ينس استولتنبرگ دبيركل ناتو چندي قبل اعلام كرد اين ائتلاف براي مقابله با تروريسم و زياده‌خواهي‌هاي روسيه بيشترين نيروهاي خود را از زمان جنگ سرد تاكنون مستقر كرده است. استولتنبرگ تأكيد كرد ناتو با فضاي امنيتي جديدي رو‌به‌رو است كه ناشي از خشونت، آشفتگي و بي‌ثباتي در كشورهايي چون عراق، سوريه و شمال آفريقا است، اما عوامل ديگري چون رفتارهاي خصمانه روسيه نيز كه با الحاق كريمه و بي‌ثباتي در اوكراين نمايان شد، در ايجاد اين فضاي جديد نقش دارند و همين مسئله واكنش ناتو را ضروري ساخته است. استولتنبرگ تأكيد كرد ما اين كار را با تقويت نيروهاي دفاعي ناتو تا بالاترين ميزان خود از زمان جنگ سرد انجام مي‌دهيم.
در عين حال اعضاي ناتو به ويژه امريكا نيز مدام در مسير افزايش نظامي‌گري در شرق اروپا و حوزه بالتيك اقداماتي را صورت مي‌دهند. روزنامه نيويورك تايمز در 30 خرداد در گزارشي از استقرار تجهيزات نظامي و بيش از پنج هزار نيروي نظامي امريكايي در كشورهاي بالتيك خبر داد. اين روزنامه در اين باره نوشت: وزارت دفاع امريكا (پنتاگون) قصد استقرار و ذخيره‌سازي تسليحات سنگين در شرق اروپا و حوزه درياي بالتيك با هدف ادعايي «بازدارندگي در برابر تجاوزهاي بيشتر روسيه» را دارد. اين طرح شامل ذخيره تانك، خودروهاي زرهي و ساير ادوات سنگين نظامي براي حدود پنج هزار سرباز در چندكشور حوزه بالتيك و شرق اروپا مي‌شود. گفته مي‌شود1200 دستگاه ادوات زرهي از جمله 250 دستگاه تانك ام- 1، خودروهاي زرهي «برادلي» و توپ‌هاي جنگي در شرق اروپا مستقر مي‌شود. اين روزنامه امريكايي به نقل از مقام‌هاي امريكايي و كشورهاي همپيمان واشنگتن، خاطرنشان كرد، اين پيشنهاد در صورت تصويب نخستين باري خواهد بود كه امريكا از زمان جنگ سرد در كشورهاي جديد عضو ناتو در شرق اروپا كه زماني بخشي از حوزه نفوذ شوروي بودند، سلاح‌هاي سنگين مستقر مي‌سازد. وزارت دفاع روسيه اين طرح را «خصمانه‌‌ترين اقدام امريكا از زمان پايان جنگ سرد» خواند.
واكنش روسيه
ولاديمير پوتين رئيس‌جمهوري روسيه در آخرين واكنش خود در قبال فعاليت‌هاي نظامي ناتو در شرق اروپا و نزديكي مرزهاي غربي روسيه تأكيد كرد كه اگر ناتو قلمرو اين كشور را تهديد كند مسكو پاسخ محكمي به آن خواهد داد. پوتين هشدار داد: اگر ناتو بخواهد سرزمين روسيه را تهديد كند، «پاسخي درخور» دريافت خواهد كرد. پوتين همچنين تأكيد كرد: «اگر كشوري سرزمين روسيه را تهديد كند، به اين معناست كه ما بايد نيروهاي مسلح را به مناطقي كه در معرض تهديد قرار دارند، اعزام و از قدرت تهاجمي نوين خود در آن مناطق استفاده كنيم. روسيه بايد به محض احساس تهديد از سوي كشورهاي همجوار پاسخ مناسب دهد و سياست دفاعي خود را به شيوه‌اي اجرا كند كه زمينه‌ساز خنثي شدن تهديدها شود.»
اين در حالي است كه سرگئي ژيگاروف معاون رئيس كميته دفاع مجلس دوماي روسيه روز سه‌شنبه دوم تير تأكيد كرد روسيه در پاسخ به استقرار تسليحات توسط امريكا در غرب اروپا، حضور نظامي خود در منطقه «كالينينگراد» در كرانه درياي بالتيك را تقويت خواهد كرد. معاون رئيس كميته دفاع مجلس دوماي روسيه اضافه كرد روسيه قصد دارد نظاميان را به چهار بخش در سرزمين‌هاي اين كشور تقسيم كند كه يكي از آن مناطق، استان كالينينگراد در كرانه درياي بالتيك بوده و اقدام كنوني از اين منطقه آغاز شده است. همچنين ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه اخيراً اعلام كرد نيروهاي استراتژيك اين كشور بيش از 40 موشك هسته‌اي قاره‌پيماي جديد در اختيار خواهند گرفت. رئيس‌جمهور روسيه همچنين ابراز اميدواري كرد با اجراي طرح توسعه نيروهاي مسلح روسيه تا 5 سال آينده ارتش اين كشور تا 70 درصد به سلاح‌هاي پيشرفته مجهز شود.
نگاه مسكو
از ديدگاه روسيه تقويت نيروهاي ناتو در شرق اروپا اقدامي خطرناك است و ناقض توافقات روسيه با اين ائتلاف نظامي است. به ويژه اينكه روسيه و ناتو پذيراي اين مسئوليت شده‌اند كه سلاح‌‌ها و تجهيزات رزمي خود يا به اصطلاح نيروهاي رزمي تأثير‌گذار را تقويت نكنند. بدين جهت روسيه حق اقدام متقابل را براي خود در نظر گرفته است. مقامات روسيه همواره اعتراض خود را به اقدامات تنش‌آفرين ناتو در شرق اروپا اعلام كرده‌اند. در واقع روسيه به ويژه ظرف يك سال و نيم اخير بارها در زمينه موضع تهاجمي و فعال ناتو در اروپاي شرقي و داعيه ناتو مبني بر حضور مسلط در اين منطقه مهم هشدار داده و به اين مسئله اعتراض كرده است. در برهه كنوني با گسترش دامنه بحران اوكراين اكنون شاهد رويارويي بي‌سابقه‌اي بين روسيه و ناتو در دوره پس از جنگ سرد هستيم. مواجهه‌اي كه برخي تحليلگران از آن به عنوان جنگ سرد جديد نام مي‌برند. موضعگيري‌ها و اقدامات خصمانه ناتو باعث تقويت اين باور در مسكو شده كه اقدامات اين سازمان نظامي در اروپاي شرقي صرفاً در راستاي تنش‌آفريني در منطقه بوده و موجب تهديد امنيت ملي روسيه شده است و به همين جهت روسيه اقدامات متقابل خود در اين منطقه را از قبيل برگزاري رزمايش‌ها و افزايش استقرار نيروها و تجهيزات نظامي، تدافعي و بازدارنده مي‌خواند. در اين ميان اظهارات گاه و بيگاه مقامات ارشد ناتو درباره توانمندي نظامي روسيه و نيات توسعه‌طلبانه مسكو درباره اروپاي شرقي به ويژه عليه اوكراين با انتقاد شديد روس‌ها مواجه شده است. مسكو، ناتو را متهم به پيگيري سياست تهاجمي در اروپا كرده و در اين‌باره هشدار داده است. اين در حالي است كه اقدامات اخير ناتو در شرق اروپا مانند تشكيل نيروهاي واكنش سريع براي اين منطقه و افزايش قابل توجه رزمايش‌ها و نيز قصد برپايي پايگاه‌هاي نظامي در كشورهاي اروپاي شرقي و افزايش قابل توجه حضور نظامي در درياي سياه شكي براي روسيه باقي نگذاشته كه ناتو با توجه به تحولات امنيتي اخير، استراتژي نظامي خود را در قبال اروپاي شرقي تغيير داده و بار ديگر اين منطقه را در مركز توجه خود قرار داده است. در عين حال بدعهدي ناتو و زير پا گذاشتن توافقنامه 1997 در زمينه عدم استقرار دائمي نيروهاي نظامي در شرق اروپا باعث شده تا روسيه نيز حضور فعال نظامي در مرزهاي غربي خود و در مجاورت كشورهاي اروپاي شرقي مانند لهستان و جمهوري‌هاي بالتيك و همچنين در درياي سياه را در سر‌لوحه اقدامات نظامي خود قرار دهد كه از جمله موارد اخير آن، عمليات هوايي گسترده و اعلام نشده نيروي هوايي روسيه بر فراز اروپا و آب‌هاي مجاور آن بود. در واقع روسيه به طور عملي، قدرت نظامي ناتو را به چالش كشيده و خواهان نمايش اين مسئله است كه مرعوب اقدامات نظامي ناتو نشده است. در مجموع به نظر مي‌رسد روسيه در برخورد با ناتو موضعي دو گانه در پيش گرفته است. مسكو از يكسو بر قدرت نظامي خود براي مقابله با هر گونه تهديد از سوي ناتو به بهانه دخالت روسيه در بحران اوكراين تأكيد مي‌كند و از سوي ديگر ناتو را ترغيب به همكاري با روسيه براي مقابله با چالش‌هاي جهان كنوني مي‌نمايد. مي‌توان اين رويكرد دو گانه روسيه در قبال ناتو را رويكرد تهديد و تشويق نام نهاد.
