جوان آنلاین: طلا و ارز در میان بازار‌های دارایی سال گذشته بیشترین رشد قیمتی را تجربه کردند، اما سردرگمی بازارها در اولین روز‌های معاملاتی امسال، وضعیت پیچیده‌ای را در مسیر معامله‌گران قرار داده و سناریوی سرایت رکود به برخی بازارها را تقویت کرده است.
در شرایطی که قیمت دلار نوسان کاهشی قابل ملاحظه‌ای را تجربه نکرده است، نرخ سکه و طلا با کاهش رو‌به‌رو شده‌اند. قیمت سکه تمام بهار آزادی که پیش از این به ۱۰۵ میلیون تومان نیز رسیده بود هم اکنون در لحظه ثبت این گزارش به ۹۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسیده است. همچنین قیمت هر یک گرم طلای ۱۸ عیار که از ۸ میلیون تومان عبور کرده بود در چند روز معاملاتی اخیر با نوسانات کاهشی همراه بوده و رقم ۷ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان در معاملات دیروز ثبت شده است.
همانطور که عنوان شد، قیمت دلار در مقابل نرخ طلا و سکه کاهش قابل ملاحظه‌ای نداشت و همین مسئله نشان دهنده سردرگمی بازارهاست. در این میان بازار سرمایه نیز که همواره بهانه برای ریزش داشته، در چند روز اخیر سردرگم‌تر از همیشه بوده است.
هر چند روز‌های ابتدایی معاملاتی امسال، شاخص بورس با رشد همراه بود، اما طی معاملات دو روز گذشته مجدداً شاخص روندی کاهشی به خود گرفته است. پیش از این شاخص کل بورس در معاملات نوروزی توانست کانال ۲ میلیون و ۸۰۰هزار واحدی را پس بگیرد.
بر این اساس سناریوی سرایت رکود که پیش از این دامان بازار سرمایه، مسکن و البته خودرو را گرفته بود از نگاه تحلیلگران به دیگر بازارها رسیده است.
دلیل سردرگمی بازارها چیست؟
ریسک‌های ناتمام سیاسی و اقتصادی محور سردرگمی بازارها از جمله بازار سرمایه در کشور است. شوک ناگهانی بازارها از تعرفه‌های گمرکی جدید در امریکا از سویی و از طرفی دیگر کاهش قیمت نفت از جمله مهم‌ترین شوک‌های ایجاد شده در بازار‌های بین‌المللی بوده که تأثیر خود را نیز در بازار‌های داخلی کشورمان گذاشته است. همچنین ابهامات ناشی از تصمیمات سیاسی نیز بر بازارها سایه گسترانده و ریسک سرمایه‌گذاری در این شرایط را بالا برده است، بنابراین سرمایه گذاران در این شرایط عمدتاً به دنبال مسیر‌هایی با ریسک کمتر هستند. طبیعتاً در شرایطی که به ابهامات مختلف گره خورده است، چشم‌انداز روشنی برای بازارها نمی‌توان به تصویر کشید.
احمد کیمیایی‌اسدی، عضو اتاق بازرگانی تهران درباره نوسانات بازار طلا و سکه گفت: «عامل اصلی نوسانات بازار طلا، رشد بی‌سابقه اونس جهانی است. در واقع افزایش نداشتن اطمینان جهانی ناشی از جنگ تعرفه‌ها، تهدید‌های نظامی و تنش‌های سیاسی خاورمیانه (غرب آسیا)، کشور‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری‌های امن مانند خرید طلا سوق داده است. این روند باعث نوسان طلا شده و به تبع آن، قیمت طلا در بازار داخلی نیز افزایش یافته است.»
وی در گفت‌و‌گو با تسنیم افزود: «همچنین قیمت طلا در ایران به طور مستقیم تحت تأثیر نرخ دلار بازار آزاد است. طبیعتاً دلار امروز که با توجه به تحولات سیاسی خارجی و رشد طلای جهانی بالا رفته، تغییراتی در بازار طلا نیز ایجاد کرده است.»
عضو اتاق بازرگانی تهران با تأکید بر ضرورت توجه به تولیدات صادرات محور در این شرایط که ارزآوری مناسب داشته باشند، گفت: «تمام مؤلفه‌های مورد تأکید در شعار امسال هم حول محور حمایت از تولید می‌چرخند. در شرایط فعلی، تمرکز بر تولیدات صادرات‌محور از اهمیتی دوچندان برخوردار است.»
وی افزود: «بازار داخلی ایران در بسیاری از حوزه‌ها به اشباع نسبی رسیده و جذابیت سرمایه‌گذاری برای تولید داخلی کاهش یافته است. بخش قابل توجهی از کالا‌های مصرفی در داخل کشور تولید می‌شود و نیازی به سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه نیست. بر این اساس با توجه به فشار تحریم‌ها و ضرورت ارزآوری برای کشور، باید تخصیص هدفمند منابع به تولیداتی که قابلیت صادرات و ورود ارز به کشور دارند در اولویت باشند.»
کیمیایی‌اسدی با اشاره به اینکه هدفگذاری تولید فقط برای بازار داخلی، نه تنها اولویت نیست بلکه در بسیاری از موارد ضرورتی نیز ندارد، گفت: «بازار داخل به لحاظ عرضه و تقاضا به ثبات نسبی رسیده است و باید تمرکز سرمایه‌گذاران بر تولیداتی باشد که بازار‌های خارجی را هدف گرفته‌اند.»
وی با اشاره به محدودیت‌های فصلی در تقاضای داخلی تأکید کرد: «تولیدکنندگان باید همواره صادرات را به عنوان راهبرد اصلی خود در نظر بگیرند. البته در عمل، این سیاست گاه با چالش‌هایی همچون تعارض منافع میان نهاد‌های مختلف و سختگیری‌های صدور مجوز روبه‌روست که به‌مثابه سرعت‌گیر‌هایی در مسیر تولید عمل می‌کنند.»
این کارشناس اقتصادی، کنترل بازار ارز را وابسته به تأمین نیاز‌های ارزی کشور از طریق صادرات نفتی و غیرنفتی خواند و گفت: «تقویت صادرات غیرنفتی یک ضرورت انکارناپذیر است، اما در عین حال، دولت نمی‌تواند تمام نیاز ارزی کشور را صرفاً از طریق این نوع صادرات تأمین کند. باید با اتخاذ دیپلماسی فعال و دور زدن تحریم‌ها، زمینه ورود ارز نفتی نیز فراهم شود.»
وی با یادآوری فروش مستمر نفت در سال‌های پیش از روی کار آمدن دوباره ترامپ در دولت امریکا یادآور شد: «ارز حاصل از نفت نقش مؤثری در ثبات قیمت کالا‌های اساسی دارد و از این رو نباید از ضرورت یافتن بازار‌های جدید برای فروش نفت و افزایش ارزآوری از این مسیر غافل شد.»
عامل اصلی نوسانات روانی است
سید یوسف حسینی، رئیس پیشین کمیته ارزی اتاق بازرگانی ایران نیز در ارزیابی شرایط اخیر بازار ارز و طلا، فضای روانی و فعالیت‌های سوداگرانه در بستر شبکه‌های اجتماعی را عامل اصلی نوسانات دانست و گفت: «آنچه موجب نوسان قیمت‌ها در این بازارها شده، نه دلایل اقتصادی یا بنیادین، بلکه بیشتر فضاسازی‌ها و جو روانی و منفی در فضای مجازی است.»
وی با اشاره به نوسانات بازار ارز و طلا طی تعطیلات نوروز به مهر افزود: «در این ایام، به رغم تعطیلی بازارها، قیمت ارز و طلا به سرعت صعودی شد، اما روز گذشته به محض بازگشایی رسمی معاملات، نرخ‌ها دچار ریزش سنگین شدند. این اتفاق به‌روشنی نشان می‌دهد در نبود معاملات واقعی، دلالان و سودجویان از طریق کانال‌های تلگرامی و رسانه‌های غیررسمی اقدام به نرخ‌سازی کرده‌اند.»
این فعال اقتصادی دلیل اصلی بالا رفتن نرخ ارز و طلا در روز‌های گذشته را تحولات جهانی دانست و گفت: «رشد بی‌سابقه اونس جهانی طلا که از مرز ۳هزار و۱۰۰ دلار عبور کرده، تحت تأثیر مجموعه‌ای از تنش‌های نظامی، تهدیدات امنیتی و جنگ‌های منطقه‌ای از جمله جنگ تعرفه‌ای ترامپ، بحران اوکراین، جنگ غزه و تنش‌های یمن شکل گرفته است. از سوی دیگر حتی اظهارات ترامپ هم می‌تواند باعث بی‌ثباتی بازار‌های مالی شود.»
مالیات بر سوداگری و سفته بازی همچنان بلاتکلیف
حسینی خواستار تصویب و اجرای فوری قانون مالیات بر عایدی سرمایه از سوی دولت و مجلس شد و افزود: «با اجرایی شدن این قانون از سوداگری در بازار‌های طلا، ارز و سکه به‌ویژه در حجم‌های بالا و مکرر جلوگیری خواهد شد. بی‌تردید چنین طرح‌هایی باید هرچه زودتر تصویب و از گسترش دلالی بی‌رویه جلوگیری شود.»
این موضوع روز گذشته نیز در صحن علنی مجلس مورد تأکید قرار گرفت. رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور خود با بیان اینکه ارز یک متغیر سیاستی است و نباید به حال خود رها شود، گفت: «اما هرگونه مداخله دستوری که انگیزه سرمایه گذاری در تولید و صادرات را از بین ببرد محکوم به شکست است. بانک مرکزی و دولت در قوانین متعدد اختیار کافی برای اعمال صحیح سیاستگذاری در این زمینه را دارند.»
محمدباقر قالیباف همچنین گفت: «برای مهار بازار‌های غیرمولد و مضر برای تولید، وظیفه خود می‌دانیم در سال ۱۴۰۴ طرح «مالیات بر سوداگری و سفته بازی» را با لحاظ نکات کارشناسی پیرامون آن پس از چند سال رفت‌وبرگشت به سرانجام برسانیم تا سوداگری در بازار بی‌هزینه نباشد.»
کارشناسان، رفع بی‌ثباتی در فضای حاکم بر اقتصاد را مهم‌ترین راه جذب سرمایه‌های سرگردان، بهبود وضعیت تولید و بورس می‌دانند و بر ضرورت توجه حاکمیت بر این مسئله تأکید دارند. به گفته آنها با وضعیت فعلی، انتظار صعود مستمر بورس، خواسته‌ای دور از اذهان سرمایه‌گذاران خواهد بود.
