جوان آنلاین: شعار سال ۱۴۰۴ با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» بر ضرورت تقویت بخش‌های مختلف اقتصادی برای دستیابی به رشد پایدار و ایجاد اشتغال تأکید دارد. در این میان، بخش تعاونی‌ها به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، نقش بی‌بدیلی در تحقق این شعار ایفا می‌کند. با این حال، علیرغم تأکید قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر اهمیت بخش تعاونی، این بخش به طور کامل مورد توجه قرار نگرفته است. این مقاله به بررسی نقش تعاونی‌ها در تحقق شعار سال، نقاط قوت، فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارهای رفع موانع پیش‌روی این بخش می‌پردازد. همچنین، به ابعاد مختلف همکاری بخش تعاونی با سایر بخش‌های اقتصادی برای سرعت بخشیدن به تحقق شعار سال توجه ویژه‌ای خواهد شد.
نقش تعاونی‌ها در تحقق شعار سال
بخش تعاونی‌ها به دلیل ماهیت مردمی و مشارکت‌محور خود، می‌تواند به عنوان موتور محرکه تولید و اشتغال در کشور عمل کند. تعاونی‌ها با تجمیع منابع کوچک و تبدیل آنها به سرمایه‌های بزرگ، امکان سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی را فراهم می‌کنند. این بخش با ایجاد فرصتهای شغلی مستقیم و غیرمستقیم، کاهش فقر و توزیع عادلانه‌تر درآمد، به تحقق اهداف کلان اقتصادی کمک می‌کند. همچنین، تعاونی‌ها با تقویت روحیه کار جمعی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، زمینه‌ساز توسعه پایدار و عدالت‌محور هستند.
نقاط قوت بخش تعاونی‌ها:
۱- مشارکت مردمی: تعاونی‌ها بر پایه مشارکت مردم شکل می‌گیرند و این امر باعث افزایش احساس تعلق و مسئولیت در بین اعضا می‌شود.
۲- کاهش هزینه‌ها: با استفاده از منابع مشترک و مدیریت جمعی، هزینه‌های تولید و توزیع کاهش می‌یابد.
۳- توزیع عادلانه درآمد: سود حاصل از فعالیت‌های تعاونی به صورت عادلانه بین اعضا توزیع می‌شود.
۴- انعطاف‌پذیری: تعاونی‌ها به دلیل ساختار غیرمتمرکز، توانایی تطبیق سریع با تغییرات بازار را دارند.
۵- انگیزه ملی: مردم به دلیل قرار داشتن در متن مشکلات و نیاز‌های اقتصادی و معیشتی از انگیزه بالاتری نسبت به سایر بخش‌ها برخوردارند.
فرصتهای پیش‌روی تعاونی‌ها:
۱- حمایت‌های قانونی: قانون اساسی و قوانین مصوب مجلس، حمایت‌های ویژه‌ای از بخش تعاونی در نظر گرفته‌اند.
۲- توسعه فناوری: با استفاده از فناوری‌های نوین، تعاونی‌ها می‌توانند بهره‌وری خود را افزایش دهند.
۳- توسعه بازار‌های محلی و بین‌المللی: تعاونی‌ها می‌توانند با ایجاد شبکه‌های توزیع قوی، به بازار‌های جدید دست یابند.
۴- همکاری با بخش دولتی و خصوصی: تعاونی‌ها می‌توانند با همکاری این بخش‌ها، از منابع و امکانات بیشتری بهره‌مند شوند.
چالش‌ها و تهدیدات پیش‌روی تعاونی‌ها:
۱- کم‌توجهی دولت: عدم حمایت کافی دولت از بخش تعاونی، باعث کاهش انگیزه مشارکت مردم شده است.
۲- ضعف مدیریتی: برخی تعاونی‌ها به دلیل ضعف در مدیریت، نتوانسته‌اند به اهداف خود دست یابند.
۳- مشکلات مالی: دسترسی محدود به منابع مالی و اعتباری، یکی از موانع اصلی توسعه تعاونی‌ها است.
۴- رقابت ناعادلانه: بخش خصوصی و دولتی گاهی با ارائه امکانات ویژه، رقابت ناعادلانه‌ای را برای تعاونی‌ها ایجاد می‌کنند.
۵- فقدان آموزش و فرهنگ‌سازی: عدم آگاهی عمومی از مزایای تعاونی‌ها، باعث کاهش مشارکت مردم شده است.
همکاری بخش تعاونی با سایر بخش‌های اقتصادی
برای سرعت بخشیدن به تحقق شعار سال ۱۴۰۴، همکاری بخش تعاونی با سایر بخش‌های اقتصادی از جمله بخش دولتی و خصوصی ضروری است. این همکاری می‌تواند در ابعاد زیر صورت گیرد:
۱- همکاری با بخش دولتی:
- تسهیلات مالی: دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات کم‌بهره و بیمه‌های حمایتی، به تقویت مالی تعاونی‌ها کمک کند.
- حمایت‌های فنی و آموزشی: دولت می‌تواند با برگزاری دوره‌های آموزشی و ارائه مشاوره‌های فنی، توانمندسازی تعاونی‌ها را تسریع کند.
- تسهیل در صدور مجوزها: کاهش بروکراسی اداری و تسهیل در صدور مجوزها می‌تواند به توسعه فعالیت‌های تعاونی‌ها کمک کند.
۲- همکاری با بخش خصوصی:
- شراکت در پروژه‌ها: تعاونی‌ها می‌توانند با بخش خصوصی در پروژه‌های مشترک سرمایه‌گذاری کنند تا از منابع و تجربیات آنها بهره‌مند شوند.
- دسترسی به بازارها: بخش خصوصی می‌تواند با استفاده از شبکه‌های توزیع خود، به تعاونی‌ها در دسترسی به بازار‌های داخلی و خارجی کمک کند.
- انتقال فناوری: بخش خصوصی می‌تواند با انتقال فناوری‌های نوین، به افزایش بهره‌وری تعاونی‌ها کمک کند.
۳- همکاری بین تعاونی‌ها:
- شبکه‌سازی: تعاونی‌ها می‌توانند با تشکیل شبکه‌های همکاری، منابع و اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند و از این طریق به افزایش قدرت رقابتی خود کمک کنند.
- تبادل تجربیات: تعاونی‌ها می‌توانند با برگزاری جلسات و کارگاه‌های آموزشی، تجربیات موفق خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
راهکارهای رفع موانع و مشکلات:
۱- حمایت‌های مالی و اعتباری: دولت باید با ارائه تسهیلات کم‌بهره و بیمه‌های حمایتی، به تقویت مالی تعاونی‌ها کمک کند.
۲- آموزش و توانمندسازی: برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدیران و اعضای تعاونی‌ها، باعث ارتقای مدیریت و بهره‌وری می‌شود.
۳- فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی: رسانه‌ها و نهاد‌های آموزشی باید با تبلیغ مزایای تعاونی‌ها، مردم را به مشارکت تشویق کنند.
۴- اصلاح قوانین و مقررات: قوانین باید به گونه‌ای اصلاح شوند که تعاونی‌ها بتوانند در رقابت با بخش‌های دیگر، موقعیت بهتری داشته باشند.
۵- تقویت همکاری بین‌بخشی: تعاونی‌ها باید با بخش دولتی و خصوصی همکاری نزدیک داشته باشند تا از امکانات و منابع آنها بهره‌مند شوند.
بخش تعاونی‌ها به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، پتانسیل بالایی برای تحقق شعار سال ۱۴۰۴ دارد. با توجه به نقاط قوت و فرصتهای پیش‌روی این بخش، می‌توان با رفع چالش‌ها و موانع، زمینه را برای رشد و توسعه تعاونی‌ها فراهم کرد. دولت، بخش خصوصی و مردم باید با همکاری یکدیگر، به تقویت این بخش کمک کنند تا شعار "سرمایه‌گذاری برای تولید" به طور کامل محقق شود. تنها در این صورت است که می‌توان به آینده‌ای پررونق و عدالت‌محور برای اقتصاد ایران امیدوار بود.
پیشنهادات
۱- ایجاد صندوق حمایت از تعاونی‌ها برای تأمین مالی پروژه‌های تولیدی.
۲- برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه مدیران و اعضای تعاونی‌ها.
۳- ایجاد شبکه‌های توزیع قوی برای دسترسی تعاونی‌ها به بازار‌های داخلی و خارجی.
۴- تدوین سیاست‌های تشویقی برای جذب سرمایه‌گذاران به بخش تعاونی.
۵- تشکیل شورای هماهنگی بین بخش تعاونی، دولتی و خصوصی برای تسهیل همکاری‌ها.
منابع فارسی:
۱- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (اصول ۴۳ و ۴۴)
- تأکید بر جایگاه بخش تعاونی در اقتصاد و لزوم حمایت از آن. [پایگاه مجلس شورای اسلامی](https://rc.majlis.ir/fa/law/show/۱۳۳۵۰۵)
۲- قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران (مصوب ۱۳۷۰)
- جزئیات حقوقی و ساختار تعاونی‌ها در ایران. [سامانه قوانین و مقررات کشور](https://dotic.ir/)
۳- سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران
- اهداف کلان اقتصادی و نقش تعاونی‌ها در تحقق آن. [دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام](https://www.maslahat.ir/)
۴- گزارش‌های مرکز آمار ایران درباره عملکرد تعاونی‌ها
- آمار اشتغالزایی و سهم تعاونی‌ها در تولید ناخالص داخلی. [مرکز آمار ایران](https://www.amar.org.ir/)
۵- مقالات پژوهشی در مجلات علمی:
- "تحلیل نقش تعاونی‌ها در اشتغالزایی و توسعه پایدار"، فصلنامه مطالعات اقتصاد تعاونی، دانشگاه تهران.
- "چالش‌های مالی تعاونی‌های تولیدی در ایران"، پژوهش‌نامه اقتصادی، پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.
۶- گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۹-۱۴۰۳)
- داده‌های مربوط به تسهیلات اعطایی به بخش تعاونی و عملکرد مالی آن. [بانک مرکزی](https://www.cbi.ir/)
۷- سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
- برنامه‌های حمایتی دولت از تعاونی‌ها و سیاست‌های جدید. [وزارت تعاون](https://www.mcls.gov.ir/)
منابع انگلیسی (بین‌المللی):
۱- International Labour Organization (ILO) - Guidelines on Cooperatives
- نقش تعاونی‌ها در توسعه اقتصادی و اشتغال پایدار.
[ILO Official Website](https://www.ilo.org/)
۲- World Bank Reports on Cooperative Sector Development
- نمونه‌های موفق تعاونی‌ها در کشور‌های در حال توسعه. [World
Bank](https://www.worldbank.org/)
۳- Food and Agriculture Organization (FAO) - Agricultural Cooperatives
- نقش تعاونی‌های کشاورزی در تولید و امنیت غذایی.
[FAO](https://www.fao.org/)
۴ European Research Institute on Cooperative and Social Enterprises (EURICSE)
- مطالعات تطبیقی درباره تعاونی‌ها در اقتصاد‌های پیشرفته. [EURICSE](https://www.euricse.eu/)
۵- UN Sustainable Development Goals (SDGs) - Goal ۸: Decent Work and Economic Growth
- ارتباط تعاونی‌ها با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل. [UN
SDGs](https://sdgs.un.org/)
