جوان آنلاین: کنفرانس سازمان حقوقی مشورتی آسیایی - آفریقایی (آلکو) به میزبانی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «پیش گیری و مقابله با تروریسم: نگرش‌های آسیایی و آفریقایی» در تهران برگزار شد.
این کنفرانس با حضور رضا نجفی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و عباسعلی کدخدایی، مشاور وزیر امور خارجه، دبیرکل آلکو، نمایندگان کشورهای عضور این سازمان و روسای نمایندگی‌های عضو آلکو در تهران، نمایندگانی از سازمان ملل متحد، اتحادیه آفریقا، سازمان همکاری شانگهای، اساتید دانشگاه و موسسات فکری برگزار شد.
معاون حقوقی وزارت خارجه: ایران عمیقا به رعایت حقوق بشر در حین مبارزه با تروریسم پایبند است
در ابتدای جلسه رضا نجفی، معاون حقوقی وزارت امور خارجه اظهار داشت:
جناب دبیرکل، سفرای محترم، عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
ابتدا لازم می دانم از حضور همه شما در نشست حاضر صمیمانه تشکر نموده و به هیئت های شرکت کننده خوشامد عرض کنم.
به دلیل عدم امکان شرکت جناب آقای دکتر باقری، سرپرست محترم وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران در این نشست، به خاطر ضرورت انجام یک سفر فوری توسط ایشان، افتخار ایراد سخنرانی در مراسم افتتاحیه این کنفرانس مهم نصیب اینجانب گردیده است.
به نوبه خود، برای این کنفرانس که پس از نشست های سالانۀ آلکو در سال های 1975، 1977 و 2014، چهارمین نشست آلکو در تهران محسوب می شود، آرزوی موفقیت می کنم و امیدوارم کنفرانس حاضر اثربخش، الهام بخش و موجد ابتکارات و ایده‌های کارآمد و تاثیر گذار برای مقاصد و اهداف سازمان و کشورهای عضو در زمینۀ حقوق بین المللِ ناظر بر پیشگیری و مبارزه با تروریسم باشد.
عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
پدیده شوم و منحوس تروریسم تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی، تضعیف کنندۀ ارزش‌های انسانی و ناقض حقوق بنیادین قربانیان آن است. افزون بر خسارات انسانی ناگوار و کشتار افراد بی گناه، تروریسم، با وارد آوردن خسارات مادی فراوان، به بی ثباتی و ناامنی کشورها در دنیا به ویژه در منطقۀ غرب آسیا و مناطقی از آفریقا دامن زده است.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از قربانیان اصلی تروریسم، این جنایت را در همۀ اشکال آن محکوم می‌کند و بر این باور است که هیچ ارتباطی میان اعمال تروریستی و مذهب، نژاد یا ملیت وجود ندارد.
در طول چند دهه اخیر، جمهوری اسلامی ایران شاهد شهادت بیش از 17 هزار از شهروندان خود، از جمله یک رئیس جمهور، یک نخست‌وزیر، یک رئیس قوه قضائیه و تعداد قابل توجهی از وزرا و نمایندگان مجلس توسط گروههای تروریستی بوده است. مسئولیت انجام اکثر این جنایات به عهده گروه به اصطلاح مجاهدین خلق بوده است که امروزه اعضای آن عمدتاً در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی مستقر هستند. البته، ترور دانشمندان هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل و ترور سردار شهید قاسم سلیمانی توسط دولت آمریکا در فرودگاه بین‌المللی بغداد را نیز باید به این سیاهه افزود.
عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
جمهوری اسلامی ایران ضمن تأکید بر ضرورت تداوم مبارزه جدی با تروریسم، معتقد است اینگونه اقدامات باید در همه موارد با رعایت دقیق، کامل و بدون تبعیض حقوق بین الملل انجام شود. در این راستا، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی دولتها و رعایت اصل عدم دخالت در امور داخلی آنها یک ضرورت اساسی و همیشگی است. بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران هرگونه کاربرد زور و اشغال سرزمین توسط سایر دولتها به بهانه مقابله با تروریسم را قویاً محکوم نموده و کاملاً مردود می‌شمارد.
در این راستا، ما ضمن تأکید بر نقش محوری مجمع عمومی ملل متحد در هنجارسازی در مقابله با تروریسم، معتقدیم سازمان ملل متحد بایستی نسبت به فراهم آوردنِ بدون تبعیض کمک‌های فنی و ظرفیت‌سازی جهت مبارزه با تروریسم برای کشورهای عضو اقدام کند. بعلاوه، شورای امنیت ملل متحد نیز باید از اتخاذ هرگونه رفتار دوگانه در مبارزه با تروریسم خودداری نماید.
در عین حال، نقش محوری، بی بدیل و منحصر به فرد کشورها در مبارزه با تروریسم، امری غیرقابل انکار است که یکی از مصادیق بارز آن مشارکت دولتها در فرآیند تدوین کنوانسیون جامع تروریسم بین‌المللی است که نهائی سازی آن یکی از ضروریات امروز جامعه بین‌المللی بشمار می رود.
فقدان تعریف واحد از تروریسم در سطح بین‌المللی منجر به سوء استفاده از مفهوم مبارزه با تروریسم از جمله از طریق اتخاذ اقدامات یکجانبه از سوی برخی دولتها شده است. ارائۀ فهرست‌های یکجانبۀ به اصطلاح تروریستی، که مصداق بارز سیاسی نمودن مبارزه با تروریسم است، حاصل این رویکرد می‌باشد. اینگونه اقدامات از قضا توسط کشورهایی اتخاذ می‌شود که مخالف به سرانجام رساندن این کنوانسیون و شکل گیری تعریف یکسان بین‌المللی از تروریسم می‌باشند؛ چرا که شرایط جاری دست آنها را برای تفسیر خودسرانه از تروریسم در راستای تحقق دستورکارهایشان و اعمال رفتارهای دوگانه در مقابله با تروریسم باز می‌گذارد.
رویکردهای یکجانبه و مبتنی بر منافع انحصاری و اغراض سیاسی برخی کشورها و در رأس آنها آمریکا، از جمله از طریق ایجاد فهرست یکجانبه به اصطلاح تروریستی، در تضاد کامل با هنجارهای پذیرفته شده بین‌المللی مبنی بر ضرورت احترام به حاکمیت کشورها و برابری حاکمیت آنها بوده و صلح و امنیت منطقه‌ای و بین المللی را خدشه‌دار کرده است.
در این راستا باید تأکید کنم که اقدام یکجانبه اخیر کانادا در تعیین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یعنی نیروی نظامی رسمی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک گروه به اصطلاح تروریستی، کاملاً خلاف حقوق بین‌الملل بوده و ناقض حاکمیت و مصونیت دولت جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. بدیهی است که جمهوری اسلامی ایران نیز با استفاده از تمام توان خود، از جمله در قالب اقدام متقابل، قاطعانه به هر گونه نقض حقوق بین‌الملل و تهدید علیه حاکمیت، حقوق و منافع خود، پاسخ خواهد داد.
عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
شوربختانه در دهۀ گذشته ما شاهد تکثیر گروههای تروریستی در غرب آسیا بودیم که با وجود نابودی بیشترشان در نتیجهِ مبارزه مؤثر کشورهای منطقه، کماکان قربانی می گیرند. امروزه، این گروه‌ها عملاً به عنوان بازوان برخی از بازیگران فرامنطقه‌ای در تحقق جنایات و سیاست‌های خود در ایجاد بی ثباتی در منطقه ما عمل می کنند. این گروه‌ها به ندرت به صورت ابتکاری و رأساً دست به اقدامات تروریستی می‌زنند و غالباً بر اساس فرامین و دستورات حامیان اصلی خود عمل می‌نمایند. اطلاعات ما از روند اقدامات تروریستی سالهای اخیر در ایران، از جمله در حادثه تروریستی دی ماه 1402 در کرمان نیز این واقعیت را تأیید می کند.
جمهوری اسلامی ایران ضمن تأکید بر تعهد دولتها به عدم استفاده از قلمرو خود علیه کشورهای ثالث، از جمله برای ارتکاب حملات تروریستی، و نیز به عنوان پناهگاه و مکان امن تروریست‌ها، اهمیت تقویت همکاری های منطقه ای را یادآور می‌شود. در این ارتباط، ایران مفتخر است که از پیشگامان مبارزه با تروریسم در منطقه بوده و بطور گسترده ای به برخی از کشورهای منطقه در مبارزه موثر با گروههای تروریستی کمک نموده که شکست داعش در عراق و سوریه یکی از برکات این همکاری جمعی است. اخیراً نیز همکاری‌های امنیتی دوجانبه میان ایران با کشورهای منطقه به ویژه دو همسایه مهم خود در شرق و غرب کشور، یعنی پاکستان و عراق، در مبارزه با تروریسم بیش از پیش گسترش یافته و در حال پیشرفت است.
گسیل تروریست‌های خارجی به برخی کشورهای آسیایی و آفریقایی که در اکثر موارد نیز در قالب یک پروژه بین‌المللی صورت گرفته است، تهدیدی برای امنیت، صلح و ثبات این مناطق محسوب می‌شود. جمهوری اسلامی ایران همواره هشدارها و انذارهای لازم را به جامعۀ بین‌المللی در خصوص این خطر بالقوه داده است. دولتهای متبوع این تروریست‌ها بایستی آنها را به کشور خود بازگردانده و محاکمه کنند.
پس از شکست داعش در عراق و سوریه، روندهای خطرناکی در منطقه در حال شکل‌گیری است که نمونه بارز آن اقدام دولتهای اشغالگر در سوریه در انتقال نیروهای تروریستی، از جمله اعضای داعش، از سوریه و عراق به افغانستان و از شمال سوریه به سایر مناطق درگیری می باشد. این روند می تواند موجب گسترش دامنۀ جغرافیاییِ حضور تروریست‌ها شده و امنیت و ثبات منطقه را تهدید کند. از این رو، جمهوری اسلامی ایران مصمم به مقابله با هرگونه تهدید ناشی از حضور تروریست‌های اجاره‌ای مذکور در مرزهای خود و تأمین امنیت کشور می باشد.
جناب دبیرکل، سفرای محترم، عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
یکی از اقدامات مخرب برخی دولتهای غربی و در رأس آنها آمریکا و رژیم صهیونیستی اسرائیل در منطقه غرب آسیا، تعیین گروههای مقاومت مردمی از جمله در فلسطین اشغالی به عنوان تروریست است. این اقدام نه تنها یک بازی سیاسی ریاکارانه است بلکه نقض آشکار حقوق بین الملل محسوب می شود.
طبق بسیاری از قطعنامه های ذیربط مجمع عمومی ملل متحد، مبارزات مردم تحت استعمار یا تسلط و اشغال خارجی برای تحقق حق تعیین سرنوشت و مقاومت آنان در برابر اشغال با استفاده از «تمام روش‌های موجود شامل مبارزه مسلحانه» یک حق ذاتی است و اینگونه اقدامات نباید معادل تروریسم تلقی گردد. این موضع اصولی منطبق بر حقوق بین‌الملل از جمله منشور ملل متحد نیز می باشد.
در حقیقت، این «سرکوب مردم تحت اشغال» است که بایستی به عنوان شدیدترین نوع تروریسم در نظر گرفته شود. بر اساس این منطق است که جمهوری اسلامی ایران جنایات رژیم اشغالگر صهیونیستی را از مصادیق بارز اقدامات تروریستی و خود این رژیم را لایق وصف تروریست قلمداد می کند. همچنین، همانند سایر ملت‌های آزاده جهان، جمهوری اسلامی ایران نیز همواره از حق ذاتی ملت فلسطین در مقاومت در برابر تجاوز و اشغال و نیز حق مسلم آن در تعیین سرنوشت خویش قاطعانه دفاع کرده و خواهد کرد.
عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
جمهوری اسلامی ایران عمیقاً به رعایت حقوق بین‌المللی بشر و حقوق بشردوستانه بین‌المللی در حین مبارزه با تروریسم معتقد و پایبند بوده و بر لزوم پای بندی همه کشورها به این اصل تأکید دارد. همچنین، حقوق بشر نباید به عنوان بهانه ای برای حمایت از تروریست ها بکار گرفته شود. بر همین اساس، ایران هم نقض حقوق بین المللی بشر و حقوق بشردوستانه بین‌المللی در حین مبارزه با تروریسم را محکوم می کند و هم نسبت به سیاست‌هایی که همکاری بین‌المللی برای مبارزه با تروریسم را به بهانه رعایت حقوق بشر رد می‌کنند یا از استرداد متهمین، مرتکبین یا مجرمین تروریسم خودداری می‌نمایند، شدیداً اعتراض دارد.
این سیاست غیرمسئولانه برخی کشورهای غربی که عملاً موجب پناه دادن به گروه‌ها و اشخاص تروریست و تجزیه‌طلب در خاک این کشورها گردیده است، باید کنار گذاشته شود. این گروه‌ها و اشخاص نباید به بهانۀ آزادی بیان و حقوق بشر، حق کسب مجوز تأسیس و بهره‌مندی از شبکه‌های اجتماعی و ارتباط جمعی و انتشار محتواهای مروج افراط گرایی، ایجاد شکاف‌های قومیتی، ترویج تجزیه‌طلبی، تحریک به ارتکاب عملیات‌های تروریستی و آموزش انجام عملیات تروریستی در این کشورها را داشته باشند.
استفاده از فناوری‌های نوین به ویژه فضای مجازی و اینترنت برای تحریک، آموزش و استخدام افراد برای ارتکاب اعمال تروریستی تهدیدی جدی در عرصه بین‌المللی به خصوص علیه کشورهای مستقل است. از این رو، کشورهای دارندۀ این فناوری‌ها و فراهم‌کنندگان سکوهای لازم برای این فعالیت‌ها باید به تعهدات خود در مقابله با و جلوگیری از سوء استفاده از این فن آوریها و ظرفیتها قویاً پای بند باشند.
جناب دبیرکل، عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
در پایان تأکید می کنم جمهوری اسلامی ایران پیشگام همکاری منطقه‌ای در مبارزه با تروریسم بوده تاکنون شهدای بسیاری از مستشاران نظامی خود را در این مبارزه تقدیم کرده است. ایران مفتخر است که سردار سرافراز آن، شهید قاسم سلیمانی، قهرمان اسطوره ای مبارزه با تروریسم در منطقه است.
ایران، همانگونه که در عراق و سوریه با دعوت رسمی این کشورها، عزم و اراده خود برای همکاری در مقابله با تروریسم را ثابت نمود، همچنان آمادۀ ادامۀ همکاری با سایر کشورها در مبارزه با تروریسم و انتقال تجربیات موفق خود به آنها است.
امیدوارم مباحث این کنفرانس نیز بتواند به تقویت و غنای هر چه بیشتر هنجارهای حقوق بین المللِ ناظر بر پیشگیری و مبارزه با تروریسم کمک کند.
از حسن توجه حضار گرامی سپاسگزارم و همه شما را به خداوند متعال می‌سپارم.
کدخدایی: ایران برای الکو اهمیت زیادی قایل است
در ادامه کدخدایی، مشاور وزیر امور خارجه با تشکر از شرکت کنندگان در این کنفرانس اظهار داشت:
جناب آقای دکتر کمالین پینیتپوادُل، دبیرکل محترم آلکو،
جناب آقای دکتر رضا نجفی، معاون محترم امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه،
سفرای محترم، عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان
در ابتدا اجازه دهید به مراتب سپاسگزاری خود را از همۀ شرکت کنندگان ارجمند برای حضور در این کنفرانس در تهران ابراز نمایم. مشارکت شما حاکی از اهمیت کار آلکو و بویژه نشان دهندۀ اهمیت موضوع کنفرانس است.
جمهوری اسلامی ایران برای آلکو به عنوان یک مجمع چندجانبه برای کشورهای آسیایی و آفریقایی بسیار اهمیت قائل است؛ مجمعی که دولت ها می توانند در آن به بحث و تبادل نظر در خصوص مسائل حقوقی مورد علاقۀ کشورها بپردازند. . ایران به حمایت از دبیر کل و دبیرخانه در انجام وظایف خود برای تحقق اثربخشی روزافزون این سازمان ادامه خواهد داد.
از دبیرخانۀ آلکو برای اعتماد به ما برای میزبانی کنفرانس حاضر در خصوص «پیشگیری و مقابله با تروریسم: دیدگاه های آسیایی-آفریقایی» تشکر می کنیم. اطمینان دارم مباحث ارائه شده در طی این دو روز به درک بهتر ابعاد حقوقی بین المللی پدیدۀ تروریسم و به اشتراک گذاری دیدگاه های دولت های آسیایی آفریقایی آلکو منجر خواهد شد.
عالیجنابان و نمایندگان محترم،
جمهوری اسلامی ایران، به عنوان قربانی تروریسم طی چند دهه، فعالانه به پیشگیری و مقابله با تروریسم پرداخته است. به همین دلیل روز 29 اوت به عنوان «روز ملی مبارزه با تروریسم» در ایران تعیین شده است. در این روز در سال 1981، و تقریباً 20 سال پیش از حملات 11 سپتامبر، سازمانِ به اصطلاح مجاهدین خلق دفتر نخست وزیر وقت ایران را منفجر کرد و رئیس جمهور رجائی، نخست وزیر باهنر و چندین مقام دیگر را به شهادت رساند. این تنها یکی از اقدامات سبعانۀ تروریستی ای بود که در راستای حملات تروریستی گسترده و نظام یافته توسط این گروه علیه غیرنظامیان و مقامات دولتی ایران ارتکاب می یافت. دو ماه پیش از آن در تاریخ 27 ژوئن 1981، این گروه بیش از 70 مقام عالیرتبه از جمله رئیس قوۀ قضائیه، سه نامزد پست وزارت، و 27 نمایندۀ مجلس را به شهادت رسانده بود. در طول یک دهه، آن ها بیش از 17000 انسان بیگناه را قربانی کردند. امروزه اعضای همین گروه تروریستی، که در قالب یک فرقۀ بدنام به حیات ادامه می دهند، در اروپا اقامت گزیده است. طعنه آمیز اینکه آن ها به ترتیب در سال های 2009 و 2012 در یک اقدامِ همراه با اغراض سیاسی توسط اتحادیۀ اروپایی و ایالات متحدۀ آمریکا از فهرست گروه های تروریستی خارج شدند، و با وجود سابقۀ تاریکشان همچنان از کمک مالی و سایر حمایت ها برخوردارند.
عالیجنابان و نمایندگان محترم،
تاریخ حملات تروریستی علیه ایران به گذشته محدود نمی شود. متأسفانه جمهوری اسلامی ایران هنوز هم از حملات تروریستی تحت اشکال و تجلی های مختلف رنج می برد. دراین رابطه، می توانم به برخی حملات تروریستی ای که علیه مقامات ارشد ایرانی انجام شده است اشاره کنم؛ حملاتی نظیر حمله تروریستیِ 3 ژانویه 2020 علیه قهرمان مبارزه با تروریسم شهید ژنرال قاسم سلیمانی، که قهرمان مبارزه با داعش در غرب آسیا بود، ترور دکتر محسن فخری زاده، دانشمند ایرانی و معاون وزیر دفاع، در تاریخ 27 نوامبر 2020، حملات تروریستی شنیع و بزدلانۀ داعش-خراسان علیه مردم بیگناه و زائران در حرم مقدس شاه چراغ در شیراز در تاریخ 26 اکتبر 2022 و 13 اوت 2023 که متأسفانه جان بسیاری را گرفت و تعداد زیادی مجروح بر جای گذاشت؛ و در نهایت حملۀ تروریستی دلخراش در کرمان در تاریخ 3 ژانویۀ 2024 که منجر به شهادت و از دست دادن جان حداقل 103 نفر از جمله کودکان و زنان و جراحت 211 نفر شد. قابل توجه است که در حملۀ اخیر، قربانیان برای گرامیداشت شهادت سردار سلیمانی تجمع کرده بودند!
مثال های بالا در نقض روشن اصول پذیرفتۀ حقوق بین الملل به نحو مندرج در منشور ملل متحد، اسناد اساسی حقوق بشری و سایر معاهدات نظیر کنوانسیون 1973 پیشگیری و مجازات جرائم علیه افراد دارای حمایت بین المللی از جمله نمایندگان دیپلماتیک، رخ دادند. حملات تروریستی، به ویژه زمانی که علیه افرادِ دارای حمایت بین المللی هدایت می شوند تهدیدکنندۀ صلح و امنیت و پایه های روابط بین الملل می باشند. زمانی که توسط دولت حمایت، هدایت و اجرا می شوند، این حملات به تولید تروریسم منجر شده و در قالب یک تهدید جدی علیه صلح و امنیت بین المللی ظهور می یابند. گزارشگر ویژۀ شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در گزارش خود در خصوص اعدام های فراقضایی، بی قاعده یا خودسرانه مندرج در سند A/HRC/44/38 به این جمع بندی رسید که حمله علیه سردار قاسم سلیمانی، در کنار نقض های دیگر، ناقض بند 4 مادۀ 2 منشور ملل متحد بود؛ در این گزارش به سایر شاخه های حقوق بین الملل نظیر حقوق بین الملل بشردوستانه و حقوق بین الملل بشر هم اشاره شد که بر مواردی از این دست قابل اعمالند و منجر به مسئولیت بین المللی دولت و مسئولیت فردی می شوند.
عالیجنابان و نمایندگان محترم،
در طی دهه های گذشته، آسیا و آفریقا شاهد رشد گروه های تروریستی ای بوده اند که فعالیت های فرامرزی دارند؛ نیکبختانه کشورهای درگیر در مواجهه با بسیاری از آن ها از طریق همکاری های منطقه‌ای و بین المللی موفق عمل کرده اند؛ در حالیکه سازمان های بین المللی و منطقه‌ای نقش مهمی در این راستا دارند، کشورها بازیگران اصلی در پیشگیری و مقابله با تروریسم هستند و این امر عمدتاً از طریق همکاری های منطقه‌ای و بین‌المللی میسّر است. اسناد بین المللی می توانند این نوع همکاری ها را تقویت نمایند و مجامعی نظیر آلکو می توانند قرصت های ارزشمندی برای تبادل نظر درخصوص چالش های موجود و به اشتراک گذاری بهترین عملکردها و آموختن از تجارب موفقیت آمیز دیگران ایجاد نمایند.
در پایان، امیدوارم گفت و گوهای صورت گرفته در طی این دو روز به نتیجۀ مطلوبی در ارایۀ بینش بیشتر در خصوص تئوری و عملکرد در حوزۀ پیشگیری و مقابله با تروریسم در پرتوی رویۀ سازمان های بین المللی و دولت ها بیانجامد.
از توجه شما سپاسگزارم.
