جوان آنلاین: تصور کنید میلیون‌ها سال بعد، وقتی موجودات هوشمند یا شاید باستان‌شناسان فضایی به زمین نگاه می‌کنند، چه چیزی از ما به جا مانده؟ نه فقط استخوان‌ها و ابزار‌های سنگی، بلکه کیسه‌های پلاستیکی رنگ‌ورو رفته، قوطی‌های زنگ‌زده نوشابه، استخوان‌های مرغ‌های پرورشی، تکه‌های لباس‌های مصنوعی و سازه‌های عظیم بتنی. در ادامه به استناد گزارشی از پایگاه تحلیلی «تبیان» به شرح دوره موسوم به «آنتروپوسن» پرداخته‌ایم.
فسیل‌های آنتروپوسن
اینها (قوطی، استخوان مرغ، پلاستیک و لباس‌های مصنوعی) نه فقط زباله‌های امروز ما، بلکه فسیل‌های فردای زمین هستند؛ یادگاری‌هایی از عصری که بشر سیاره را زیر و رو کرد؛ دوران آنتروپوسن. دوره‌ای که از اواسط قرن بیستم و به دلیل آزمایش‌های هسته‌ای و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای تأثیرات عمیقی بر اکوسیستم‌های زمین داشته. این تأثیرات شامل تغییرات در فسیل‌ها و رسوبات است که می‌توانند برای میلیون‌ها سال باقی بمانند. در این گزارش بر اساس تحقیقات اخیر و داده‌های علمی، احتمال حفظ مواد مدرن را بررسی می‌کنیم.
عصر پلاستیک و زباله‌های جاودان
بیایید با کیسه‌های پلاستیکی شروع کنیم. این اختراع قرن بیستمی که از دهه ۱۹۴۵ به بعد مثل قارچ در زندگی‌مان سبز شد، حالا بخشی از تاریخ زمین شده. طبق نظر مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس، پلاستیک‌ها در رسوبات ساحلی کالیفرنیا لایه‌هایی ساخته‌اند که انگار امضای بشر را روی سنگ‌ها حک کرده‌اند. این ماده مقاوم که تجزیه‌اش قرن‌ها طول می‌کشد، در اقیانوس‌ها و خاک‌ها جا خوش کرده و احتمالاً تا میلیون‌ها سال بعد هم به‌عنوان نشانه‌ای از ما باقی می‌ماند.
قوطی‌های آلومینیومی؛ ردپایی کمرنگ، اما ماندگار
حالا سراغ قوطی‌های نوشیدنی برویم. آلومینیوم، این فلز سبک و فراوان، شاید خودش در برابر خوردگی و تجزیه شدن دوام نیاورد، ولی لایه‌های اکسیدی که از خودش به جا می‌ماند، می‌تواند ردپایی ظریف در رسوبات زمین‌شناختی بگذارد. هرچند شواهد مستقیم کمی داریم، اما وقتی به مصرف انبوه این قوطی‌ها نگاه می‌کنیم - میلیارد‌ها قوطی که هر سال دور ریخته می‌شوند- به نظر می‌رسد حتی این زباله‌های روزمره هم می‌توانند بخشی از داستان بشر را روایت کنند.
استخوان‌های مرغ؛ میراث پر سر و صدای مزرعه‌ها
شاید عجیب‌ترین فسیل آینده، استخوان‌های مرغ باشد. با ۲۵ میلیارد مرغ اهلی روی زمین و کشتار سالانه ۶۰ میلیارد از آنها، این پرنده پرورشی حالا قهرمان فسیل‌های آنتروپوسن است. استخوان‌های مرغ که در محل‌های دفن زباله تحت شرایط بی‌هوازی دفن می‌شوند، با ساختار و اندازه‌ای متفاوت از اجدادشان، نشان‌دهنده دستکاری بشر در طبیعت هستند. محققان می‌گویند این استخوان‌ها که در زباله‌دان‌های مدرن انباشته شده‌اند، می‌توانند به یکی از بارزترین نشانه‌های تمدن ما تبدیل شوند.
لباس‌های ارزان؛ تار و پود پلاستیکی زمین
از هزاران سال پیش لباس‌ها از موادی مانند پنبه، کتان و ابریشم ساخته می‌شدند که به‌راحتی تجزیه می‌شدند. اما حالا جمعیت در حال رشد جهان اغلب لباس‌های مصنوعی تولید انبوه می‌پوشد که به سرعت دور ریخته می‌شوند. حدود ۱۰۰ میلیارد لباس در سال که دو برابر مقدار ۲۰ سال پیش است. لباس‌ها نه‌تنها در محیط‌زیست پراکنده شده‌اند، بلکه در محل‌های دفن زباله نیز انباشته می‌شوند که مانند مقبره‌های مومیایی‌کننده عمل می‌کنند. پارچه‌های ارزان‌قیمت که از پلاستیک ساخته می‌شوند، با شست‌وشو میکروپلاستیک‌هایی آزاد می‌کنند که حالا در رسوبات اقیانوس‌ها و رودخانه‌ها جا خوش کرده‌اند. از طرفی، در محل‌های دفن زباله، این مواد به لطف شرایط بی‌هوازی برای مدت‌ها حفظ می‌شوند. این تکه‌های پارچه که روزی مد روز بودند، حالا بخشی از میراث زمین‌شناختی ما شده‌اند.
بتن؛ سنگ‌های دست‌ساز بشر
و در نهایت، بتن. این غول ساخت‌وساز که شهرهایمان را سرپا نگه داشته، با دوام فوق‌العاده‌اش احتمالاً در لایه‌های رسوبی زمین جاودانه خواهد شد. از آسمانخراش‌ها گرفته تا جاده‌ها، هر ساله به اندازه چهار تن بتن برای هر فرد روی زمین تولید می‌شود که به انباشت ۵۰۰ میلیارد تنی موجود اضافه می‌شود. در نهایت این سنگ مصنوعی، یادگار تمدن پیشرفته ما به حساب می‌آید.
زخم‌های زیرزمینی؛ شاهکار‌های پنهان بشر
فسیل‌ها فقط اشیای روی زمین نیستند، ردپای فعالیت‌هایمان گاهی در اعماق سنگ‌ها حک می‌شود. بشر تا امروز بیش از ۵۰ میلیون کیلومتر چاه نفت و گاز حفر کرده است، شکاف‌هایی عمیق که لایه‌های زمین را پاره کرده‌اند و مثل زخم‌هایی دائمی باقی خواهند ماند. علاوه بر این حدود هزار و۵۰۰ آزمایش هسته‌ای زیرزمینی زمین را لرزانده‌اند. این انفجار‌ها حفره‌های کروی عظیمی پر از سنگ‌های ذوب‌شده و آوار رادیواکتیو به‌جا گذاشته‌اند. اینها نشانه‌هایی هستند که حتی اگر چشم‌ها نبینند، سنگ‌ها برای همیشه به یاد خواهند داشت.
مواد شیمیایی ماندگار؛ سایه نامرئی ما
در کنار اینها، عناصر رادیواکتیو پخش‌شده از آزمایش‌های هسته‌ای مثل غباری نامرئی روی زمین نشسته‌اند. این ذرات چنان آشکارند که دانشمندان آنها را بهترین شاخص شروع آنتروپوسن می‌دانند. این میراث نامرئی که از آسمان تا اعماق خاک نفوذ کرده، حکایتی از بلندپروازی و بی‌پروایی ماست.
تراشه‌ها یا نقاشی‌ها؛ کدام ماندگارترند؟
عصر دیجیتال، اما شاید کمرنگ‌تر از آنچه فکر می‌کنیم در زمین ثبت شود. تراشه‌های کامپیوتری با همه فراوانی‌شان، ریزند و سیلیکون‌شان سریع با اکسیژن واکنش می‌دهد- شانس کمی برای فسیل شدن دارند-، اما سیم‌کشی‌ها با مس رنگارنگشان شاید دوام بیاورند و خطوطی درخشان در سنگ‌ها بکشند. در مقابل، کاغذ و گرافیت مداد شانس بیشتری دارند. پروفسور گابت و زالاسیویچ می‌گویند شاید نقاشی‌های ساده بچه‌ها-خورشید درخشان، خانه‌ای کوچک و رنگین‌کمانی در آسمان- بیش از تکنولوژی‌های پیچیده‌مان دوام بیاورند. عجیب نیست؟
آینده زمین، آیینه امروز ما
این مواد- از پلاستیک و آلومینیوم گرفته تا استخوان مرغ، بتن و زخم‌های زیرزمینی- نه فقط زباله‌های روزمره‌اند، بلکه فسیل‌هایی هستند که داستان زندگی ما را برای نسل‌های بعدی روایت می‌کنند. آنتروپوسن که از اواسط قرن بیستم با آزمایش‌های هسته‌ای و گاز‌های گلخانه‌ای شروع شد، حالا با این ردپا‌ها تعریف می‌شود. اما این میراث فقط نشان پیشرفت نیست؛ زنگ خطری است برای فاجعه‌ای که آدم‌ها به بار می‌آورند. شاید وقتش باشد که از خودمان بپرسیم: می‌خواهیم زمین چه خاطراتی از ما نگه دارد؟ فسیل‌هایی از خلاقیت و شکوه یا کوهی از زباله که نفس سیاره را گرفته؟
