جوان آنلاين: بحران
اوکراین در ماههای اخیر علیرغم وقفه ای چند هفته ای مدام در حال گسترش بوده است. در
عین حال افزایش بی سابقه دامنه درگیری ها در شرق و جنوب شرق اوکراین و افزایش تلفات
و خسارات جنگ داخلی در این کشور، موجب شده تا بحران اوکراین وارد مرحله جدیدی شود.
این بحران بویژه پس از حمله شدید راکتی به بندر ماریو پل در جنوب شرق اوکراین تشدید
شده است.
گفتنی است
شنبه 4 بهمن بر اثر اصابت چند راکت به مناطق مسکونی بندر ماریوپل در ساحل دریای آزوف
30 نفر کشته و حدود 100 نفر مجروح شدند. این در حالی است که مخالفان و دولت اوکراین
هر یک دیگری را مسئول این کشتار می دانند. در واکنش به این رخداد، آرسنی یاتسنیوک نخست
وزیر اوکراین از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا نشستی را برای بررسی تشدید خشونت
و درگیری ها در شرق اوکراین از جمله حادثه مرگبار ماریوپل برگزار کند. در مقابل وزارت
امور خارجه روسیه روز شنبه در بیانیه ای اظهارات آلکساندر تورچینوف دبیر شورای امنیت
ملی و دفاعی اوکراین که روسیه را مسئول وقوع حوادت ماریوپل اعلام کرده بود رد کرد و
آن را بی اساس خواند. این در حالی است که رسانه های روسی از شکست های پیاپی نیروهای
اوکراینی خبر داده و اعلام کردند در استان دونتسک در جریان چند حمله ناموفق واحدهای
ارتش اوکراین حدود 600 نفر کشته شده اند و شمار مجروحان اوکراینی به حدود 1500 نفر
می رسد.
پافشاری
بی نتیجه
مجموع رویداد
های اخیر نشان می دهد که بحران اوکراین ابعاد بی سابقه ای یافته است و بر خلاف برخی
پیش بینی ها که پس از امضای توافقنامه مینسک در سپتامبر 2014 این بحران را رو به فروکش
کردن تصور می کردند، با حل نشدن اختلافات دو طرف در واقع تنش ها به طور محسوسی افزایش
پیدا کرده است. از سوی دیگر با ناکام ماندن اقدامات غربی ها و روسها برای پایان دادن
به بحران اوکراین،تنش ها میان غرب و روسیه را به شدت افزایش یافته است.
این در حالی
است که دولت غربگرای اوکراین بجای تلاش برای یافتن راه حلی واقع بینانه برای بحران
کنونی، با اتکا به حمایتهای غرب، بر طبل جنگ می کوبد. اقدامات اخیر کی یف در زمینه
فراخوانی بیش از صد هزار نفر نیروی ذخیره به خدمت نظامی، افزایش بودجه نظامی و تقاضاهای
مکرر از آمریکا و ناتو برای ارسال تجهیزات نظامی نشانگر آن است که پوروشنکو رئیس جمهور
اوکراین و دیگر سران اوکراین بر این گمان هستند که از طریق پیگیری راه کار نظامی قادر
به شکست مخالفان و باصطلاح یکدست کردن کشور هستند. گفتنی است "پترو پوروشنکو" چندی
قبل حکم مربوط به اجرای سه مرحله فراخوان نیروهای ذخیره ارتش در سال 2015 برای اعزام
به مناطق شرقی این کشور را امضاء کرد.
حکم ریاست‌جمهوری
اوکراین بعد از تصویب از سوی پارلمان لازم الاجرا شد. پیش از این وزارت دفاع اوکراین
اعلام کرده بود که نخستین مرحله از فراخوان نیروهای ذخیره قرار است در تاریخ 20 ژانویه
برای مدت 90 روز انجام شود که در جریان آن 50 هزار نیروی ذخیره ارتش اوکراین به خدمت
فراخوانده می شوند. دور بعدی این بسیج نیروها در ماه آوریل و سپس در ماه ژوئن سال
2015 اجرا خواهد شد.دولت اوکراین در سال 2014 نیز 3 مرتبه فراخوان نیروهای ذخیره را
مورد اجرا گذاشت.
این در
حالی است که توجه به واقعیتهای میدانی نشان از نادرست بودن رویکرد دولت اوکراین دارد. در این زمینه باید به
ادعای اخیر پوروشنکو درباره حضور نه‌هزار نظامی و 500 دستگاه خودروی زرهی روسی در شرق
اوکراین توجه کرد. صرف نظر از صحت و سقم این ادعا آنچه که قابل کتمان نیست، جدیت مسکو
در زمینه حمایت از مخالفان روس گرا در شرق اوکراین است. روسیه در این مسیر حاضر به
ریسک زیادی است و عملکرد روسها تا مقطع کنونی نشان می دهد که آنها به‌هیچ وجه حاضر
نیستند بدون دستیابی به اهداف خود، صحنه اوکراین را ترک کنند.
در عین حال
شواهد نشان می دهد که وضعیت مالی واقتصادی اوکراین روز به روز وخیم تر می شود و هزینه
کمر شکن روزانه 7 میلیون دلاری ادامه جنگ در شرق اوکراین از یکطرف و رکود فعالیتهای
اقتصادی و کاهش رشد اقتصادی، کمر اقتصاد اوکراین را شکسته است. لذا سران کی یف مدام
خواهان کمکهای چند میلیارد دلاری جدید از جانب غربی ها بویژه صندوق بین المللی پول
هستند. با این حال پرسش اصلی اینجاست که آنها
تا چه زمانی می توانند روند منازعه کنونی در شرق اوکراین را ادامه دهند.
موضع
استوار
نکته مسلم
اینکه روسیه حتی به بهای شرايط وضعیت اقتصادی و مالی اش حاضر به تغییر موضع خود در
قبال اوکراین نیست. لذا اکنون باصطلاح توپ در زمین غرب و کی یف است و آنها باید با
تغییر شرایط بازی و نیز اهداف خود، به مصالحه ای با روسیه برای حل بحران شرق اوکراین
دست پیدا کنند. در واقع برغم امیدها برای گشایشی در زمینه حل بحران اوکراین و انتظار
برای یافتن راه حلی در نشست چهار جانبه برلین، اکنون مشخص شده که چندان دورنمای مثبتی
حداقل در کوتاه مدت برای بحران اوکراین وجود ندارد. یکی از دلایل این مساله شکاف قابل
توجه در مواضع طرف روسی با طرفهای غربی در باره شرایط پایان یافتن درگیری ها در شرق
اوکراین و نیز شرایط مورد نظر مسکو برای پایان
یافتن مسالمت آمیز بحران اوکراین است.
در واقع
غربی ها بر این گمان هستند که با ادامه و افزایش حمایتهای مالی و تسلیحاتی از دولت
غربگرای کی یف در نهایت با شکست جدایی طلبان مورد حمایت روسیه، آنها در صحنه اوکراین
پیروز شده و پس از آن حرکت کی یف به‌سوی ادغام با غرب و نهادهای غربی مانند اتحادیه
اروپا و ناتو سیری شتابان بخود خواهد گرفت. با این حال روسیه علیرغم فشارهای شدید
اقتصادی و سیاسی از جانب غربی ها بویژه اعمال تحریم های گسترده علیه این کشور، کماکان
بر موضع اساسی خود در باره چگونگی حل بحران اوکراین پافشاری می کند و حاضر به مصالحه
در این باره نخواهند بود.
در همين
حال فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیرا ادعا کرد که خواستار بهبود
روابط با روسیه به منظور حل بحران اوکراین است. موگرینی اظهار داشت که با کاسته شدن
از تنش ها در اوکراین، اعضای اتحادیه اروپا می توانند به توسعه روابط تجاری، دیپلماتیک
و سیاسی با روسیه بپردازند. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین خواستار تعامل
با روسیه درمورد مسائل بین المللی شد.بحران در اوکراین موجب شده است تنش میان روسیه
و اتحادیه اروپا به میزان بی سابقه ای افزایش یابد.این تنش ها تنها به عرصه سیاسی محدود
نمانده است و کشورهای غربی با هدف افزایش فشار بر روسیه، تحریم های گسترده ای را علیه
این کشور اعمال کرده اند.
جمع
بندی
با وجود
خوش بینی ها درباره کاهش تنش ها در اوکراین و حتی توافق بین مسکو و کی یف بر سر ادامه
صدور گاز به اوکراین، اکنون اوضاع شرق اوکراین بدلیل ادامه و تشدید درگیری ها بین مخالفان
و نیروهای دولتی اوکراین با بحرانی بی سابقه مواجه شده است و رخدادادهای روزهای اخیر
نیز به این تنش ها دامن زده است. اکنون با شکست نشست چهار جانبه باید انتظار تشدید
اقدامات طرفین بحران در شرق اوکراین و در نتیجه افزایش دامنه درگیری ها در دونتسک و
لوهانسک را داشته باشیم. در واقع وقتی طرفین بحران نتوانند در میز مذاکرات به توافق
دست یابند، نتیجه آن را به‌صورت تشدید درگیری ها و تلاش مخالفان جدایی طلب و دولت اوکراین
برای کسب پیروزی در میدان نبرد مشاهده می کنیم. ضمن اینکه روسیه نیز به ادعای غربی ها شمار قابل توجهی از نیروها
و تجهیزات نظامی را در شرق اوکراین مستقر کرده واین نشاندهنده عزم مسکو برای تحقق اهداف
خود در اوکراین است.
