جوان آنلاین: ماجرای افزایش قیمت دارو حالا بیشتر از همیشه توزیع آن را هم تحت‌تأثیر قرار داده‌است. ماجرایی که کارکنان بیمارستانی در تبریز و یکی از کارکنان بیمارستان شریعتی تهران را بر آن داشت تا داروی بیماران سرطانی را بدزدند و بی‌توجه به عواقب فاجعه‌بار چنین کاری به جای داروی شیمی درمانی به بیماران آب مقطر تزریق کنند و حالا هم سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس از فروش داروی بیماران خاص از سوی خود این بیماران در بازار سیاه خبر می‌دهد! آن هم در شرایطی که نه فقط سلامت بلکه در بسیاری از مواقع ادامه زندگی افراد به این داروها بستگی دارد و در صورت دریافت نکردن دارو ممکن است جان بیمار به خطر بیفتد. در چنین شرایطی اگر ادعای سخنگوی وزارت بهداشت درست باشد این موضوع از ابعاد گوناگونی قابل‌تحلیل است.
سال گذشته بود که به تعبیر مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو اصلاح قیمت‌ها همچون صاعقه‌ای بر پیکر بیماران فرود آمد و بسیاری از اقلام دارویی رشد چند برابری را تجربه کرد. آنچنان در فهرست منتشر شده از قیمت‌های یکی از شرکت‌های داروسازی برخی اقلام دارویی تا ۴۰۰ درصد رشد را تجربه کردند. با وجود این، طبق اعلام‌های رسمی ۱۰ درصد از داروها، افزایش قیمتی تا ۳۰ درصد داشته‌است، اما صحبت‌های دیگر کسانی که دست‌اندرکارند و همچنین بیمارانی که برای نسخه‌پیچی هر از چند گاه به داروخانه مراجعه می‌کنند از رشدی فراتر از این حرف‌ها حکایت داشت. به گونه‌ای که اواخر سال گذشته دکتر هادی احمدی، عضو هیئت‌مدیره انجمن داروسازان درباره افزایش قیمت دارو در مصاحبه‌ای گفت: «افزایش قیمت برخی داروها باعث ایجاد شوک در مردم شده و از هر ۱۰ نفر که وارد داروخانه می‌شوند، سه نفر دارو را دریافت نمی‌کنند. چرا باید چنین اتفاقی رخ بدهد که مردم از دریافت دارو امتناع کنند یا پول خرید دارو را نداشته‌باشند؟ بیماران وقتی به داروخانه برای گرفتن دارو مراجعه می‌کنند، می‌گویند چرا قیمت‌ها این‌قدر افزایش داشته‌است؟»
فروش دارو از سوی بیمار!
این ماجرا، اما همچنان ادامه دارد. به خصوص اینکه به گفته مجتبی بور‌بور، نایب رئیس انجمن واردکنندگان دارو به‌رغم تعیین اولویت‌های واردات دارو و همچنین تعیین میزان ارز مورد نیاز برای واردات دارو و مواد اولیه تاکنون بانک مرکزی ارزی را به این حوزه اختصاص نداده و همین مسئله می‌تواند کمبود‌های دارویی را جدی‌تر کند. در کنار کمبودها، اما شرایط اقتصادی، نظارت ناکافی و گرانی دارو هم مزید بر علت و موجب شده دارویی که از نان شب هم برای بیماران واجب‌تر است، به بازار سیاه راه پیدا کند و در دغدغه‌های معیشتی، برخی بیماران ترجیح بدهند درمان را رها کنند تا زندگی‌شان بگذرد. همچنان که سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به خبرگزاری ایلنا گفته‌است: «هزینه بالای دارو به گونه‌ای که اگر کسی بیماری نادری دارد و باید سه دارو استفاده کند، تنها دو تا از آنها را استفاده می‌کند و یکی را در بازار آزاد می‌فروشد، یا یک دارو را استفاده می‌کند دو داروی دیگر را می‌فروشد.»
هزینه ۵۰ تا ۲۰۰ میلیونی دارو‌های تک‌نسخه‌ای
رسول نظرفرد، داروساز و مسئول داروخانه بیماری‌های خاص درباره مشکل اصلی کمبود دارو می‌گوید: «مشکلی که بیشتر داریم، کمبود دارو‌های برند است. معمولاً دارو‌های جنریک (مشابه داخلی یا خارجی) در دسترس هستند و اگر هم کمبودی وجود داشته باشد، موقتی است، اما مشکل اصلی کمبود دارو‌های برند خاص است؛ مثلاً در برخی دارو‌های سرطان مثل «دوستاکسل»، نوع ایرانی یا هندی آن موجود است، اما بیمارانی که پزشک توصیه کرده برند آلمانی استفاده کنند، دچار مشکل می‌شوند. این بیماران مجبور می‌شوند به بازار سیاه، فضای مجازی یا حتی ناصر خسرو مراجعه کنند که معمولاً با دارو‌های تقلبی مواجه می‌شوند.»
طبق توضیحات وی تغییر نرخ ارز روی قیمت دارو‌های وارداتی و تک‌نسخه‌ای تأثیر گذاشته‌است. دارو‌هایی که از کشور‌های خارجی وارد می‌شوند، مثل دارو‌های خاص سرطان، با ارز نیمایی یا آزاد وارد می‌شوند و این باعث شده قیمت آنها بسیار بالا برود؛ دارو‌هایی که در کشور تولید می‌شوند، تا حدی تحت پوشش بیمه قرار دارند و بیمار معمولاً فقط ۱۰درصد هزینه را پرداخت می‌کند. اما دارو‌های تک‌نسخه‌ای که وارد فهرست رسمی ایران نشده‌اند، بیمه نیستند. این داروها می‌توانند هزینه‌هایی مانند ۵۰ میلیون تا حتی ۲۰۰میلیون تومان برای بیمار به همراه داشته‌باشند.
این داروساز می‌افزاید: «متأسفانه مقابل تمام داروخانه‌های مرجع، مثل هلال احمر یا داروخانه‌های ۲۹ فروردین و ۱۳ آبان، دلال‌ها تجمع می‌کنند. این افراد یا دارو‌های تقلبی به بیماران می‌فروشند یا دارو‌های بیماران را با قیمت پایین می‌خرند و در بازار آزاد به قیمت‌های نجومی عرضه می‌کنند. ما شکایت رسمی هم کرده‌ایم، اما به دلیل نبود مدارک کافی، اغلب تبرئه می‌شوند. حتی کارت ویزیت به‌عنوان دارو فروش دارند، ولی قوانین فعلی امکان برخورد جدی با آنها را فراهم نمی‌کند.»
استفاده قطره‌چکانی از دارو فقط برای زنده ماندن
سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم با اشاره به گرانی دارو درباره تخصیص ارز برای واردات دارو اینگونه توضیح می‌دهد: «ما اصرار داشتیم که از محل ۱۱ میلیارد یورو که برای کالا‌های ارزی تخصیص پیدا می‌کند، کالا‌های ستاره‌دار مشخص شود که برای حوزه بهداشت و درمان چه اقداماتی انجام خواهد شد.»
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: «با پیگیری‌هایی که وزیر بهداشت کردند و اصراری که کمیسیون بهداشت داشت، قرار شد ۵/ ۳ میلیارد یورو تفاهمنامه‌ای بین وزارت بهداشت و سازمان برنامه و بودجه منعقد شود تا این مبلغ در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی استفاده شود که برای کالا‌های اساسی بوده‌است. سازمان غذا و دارو نه تنها این مبلغ را لازم داشت، بلکه نزدیک به ۲ میلیارد یورو هم از محل ارز مبادله‌ای نیز درخواست داشت.»
وی با بیان اینکه ما اعتقاد داریم که اگر امسال به موضوع تأمین ارز دارو و تجهیزات پزشکی توجه نشود، مردم توانایی درمان را نخواهند داشت، تصریح کرد: «امروز مشکلی که داریم، هزینه بالای تهیه دارو است به گونه‌ای که اگر کسی بیماری نادری دارد و باید سه دارو استفاده کند، تنها دو تا از آنها را استفاده می‌کند و یکی را در بازار آزاد می‌فروشد، یا یک دارو را استفاده می‌کند و دو داروی دیگر را می‌فروشد، ما باید این موارد را مدیریت کنیم.»
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان می‌افزاید: «نکته بعدی این است که وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه در جلسه کمیسیون بهداشت و درمان متعهد شدند که ورود جدی‌تری به بحث نظارت بر ارز دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین مافیای دارو داشته باشند.»
وی در خصوص فروش دارو‌های سرطانی توسط برخی از مراکز بهداشتی و درمانی هم اینگونه توضیح می‌دهد: «یکی از مشکلاتی که داشتیم، این است که از نظر کیفی نظارتی بر بیمارستان‌ها نداریم؛ فقط تخت‌ها را اضافه می‌کنیم. به همین دلیل، کمیسیون بهداشت و درمان وزارت بهداشت را مکلف کردیم با کمک منابع مراجع اطلاعاتی مانند اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات و سازمان بازرسی کل کشور، ورود کند. ان‌شاءالله نظارت نامحسوسی را خود کمیسیون نیز خواهد داشت.»
مصرف قطره‌چکانی دارو فقط در حد زنده ماندن می‌تواند تبعات گسترده‌ای را روی سلامت بیماران بر جای بگذارد. در صورت درست بودن فروش دارو از سوی خود بیماران باید چاره‌ای اندیشید و نگذاشت بیماران برای دغدغه‌های معیشتی جانشان را وسط بگذارند.
