جوان آنلاین: هنوز سال جدید شروع نشده اولین تعطیلی غیرتقویمی سال۱۴۰۴ به مدت دو روز در استان یزد برای ۱۶ و ۱۷ فروردین و به دلیل قطعی آب رقم خورده است. این مسائل همراه با گزارش‌هایی که از ظرفیت خالی سد‌های کرج، لتیان و لار در روز‌های گذشته منتشر شده حاکی از مسئله فراگیر بحران کم‌آبی در سال جاری است و از هم اکنون باید دولتمردان با توسل به راهکار‌های فوری و کوتاه‌مدت در مدیریت منابع آب از شدت مشکلات آتی بکاهند؛ امری که با این اوضاع هم ممکن است.
در چند ماه اخیر کارشناسان مدام نسبت به چالش کمبود منابع آبی در سال جدید هشدار داده بودند و حالا با نگاهی به آمار‌ها مشاهده می‌شود زنگ خطر جدی است.
واقعیت این است که تهران درحال سپری کردن پنجمین سال متوالی خشکسالی است، این رویه طی نیم‌قرن اخیر بی‌سابقه بوده است.
محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در گفت‌و‌گو با تسنیم در این خصوص گفت: طی نیم قرن اخیر، روند خشکسالی‌های تهران به این شکل بوده است که دو سال خشکسالی پی‌درپی داشتیم و بعد از آن، چند سال ترسالی را در تهران تجربه می‌کردیم، این برای نخستین بار است که پنج سال خشکسالی پی‌درپی را در تهران سپری می‌کنیم.
وی افزود: ۸۴ درصد آب توزیعی در تهران، صرف مصارف خانگی می‌شود و با این سهم بزرگ، در شرایط خشکسالی متوالی و کم‌بارشی شدید امسال، مدیریت مصرف خانگی می‌تواند راهگشا باشد.
پنج سد امیرکبیر (کرج)، لتیان، طالقان، ماملو و لار، منابع اصلی تأمین آب شرب تهران، در کنار برداشت از منابع زیرزمینی هستند. در سنوات گذشته همواره ۶۰ درصد تأمین آب تهران از منابع سطحی و ۴۰ درصد از منابع زیرزمینی انجام می‌شد، اما طی دو سال اخیر این نسبت برعکس شده و اکنون ۶۰ درصد تأمین آب از منابع زیرزمینی صورت می‌گیرد، با این حال با وجود سهم ۴۰ درصدی منابع سدها در تأمین آب تهران، این منابع سطحی، سهم اصلی را در حفظ کیفیت آب تهران دارند و نمی‌توان بدون منابع سدها، آب تهران را از نظر کمی و کیفی تأمین کرد.
بررسی وضعیت ذخایر سد‌های تهران در شروع سال طی سال‌های اخیر، به‌وضوح نشان‌دهنده وضعیت خشکسالی روبه تشدید تهران است.
از نظر میزان بارش‌ها نیز روند خشکسالی‌های متوالی و روبه تشدید تهران کاملاً مشهود است. میزان بارش‌های تهران از ابتدای سال آبی جاری تا روز پنجم فروردین ماه، ۲/۱۲۲ میلیمتر بوده که نسبت به آمار میانگین بلندمدت (سال‌های نرمال) کاهشی ۳۵ درصدی و نسبت به میزان بارش‌ها در مدت مشابه در سال گذشته، کاهشی ۱۰ درصدی داشته است.
عباس محمدی، کنشگر محیط زیست سوءمدیریت را مقصر اصلی در نابودی منابع آبی می‌داند و معتقد است: تغییر اقلیم نقش خیلی کمی در تخریب تالاب‌های ما دارد، اما مسئولان هر وقت که می‌خواهند پاسخی در خصوص نابسامانی وضعیت تالاب‌ها بدهند، به دستاویز تغییرات اقلیمی چنگ می‌زنند و می‌گویند بارندگی‌ها کم شده، هوا گرم شده و تبخیر افزایش پیدا کرده است. به گفته او این حرف‌ها نمی‌تواند قابل قبول باشد، چون ما در چندین نقطه گوناگون با اقلیم‌های کاملاً متفاوت، دریاچه‌ها و تالاب‌های‌مان را از دست داده‌ایم. این ناشی از سوءمدیریت است نه تغییر اقلیم.
محمدی افزود: ما تقریباً ۹۰درصد گستره تالابی کشور را از دست داده‌ایم، میانگین برداشت‌مان از آب‌های زیرزمینی به سالانه یک‌میلیارد‌و۷۰۰میلیون مترمکعب - هشت برابر گنجایش سد کرج- رسیده است. هر سال هم به این میزان اضافه می‌شود که نتیجه‌اش فرونشست زمین و نابودی محیط‌زیست است.
سخنگوی صنعت آب کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی آب‌بر را راهکار جبران کم‌آبی عنوان کرد و گفت: با کاهش سطح زیر کشت و تولیدات کشاورزی، توجه به امنیت غذایی آن هم در سال خشکی نظیر امسال الزامی است.
عیسی بزرگ‌زاده در گفت‌و‌گو با مهر با اشاره به بارش‌های اخیر و تأثیر آن بر تولید برق در ماه‌های آتی گفت: اصلی‌ترین زنجیره نیروگاه‌های برقابی حوزه کارون است که اگر همین روند ادامه داشته باشد، کاهش ۴۰درصدی تولید برق از این نیروگاه‌ها را خواهیم داشت.
وی در رابطه با وضعیت فرونشست در استان‌هایی نظیر اصفهان و خراسان گفت: با توجه به اینکه تنها ۱۱درصد سد زاینده‌رود پرشدگی دارد، ممکن است استفاده از آب‌های زیرزمینی به عنوان راهکار به ذهن هر کسی برسد، فکر اینکه با کمک آب‌های زیرزمینی می‌توان مشکل منابع آب سطحی را رفع کرد، صحیح نیست، به طوری که در بسیاری از مناطق و دشت‌ها از جمله زاینده‌رود، تهران و در مشهد و در هر جایی از کشور تنها در صورتی می‌شود برای تأمین آب شرب حفر چاه کرد که از وضعیت کمی و کیفی آبخوان اطمینان حاصل کنیم.
وی ادامه داد: راهکار اصلی ما مدیریت مصرف نه هجوم به طرف منابع زیرزمینی است، همچنین ما نگران دست‌اندازی به منابع آبی هستیم که برای محیط زیست اهمیت دارد و باید مراقبت کنیم که مبادا سهم محیط زیست مورد تعرض قرار گیرد و پیکره‌های آبی به حق‌شان نرسد.
سخنگوی صنعت آب خاطر نشان کرد: راهکار اصلی واقعاً توجه به مدیریت مصرف و کاهش سطح زیر کشت و تولیدات کشاورزی است، توجه به امنیت غذایی آن هم در سال خشکی نظیر امسال الزامی است، زیرا ما باید زمین کم‌بهره‌ور و مناطقی را که دارای فرونشست هستند، امسال بارگذاری آبی نکنیم تا مجبور نشویم که از سهم آب‌های محیط زیستی یا منابع آب زیرزمینی مقادیر بیشتر از حد نیاز استفاده کنیم.
به گفته این مقام مسئول پیش‌بینی می‌کنیم حداقل ۲ میلیون هکتار اراضی کم‌بهره‌بر در کشور وجود دارند که حجم آب زیادی مصرف می‌کنند و تولید کمی دارند، به همین علت مدیریت اراضی باید در اولویت قرار گیرد.
