جوان آنلاین: سازمان بسیج مستضعفین به‌عنوان بازوی مردمی و توانمند انقلاب اسلامی، همواره در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، دفاعی، امدادی، خدماتی، علمی، رسانه‌ای، نوآوری، دانش‌بنیان، درمانی، انتظامی و... نقش‌آفرینی کرده است. با توجه به شعار سال ۱۴۰۴، بسیج با تکیه بر شبکه گسترده خود در محلات، اقشار و صنوف مختلف جامعه، می‌تواند در جذب سرمایه‌های مردمی، توسعه کارآفرینی، تقویت تولید داخلی و رفع موانع تولید، گام‌های موثری بردارد. این سازمان می‌تواند در جذب سرمایه‌های خرد مردمی، ترویج فرهنگ تولید داخلی و مشارکت در پروژه‌های اقتصادی نقش کلیدی ایفا کند.
ظرفیت‌های سازمان بسیج
۱- گستردگی ساختاری و حضور فراگیر:
سازمان بسیج مستضعفین با دارا بودن بیش از ۲۵ میلیون عضو (منبع: خبرگزاری فارس، ۱۴۰۳) در قالب‌های مختلفی همچون بسیج محلات، روستایی، اساتید، دانشجویی، روحانیت، ادارات، کارگری، مهندسین، پزشکان، اصناف و...، یک شبکه عظیم مردمی را تشکیل داده است. این گستردگی کمی و کیفی، امکان تاثیرگذاری در تمام سطوح تولیدی و اقتصادی کشور را فراهم آورده است.
۲- نیروی انسانی متعهد و کارآمد:
بسیج با تربیت، تجمیع و سازماندهی نیروهای متخصص و متعهد در حوزه‌های مدیریتی، فنی، مهندسی، کشاورزی، صنعتی و...، می‌تواند به عنوان بازوی اجرایی دولت در پروژه‌های تولیدی عمل کند.
طرح شهید سلیمانی به عنوان نمونه‌ای از بسیج نیروهای متخصص در خدمت توسعه زیرساخت‌های کشور فراروی مسئولان کشور است. در طرح شهید سلیمانی در استان کرمان با مشارکت مردمی، بیش از ۵۰۰ واحد تولیدی کوچک راه‌اندازی شد (منبع: خبرگزاری تسنیم، ۱۴۰۰).
۳- ارتباط مستقیم با اقشار تولیدکننده:
اغلب رده‌های بسیج از جمله بسیج کارگری و بسیج اصناف به‌صورت مستقیم با کارگران، صنعتگران و تولیدکنندگان در ارتباط بوده و می‌توانند در راستای حل مشکلات تولیدی آنان در چارچوب وظایف و اختیارات سازمان بسیج اقدامات کرده و مشکلات را بررسی، دسته‌بندی و به مراجع ذیربط و نهاد‌های تصمیم‌ساز (و حتی تصمیم گیر) منتقل کنند.
نقش بسیج در حوزه‌های مختلف تولید
۱- بسیج و جذب سرمایه‌های مردمی:
- بسیج می‌تواند با راه‌اندازی صندوق‌های قرض‌الحسنه و سرمایه‌گذاری مردمی، صندوق‌های تعاونی و... (در چارچوب قانون) و تشویق سرمایه‌گذاران خرد، منابع مالی مورد نیاز واحد‌های تولیدی کوچک و متوسط را تامین کند.
- نمونه موفق: طرح نهضت ملی مسکن که با مشارکت بسیج سازندگی و سرمایه‌های مردمی اجرا شد.
۲- بسیج و توسعه کارآفرینی:
- استفاده از ظرفیت علمی بی بدیل بسیج (اساتید، دانشجویی و...) برای برگزاری دوره‌های مهارت‌آموزی و کارآفرینی توسط بسیج اساتید، بسیج مهندسین و بسیج دانشجویی و.
- حمایت از استارت‌آپ‌های تولیدمحور در پارک‌های علم و فناوری بسیج.
۳- بسیج و رفع موانع تولید:
- تشکیل کارگروه‌های ویژه برای شناسایی مشکلات تولیدکنندگان و ارائه راهکار به دولت و سایر مراجع مرتبط با شعار سال.
- نقش منحصر‌به‌فرد بسیج در جمع‌آوری اطلاعات، شناسایی، کشف و مبارزه با قاچاق کالا و حمایت از کالای ایرانی.
۴- همکاری با بخش خصوصی و تعاونی‌ها:
- بسیج می‌تواند با ایجاد شرکت‌های تعاونی بسیجیان، سرمایه‌های پراکنده را جمع‌آوری و در بخش تولید متمرکز کند.
- در سال ۱۴۰۰، تعداد ۱۰۰ شرکت تعاونی بسیج با سرمایه اولیه ۵۰۰ میلیارد تومان تأسیس شد (منبع: وزارت تعاون، ۱۴۰۱).
۵- نقش بسیج در جهاد تبیین اقتصادی:
- بسیج با تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، می‌تواند افکار عمومی را برای سرمایه‌گذاری در تولید ترغیب کند.
- برگزاری همایش‌های مردمی سرمایه‌گذاری در استان‌های مختلف، نمونه پیشنهادی از این اقدامات است.
نقش مستقیم بسیج در سرمایه‌گذاری برای تولید:
- سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کلان (مانند صنایع دفاعی، معدنی و کشاورزی).
- حمایت مالی از واحد‌های تولیدی خرد و متوسط.
تجربیات موفق بسیج در عرصه تولید:
۱- بسیج سازندگی و پروژه‌های عمرانی:
- اجرای پروژه‌های محرومیت‌زدایی در مناطق کمتر توسعه‌یافته.
- مشارکت در ساخت ۱۰۰۰ کارخانه کوچک و متوسط طی برنامه‌های پنج‌ساله ششم.
۲- بسیج دانشجویی و فناوری
- راه‌اندازی مراکز رشد فناوری بسیج در دانشگاه‌ها جهت حمایت از نخبگان تولیدی.
- طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس (۱۴۰۱)، ۳۰٪ از شرکت‌های دانش‌بنیان کشور با مشارکت نیروهای بسیجی تأسیس شده‌اند.
- نمونه بارز: توسعه سکو‌های (پلتفرم‌های) دیجیتال برای بازار‌های تولیدی.
۳- ارتباط قوی با بخش‌های دفاعی و امنیتی:
- بسیج با همکاری سپاه و وزارت دفاع، در پروژه‌های بزرگ صنعتی مانند خودروسازی، نفت، پتروشیمی و... حضور داشته است.
- نمونه بارز: مشارکت بسیج در توسعه صنایع دفاعی و انتقال فناوری به بخش‌های غیرنظامی (منبع: خبرگزاری فارس، ۱۴۰۰).
۴- تقویت تولیدات محلی و روستایی:
- بسیج با استفاده از پایگاه‌های مقاومت روستایی، می‌تواند در توسعه صنایع دستی، کشاورزی و دامپروری نقش آفرینی کند.
- نمونه موفق: طرح هر مسجد یک کارگاه تولیدی در استان سیستان و بلوچستان که منجر به راه‌اندازی ۳۰۰ کارگاه کوچک شد (منبع: روزنامه جوان، ۱۴۰۰).
راهکار‌های عملیاتی بسیج برای تحقق شعار سال
۱- تشکیل اتاق‌های فکر تولید
ایجاد شورا‌های تخصصی با حضور بسیج مهندسین و اقتصاددانان
۲- توسعه مشارکت مردمی
راه‌اندازی کمپین‌های مردمی برای سرمایه‌گذاری در تولید
۳- همکاری با نهاد‌های دولتی
تعامل با وزارت صنعت و بانک‌ها برای تسهیل وام‌های تولیدی
۴- فرهنگ‌سازی مصرف کالای ایرانی
اجرای برنامه‌های تبلیغاتی در مساجد و دانشگاه‌ها
هیچ طرحی در کشور محقق نمی‌شود مگر انکه مردم ضرورت آن را باور کرده و به میدان بیایند. تحقق شعار سرمایه گذاری برای تولید نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این باره با جرئت می‌توان گفت که بسیج مهمترین نقش را در انجام تبلیغات سینه به سینه و رخ به رخ با صاحبان سرمایه‌های خرد و متوسط دارد.
به این ترتیب سازمان بسیج مستضعفین با بافت، اعتبار، پایگاه و اصالت مردمی، و با تکیه بر ظرفیت‌های گسترده مردمی، ساختار منسجم و نیروهای متخصص، و تجربه کمتر از پنج دهه حضور در عرصه‌های مختلف اجتماعی می‌تواند به عنوان موتور محرکه اقتصاد مقاومتی در تحقق شعار سال ۱۴۰۴ عمل کند. با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از مدل‌های مشارکتی، بسیج قادر است در جذب سرمایه، توسعه فناوری و رفع موانع تولید، نقش بی‌بدیلی ایفا نماید.
منابع و مآخذ
۱- خبرگزاری فارس (۱۴۰۳). آمار نیروهای بسیج در ایران.
۲- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری. بیانات در مورد شعار سال ۱۴۰۴.
۳- گزارش عملکرد سازمان بسیج مستضعفین (۱۴۰۲). نقش بسیج در اقتصاد مقاومتی.
۴- روزنامه کیهان (۱۴۰۳). بررسی طرح‌های اقتصادی بسیج سازندگی.
۵- خبرگزاری تسنیم (۱۴۰۰). اجرای طرح شهید سلیمانی و راه‌اندازی ۵۰۰ واحد تولیدی در کرمان.
۶- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (۱۴۰۱). گزارش تأسیس شرکت‌های تعاونی بسیج.
۷- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (۱۴۰۱). سهم ۳۰ درصدی بسیج در تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان.
۸- روزنامه جوان (۱۴۰۰). طرح "هر مسجد یک کارگاه تولیدی" در سیستان و بلوچستان.
۹- سازمان بسیج مستضعفین (۱۴۰۲). گزارش عملکرد طرح‌های اقتصادی و محرومیت‌زدایی.
۱۰- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (۱۴۰۰). مشارکت بسیج در صنایع دفاعی و انتقال فناوری.
۱۱- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۱). گزارش تأمین مالی خرد برای واحد‌های تولیدی.
۱۲- پژوهشکده اقتصاد مقاومتی (۱۴۰۰). نقش بسیج در توسعه کارآفرینی و تولید ملی.
۱۳- دانشگاه تهران (۱۴۰۱). بررسی تأثیر بسیج دانشجویی در توسعه فناوری و نوآوری.
