هواداران سرمایههای اصلی فوتبال هستند، به همین دلیل هم هست که تاج صراحتاً از کمیته انضباطی خواسته حتیالمقدور از محروم کردن تماشاگران خودداری کند. با وجود این طی سالهای اخیر تنشهای پرحاشیه و رفتارهای ناهنجار و غیرحرفهای آنها در ورزشگاهها به یکی از چالشهای جدی و اصلی فوتبال ایران تبدیل شده است. چالشی که حتی سیاست محرومیت هم نتوانسته به آن پایان دهد. همین مسئله فدراسیون فوتبال را بر آن داشت تا مسئولیت هواداران و اداره ورزشگاهها را به عهده کانونهای هواداری باشگاهها بسپارد. اقدامی که میتواند منجر به ایجاد تغییرات بنیادین شود. نگاهی به روند مشکلات هواداران در ورزشگاهها در طول سالهای گذشته و بیتأثیر بودن برخوردهای صورت گرفته توسط کمیته انضباطی ثابت کرد برای کنترل اوضاع و حرفهای شدن سکوها باید تصمیم متفاوتی اتخاذ و قوانین جدیدی وضع کرد که مسئولیت را از شانه فدراسیون بردارد و بر گرده کانونهای هواداری باشگاهها بگذارد. تصمیمی که بدون شک میتواند آینده روشنی برای سکوها در پی داشته باشد و اعتبار فوتبال ایران را ارتقا دهد. اعتباری که طی سالهای اخیر به واسطه رخ دادن اتفاقات ناگوار خدشهدار شده است.
بیتردید، اما برای انجام موفق هر کاری نیاز به راهکار است و الگوبرداری از موفقیتهای رقم خورده در آن زمینههای مشابه، به همین دلیل هم هست که نگاهی به عملکرد کشورهای دیگر که توانستند با دخالت مستقیم باشگاهها و کانونهای هواداری کنترل منطقیتر و کارآمدتری روی سکوها داشته باشند، دستیابی به موفقیت در طرح تازه پیشنهاد شده از سوی فدراسیون را محتملتر میکند. البته به شرط آنکه فراموش نکنیم اجرایی شدن این طرح زمان میبرد و قرار نیست در همان بازی نخست شاهد فرهنگسازی و برچیده شدن بساط تمام بینظمیها و رفتارهای ناشایست باشیم. در فوتبال انگلستان، باشگاهها با کانونهای هواداران همکاری نزدیکی دارند. این کانونها برنامههای آموزشی و فرهنگی برای هواداران برگزار میکنند و در مواقع حساس مانند بازیهای پرتنش در مدیریت رفتار هواداران سهم بسزایی دارند. در بوندسلیگا هم کانونهای هواداران پل ارتباطی بین باشگاه و هواداران است. آنها ضمن برگزاری جلسات منظم با باشگاهها در تصمیمگیریهای مربوط به هواداران مشارکت دارند. باشگاههای لالیگا نیز از کانونهای هواداران برای ترویج رفتارهای مثبت و کاهش تنشها در ورزشگاهها استفاده میکنند. کانونهایی که برای فرهنگسازی، اغلب برنامههای اجتماعی و فرهنگی زیادی برای هواداران ترتیب میدهند.
کنترل هواداران و فرهنگسازی روی سکوها غیرممکن نیست، اما به شرط آنکه برنامهای اصولی برای این مهم داشته باشیم و باری به هر جهت پیش نرویم که در آن صورت، اوضاع بهبود که نخوهد یافت هیچ، بدتر هم خواهد شد.
تدارک برنامههای آموزشی و فرهنگی برای هواداران، ترویج رفتارهای مثبت در میان هواداران از طریق تبلیغات و کارگاههای نظارت و کنترل داخلی برای جلوگیری از بروز تنشهای احتمالی و مثال زدن اقدامات مثبتی که در سایر کشورها انجام میشود، میتواند کانون هواداران را به سمت موفقیت هدایت کند. برای نمونه سالها قبل اقدام هواداران ژاپنی که بعد از بازی مشغول جمعآوری زبالههای خود بودند، بازخورد گستردهای در رسانههای داخلی داشت، اما امروز چنین اقدام مشابهی را در بسیاری از بازیها توسط هواداران خودی میتوان به وضوح دید. هرچند که این فرهنگ هنوز همه گیر نشده، اما تأثیر مثبت آن غیرقابل انکار است. تعامل نزدیکتر باشگاهها با هواداران میتواند به پیشگیری از ناهنجاری در ورزشگاهها کمک کند، اما این طرح مثبت به زمان نیاز دارد.
واگذاری مسئولیت ورزشگاهها و تماشاگران به کانونهای هواداری میتواند گام بلندی در راستای حرفهایتر شدن فوتبال ایران باشد و به کاهش تنشها و بهبود فضای ورزشگاهها کمک کند. با وجود این برنامهریزی دقیق، همکاری مستمر و صبوری است که میتواند به نتیجه گرفتن این طرح بینجامد. اجرای موفقیتآمیز واگذاری مسئولیت ورزشگاهها به کانونهای هواداری باشگاهها باید در یک رویکرد سیستماتیک و مرحلهبهمرحله اتخاذ شود. تقسیم وظایف، تدوین آییننامه و دستورالعملهای مشخص برای کانونهای هواداری، آموزش و آگاهسازی هواداران با برپایی جلسات آموزشی برای اعضای کانونها در زمینه انجام رفتار حرفهای، مدیریت جمعیت و تعامل مثبت، در نظر گرفتن بودجه لازم برای اجرای برنامهها، استفاده از کارشناسان و مشاوران و حتی روانشناسان و جامعهشناسان خبره برای مدیریت جمعیت هواداری، ارتباط مستمر باشگاهها و فدراسیون برای نظارت و ارزیابی مسیر حرکت این کانونها، نحوه پیشرفت و حل مشکلات آنها، اشتراک گذاشتن تجربیات مثبت و منفی میان باشگاهها برای بهبود شرایط و دسترسی هرچه بهتر و بیشتر به موفقیت در زمینه کنترل سکوها، ارائه گزارشهای دورهای و ایجاد اصلاحات مداوم برای بهبود هرچه بیشتر شرایط از جمله مواردی است که توجه به آن لازم به نظر میرسد.