دکتر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که شنبه در عمان با نماینده امریکا مذاکرات غیرمستقیم را آغاز خواهد کرد. فضای واکنشی تحلیلگران و سخن‌پراکنان تا اینجا بیشتر از تمرکز روی اصل رویداد، روی اینکه چگونه می‌توان «غیرمستقیم» مذاکره کرد، متمرکز شده است و گاهی هم جنبه طنز به خود گرفته. تاکنون به‌نظر می‌رسید که دلیل ایران برای اجتناب از مذاکره مستقیم، پرهیز از «رسمیت کامل»دادن به طرف مذاکره است، اما از سخنان جناب عراقچی این‌گونه می‌توان فهمید که نگرانی از نوع مواجهه بدون‌احترام و همراه با تحکم طرف امریکایی که متأثر از جلسه ترامپ با زلنسکی است، و می‌تواند در همان آغاز مذاکره به ختم آن بینجامد، به دلیل اول اضافه شده است. با این حال معتقدم بهترین رفتار سیاسی مردم و فعالان سیاسی در مواجهه با سفر عراقچی باید این باشد که در آغاز همگی کاملاً با این سفر و تصمیم، همدلی و از آن پشتیبانی کنند. اگر ادامه یافت و به نتیجه رسید - که شواهد و تجربیات ما می‌گوید بعید است- چه بهتر و اگر اتفاقی افتاد که پیشنهاد تهران به وزیر خارجه ترک مذاکرات بود، بازهم باید همان همدلی را که موقع رفتن جناب عراقچی به عمان داریم، موقع بازگشت او نیز داشته باشیم و این بهترین پیام به امریکاست. برای رفتن او از همین‌حالا برخی شروع کرده‌اند به تخریب کار که «کجا می‌روی عراقچی؟ فایده ندارد!» این گروه بیشتر از اصولگرایان بی‌اصول و خودشیفته هستند. در طرف مقابل اگر وزیر خارجه به هر دلیل، چه با درک خود، چه کارشکنی امریکا مذاکرات را رها کند، عده‌ای دیگر به او حمله خواهند کرد که این عده دوم از اصلاح‌طلبان بی‌صلاحیت و شیدا هستند. گروه اول درنظر نمی‌گیرند که اصل پذیرش مذاکره بین ایران و امریکا نشانه قدرت ایران است. ترامپ همین‌حالا به تمامی دنیا دستور می‌دهد و برخی چشم می‌گویند و با کسی گفت‌و‌گو ندارد. گروه دوم نیز با آنکه ترک مذاکرات به هر دلیل باز هم نشانه قدرت ایران است، اما اصولاً مایل به تماشای این‌جور قدرت‌نمایی‌های ایران نیستند! هر دو گروه چیزی که در وجود خود ندارند میل به حقیقت و مصلحت کلی کشور است. بازی جناحی برای آنان اولویت دارد.
اما این مذاکرات اگر چگونه ادامه یابد، مسیر درستی دارد و چه چیز‌های مهمی در آن گفته خواهد شد؟ می‌توان پیش‌بینی‌هایی کرد. ابتدا ممکن است ایران از طرف خود کاهش غنی‌سازی را بپذیرد. این را نباید عقب‌نشینی ایران تلقی کرد. حفظ صنعت هسته‌ای و غنی‌سازی تا درصدی که به نیاز‌های غیرتسلیحاتی ما جواب بدهد، همان‌چیزی است که سال‌هاست می‌گوییم و می‌خواهیم. در مقابل کاهش سطح غنی‌سازی و افزایش نظارت‌ها ایران باید امتیاز رفع کامل تحریم‌ها و ترک دشمنی‌های علنی در قالب حمایت از اپوزیسیون را بگیرد. تجربیات گذشته نیز نشان داده است که امریکا پای‌بند نیست، پس روش کار هم باید عوض شود. این مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین بخش مذاکرات است که به همین دلیل روند آن ممکن است طولانی یا حتی بی‌نتیجه باشد یا به عمر این دولت امریکا نرسد. برخی خوش‌بینانه می‌گویند ترامپ می‌تواند با یک فرمان همه تحریم‌ها را بردارد. نخیر! آن یک فرمان‌هایی که از او سراغ دارید برای تحریم‌های بیشتر و تعرفه‌های بالاتر علیه جهان است، نه برای آسان‌تر کردن کار برای کشورها. با کدام سابقه و شواهد چنین احتمالی می‌دهید. حتی روی کاغذ هم چنین نیست و مسئله بسیار پیچیده خواهد بود. با این‌حال در گام اول اگر رفع‌تحریم‌ها با کاهش غنی‌سازی معامله شود، منطقی است.
درباره موشک‌ها قطعاً ایران هیچ گفت‌وگویی را آغاز نمی‌کند که ادامه یابد یا نه. این همان‌جایی است که می‌تواند به پایان مذاکرات بینجامد و شاید امریکا برای همین منظور یعنی بی‌نتیجه‌گذاشتن مذاکرات آن را در مباحث گنجانده باشد! درباره نیرو‌های منطقه‌ای قبلاً گفته شده که ما نیروی نیابتی نداریم و ایران احتمالاً از امریکا خواهد خواست که با خود آن نیرو‌ها مذاکره کند.
یک مسئله نیز نفع اقتصادی هر دو طرف از یکدیگر است. اگر منافع اقتصادی ایران از مذاکرات حاصل شد، می‌توان پذیرفت برخی شرکت‌های امریکایی امکان سرمایه‌گذاری یا فروش محصولات خود را در ایران پیدا کنند. درواقع اگر تحریم‌ها برداشته شود این خود شرکت‌ها هستند که از مبادله تجاری یا سرمایه‌گذاری استقبال می‌کنند و ایران هم بعید است نپذیرد.
اما آنچه درباره شکل مذاکرات گفته شده اگر تا شنبه به‌درستی روشن نشود، احتمالاً در آن روز با تصاویر دوربین‌ها مشخص خواهد شد. در دو ساختمان مجزا؟ در یک ساختمان، اما در دو اتاق مجزا؟ در یک اتاق، اما با ضلع سوم مثلث که عمان باشد؟ با چه زبانی؟ ایران فارسی صحبت می‌کند، مترجم برای طرف عمانی به عربی ترجمه می‌کند، طرف عمانی فهم خود را به زبان عربی یا انگلیسی به طرف امریکایی می‌گوید و همین مسیر را در بازگشت پیام انجام می‌دهند؟ اینها نشان می‌دهد انتقال پیام باید کاملاً با زبانی که برای طرف مقابل فهمیدنی باشد، انجام شود. شاید بهتر است ایران تمامی آنچه را در هر جلسه می‌گوید به انگلیسی مکتوب کند و در اختیار طرف عمانی قرار دهد تا این وسط چیزی کم‌وزیاد نشود.
هرچند هیچ شاهدی سراغ نداریم که بتوان با آن به این مذاکرات خوش‌بین بود، اما صبر کن کالصبر مفتاح‌الفرج.
| سردبیر
دم عراقجی گرم 
