آمار و گزارشات ارائه‌شده از سوی دولت سیزدهم حاکی است عملکرد دولت در حوزه کشاورزی مطلوب بوده و توانسته است دستاورد‌های خوبی در کارنامه خود در حوزه کشاورزی و شیلات ثبت کند.
رسیدن به مرز خودکفایی تولید گندم
یکی از دستاورد‌های دولت در این حوزه را می‌توان قرارگرفتن در مرز خودکفایی گندم قلمداد کرد، با توجه به اینکه گندم در میان دیگر محصولات کشاورزی به عنوان یک کالای راهبردی در تأمین امنیت غذایی کشور به شمار می‌رود، دولت سیزدهم برای دستیابی خودکفایی در تولید گندم برنامه مدونی در بخش تولید و خرید تضمینی آن انجام داد. با توجه به گزارش وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۴۰۰ میزان تولید گندم در کشور ۵/۴ میلیون‌تن بود که برای تأمین نیاز کشور ۷ میلیون‌تن دیگر واردات داشتیم، این میزان در سال ۱۴۰۱ با تولید ۵/۷ میلیون‌تن گندم، ۳ میلیون‌تن واردات بوده است و همچنین در سال ۱۴۰۲ میزان تولید گندم به ۴/۱۰ میلیون‌تن افزایش یافت و یک میلیون‌تن دیگر نیز واردات داشتیم که با توجه به آن روند نزولی واردات گندم و برآورد‌های به عمل آمده، امسال کشور در تأمین گندم مورد نیاز خود خودکفا می‌شود.
در واقع دولت با اعلام بموقع نرخ خرید تضمینی گندم قبل از فصل کاشت و منطقی‌کردن قیمت و رشد ۱۲۹ درصدی در خرید گندم از کیلویی ۵ هزار تومان در سال ۱۴۰۰ به ۱۳هزار تومان در سال ۱۴۰۲ در جهت متضررنشدن کشاورزان و همچنین ارائه بسته‌های حمایتی قیمت و غیرقیمتی مانند یارانه کاشت و جایزه تحویل گندم که در مجموع به ۱۵هزار تومان افزایش داشته است، موجب شد تولید این محصول راهبری و استراتژیک افزایش یابد.
دیپلماسی در رونق کشاورزی
دولت سیزدهم تجربه‌های موفقی در توسعه دیپلماسی کشاورزی داشته است. سد آبی‌خاکی قیز‌قلعه‌سی بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پروژه آبی مرز شمال غرب کشور پس از ۲۰ سال از سوی دولت سیزدهم به بهره‌برداری رسید که یکی از این تجربه‌های موفق است که از طریق کانال و شبکه پایاب به دشت‌های استان‌های شمال غرب و تزریق آب به میزان ۲ میلیاردمترمکعب در سال زمینه توسعه بخش کشاورزی و گردشگری را مهیا می‌سازد.
تقویت دیپلماسی غذایی با روسیه، کشور‌های امریکای‌لاتین، کشور‌های همسایه و همسو در راستای افزایش صادرات از اقدامات و رایزنی دولت سیزدهم با دیپلماسی کشاورزی فعال در قالب تفاهم‌نامه‌هایی همچون مصرف ایمن و سلامت غذایی و آفت‌کش‌ها و تبادل دانش فنی گیاه‌شناسی بوده است. حذف تعرفه‌های صادراتی محصولات کشاورزی با کشور‌های آسیایی و روسیه و ایجاد بازار‌های جدید صادراتی از جمله محور‌های رایزنی با دیگر کشور‌ها بوده است. بر اساس گزارش وزارت جهاد کشاورزی، صادرات محصولات کشاورزی و غذایی رشد ۲۲ درصدی داشته و از ۵ میلیاردو ۲۲۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۰ به ۶ میلیاردو ۳۷۰ میلیون دلار در انتهای سال ۱۴۰۲ رسید.
رشد ۱۲۰۰ درصدی میزان سرمایه‌گذاری در بخش شیلات
با توجه به گزارشی از سازمان شیلات ایران، در سال ۱۳۹۹ میزان سرمایه‌گذاری در زیر بخش شیلات و آبزیان حدود ۵/۱ همت بوده است که حدود ۶۳ درصد آن از طریق تسهیلات بانکی، ۲۰ درصد از سوی بخش خصوصی و ۱۷ درصد آن از طریق اعتبارات دولتی محقق شده است، اما این رقم در سال ۱۴۰۲ با رشد هزارو ۲۰۰ درصدی به میزان ۹/۱۸ همت رسیده است که ۹۰ درصد آن از سوی بخش خصوصی، ۵ درصد از اعتبارات بخش دولتی و ۵ درصد از تسهیلات بانکی تأمین شده است. تجارت آبزیان و محصولات شیلاتی ایران در دولت سیزدهم این‌گونه بوده است که در سال ۱۳۹۹ مقدار ۱۳۹هزارتن محصولات شیلاتی به ارزش ۵۲۸ میلیون دلار صادرات داشته‌ایم، در حالی که این مقدار در سال ۱۴۰۲ به ۲۱۰هزار تن به ارزش ۶۵۰ میلیون دلار رسید.
توسعه فناوری کشاورزی
یکی دیگر از دستاورد‌های دولت سیزدهم در این حوزه، توسعه فناوری کشاورزی و افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی بود. با حمایت از طرح‌های نوین علمی مرتبط با آب و امنیت غذایی، ایجاد واحد‌های فناور و دانش‌بنیان در حوزه کشاورزی در دولت سیزدهم با رشد ۳۰۸ درصدی همراه بوده که از ۱۵۲ مورد در سال ۱۴۰۰ به ۶۲۱ مورد در انتهای سال ۱۴۰۲ افزایش یافت. همچنین در حالی که صدور مجوز‌های کسب‌وکار الکترونیکی در بخش کشاورزی در ابتدای دولت صفر بوده، اکنون به ۳۰۷هزار مورد در پایان سال ۱۴۰۲ رسیده است.
صدور سند مالکیت و رفع تداخلات اراضی کشاورزی
یکی از چالش‌های مهم کشاورزان تداخل زمین آن‌ها با اراضی دولتی است. تا پایان شهریور ۱۴۰۰، یک‌میلیون‌و ۸۰هزار هکتار از اراضی کشور رفع تداخل شده بودند تا اینکه در دولت سیزدهم به ۱۱میلیون‌و ۳۷هزار هکتار رسید، به عبارتی دیگر ۷۵ درصد از اراضی کشور رفع تداخل شد. طی هزارروز عملکرد دولت سیزدهم با توجه به اینکه اوایل دولت تنها ۴ درصد زمین‌ها دارای سند مالکیت بودند، با پیشرفت ۳۸۳ درصدی صدور سند مالکیت به ۸ میلیون‌و ۶۰۴هزارو ۹۰۸ هکتار رسیده است.
رشد ۵۱ درصدی تولید کود‌های فسفاته و پتاسه
نیاز سالانه کشاورزی کشور به کود‌های شیمیایی ازته، فسفاته و پتاسه سالانه حدود ۵/۴ میلیون‌تن است. ایران در تولید کود‌های ازته که بیشترین سهم را در سبد کودی کشور دارد، خودکفاست و با تولید ۸ میلیون‌تن کود اوره یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صادرکننده این نهاده استراتژیک کشاورزی در جهان است. در خصوص کود‌های فسفاته و پتاسه که تا چند سال اخیر به کشور وارد می‌شد با رویکرد خودکفایی کشور در کود‌های کشاورزی در دولت سیزدهم ۳۰ پروژه احداث کارخانه و بهره‌برداری از معادن داخلی برنامه‌ریزی شد که از این طریق با ظرفیت تولید بیش از ۳ میلیون‌تن انواع کود‌های شیمیایی و ۲ میلیون‌تن کود‌های فسفاته و پتاسه تأمین شود. از مهم‌ترین این پروژه‌ها می‌توان به پتروشیمی ارومیه برای تولید کود سولفات پتاسیم، کارخانه تولید اسید فسفریک و کود‌های فسفاته در کارخانه فسفات کارون و تولید کود سوپر فسفات تیرپل از سوی کارخانه کیمیاداران کویر یزد و راه‌اندازی معادن فسفات چرام اشاره کرد. تولید کود‌های فسفات و پتاس از ابتدای دولت تا انتهای سال ۱۴۰۲، رشد ۵۱ درصدی را طی کرده و از ۷۷ هزار تن به ۱۱۶ هزار تن رسید و سبب شد واردات این محصولات متوقف شود و ارز از کشور خارج نشود.
* پژوهشگر اقتصادی
