جوان آنلاین: هر سال و با گرم‌شدن هوا، آتش سوزي در مراتع، مزارع و جنگل‌ها به دغدغه‌اي براي كشاورزان، محيط‌بانان و دوستداران و فعالان محيط‌زيست تبديل مي‌شود. امسال نيز به خاطر بارش‌هاي چند روزه و رويش گياهان هرز و ضعيف كه به سرعت خشك مي‌شوند، احتمال بروز آتش‌سوزي در استان‌هاي مختلف بالا رفته است.
لرستان داراي يك ميليون و ۲۰۰ هزار هكتار جنگل و حدود يك ميليون هكتار مرتع است، سرمايه‌اي بي‌نظير كه حفاظت از آن مسئوليتي بزرگ محسوب مي‌شود. فعالان اين عرصه در عين حال كه بر پيشگيري از آتش‌سوزي و به كارگيري نيروهاي بومي و محلي تأكيد مي‌كنند از صرف بودجه، اعتبار و تأمين تجهيزات مورد نياز هم غافل نيستند، زنجيره‌اي كه هر كدام بايد به درستي در موقعيت مناسب استفاده شده تا اين سرمايه به خوبي حفظ شود.
به گفته مسئولان سازمان منابع طبيعي و آبخيزداري لرستان، با توجه به بالاآمدن پوشش گياهي، هفت نقطه بحراني حريق در مراتع و منابع طبيعي شناسايي شده كه اين مناطق شامل هيراب، آق‌بلاق، آبسرده، وركوه، ونايي، شيخ ميري و چغابل هستند.
مهم‌ترين چالش زيست‌محيطي شهرستان‌هاي لرستان در بخش طبيعي، تغيير كاربري و تبديل اراضي و مراتع است. مثلاً در بروجرد و در حاشيه تالاب‌بيشه دالان اين موضوع كاملاً مشهود است. به خصوص وقتي كه گروهي براي رسيدن به هدف‌شان به آتش سوزي‌هاي عمدي در حاشيه اين تالاب اقدام مي‌كنند.
البته برخي افراد نيز به منظور افزايش غيرمجاز مساحت زمين‌هاي زراعي خود اقدام به آتش‌زدن مراتع و بيشه زارهاي مجاور مي‌كنند كه همواره مورد برخورد قانوني در اين خصوص قرار دارند.
ناگفته نماند با هر آتش‌سوزي كه در تالاب رخ مي‌دهد علاوه بر تخريب اين زيستگاه ارزشمند، شماري از جانوران و پرندگان اين منطقه تلف و تعدادي از پرندگان نيز مجبور به مهاجرت مي‌شوند.
بوشهر دلش مي‌سوزد
در جنوب ايران كه هوا گرم‌تر است محيط‌زيست همواره با چالش‌هاي خاصي همراه مي‌شود كه يكي از مهم‌ترين آنها آتش‌سوزي‌هاي گسترده در مراتع و جنگل‌هاست.
در جايي مثل بوشهر، آتش‌سوزي‌هاي مراتع معمولاً ناشي از تركيب عوامل طبيعي و انساني هستند كه اين پديده نه تنها به محيط‌زيست آسيب مي‌زند، بلكه زندگي و معيشت مردم محلي را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد.
افزايش دما، خشكي هوا و وزش بادهاي گرم مي‌تواند شرايط را براي بروز آتش فراهم كند. به علاوه، فعاليت‌هاي انساني مانند سوزاندن زباله‌ها، روشن‌كردن آتش در طبيعت و بي‌احتياطي در استفاده از وسايل آتش‌زا نيز از جمله عوامل مؤثر در بروز اين آتش‌سوزي‌ها هستند.
آتش‌سوزي‌هاي مكرر در مراتع استان بوشهر پيامدهاي جدي به همراه دارد. اين آتش‌سوزي‌ها مي‌توانند منجر به تخريب زيستگاه‌هاي طبيعي، كاهش تنوع زيستي و نابودي منابع طبيعي شوند. همچنين، اين پديده مي‌تواند تأثيرات منفي بر سلامت عمومي، كيفيت هوا و آب و همچنين اقتصاد محلي داشته باشد.
سامان دشتي، كارشناس حوزه محيط‌زيست و منابع طبيعي با بيان اينكه براي جلوگيري از وقوع آتش‌سوزي‌ها، آموزش و آگاهي‌بخشي به مردم محلي و گردشگران امري ضروري است، مي‌گويد: «برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي، توزيع بروشورهاي اطلاع‌رساني و استفاده از رسانه‌هاي اجتماعي براي اطلاع‌رساني درباره خطرات آتش‌سوزي و روش‌هاي پيشگيري مي‌تواند مؤثر باشد.»
وي ادامه مي‌دهد: «اقدامات پيشگيرانه شامل ايجاد مناطق حائل، پاكسازي مراتع از علف‌هاي خشك و زباله‌ها، نصب تابلوهاي هشداردهنده در مناطق مستعد آتش‌سوزي و همكاري با نهادهاي محلي براي نظارت بر وضعيت مراتع است.»
دشتي مقابله با خطرات و حريق‌ها را نيز ضروري دانسته و با تأكيد بر اينكه تجهيز نيروهاي محلي به ابزار و تجهيزات لازم براي اطفاي حريق نيز از اهميت بالايي برخوردار است، مي‌گويد: «وجود امكانات و تجهيزات كافي براي مقابله با بحران آتش‌سوزي يك ضرورت است. در اين راستا، بايد به تجهيز ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني، ايجاد تيم‌هاي واكنش سريع و تأمين آب مورد نياز براي اطفاي حريق توجه ويژه‌اي شود.»
معاون هماهنگي امور عمراني استاندار بوشهر با بيان اينكه براي جلوگيري از آتش‌سوزي در مراتع استان بوشهر ضمن برنامه‌ريزي، راهكارهاي لازم تدوين و عملياتي شود، از يگان حفاظت منابع طبيعي و اداره كل حفاظت محيط زيست استان بوشهر خواست تا با انجام مراقبت‌هاي لازم، آمادگي كامل براي مقابله با آتش‌سوزي‌ها در عرصه‌هاي طبيعي و مراتع استان را پيش از آغاز فصل گرما داشته باشند.
شاپور رجايي تأكيد می‌کند: «آتش‌سوزي‌هاي مراتع استان بوشهر يك چالش جدي است كه نيازمند توجه ويژه از سوي مسئولان و مردم است. با اتخاذ تدابير پيشگيرانه، آموزش‌هاي مناسب و همكاري بين نهادهاي مختلف مي‌توان از بروز اين بحران جلوگيري كرد و منابع طبيعي را حفظ کند.»
نياز به آموزش داريم
هر چقدر آموزش و فرهنگسازي در پيشگيري از آتش‌سوزي‌ها در مراتع، جنگل و زمين‌هاي كشاورزي مؤثر است، داشتن امكانات و تجهيزات مورد نياز و واكنش سريع به هنگام وقوع آتش سوزي مي‌تواند اثرگذار باشد.
در اين خصوص يكي از فعالان محيط زيست مي‌گويد: «با توجه به پيامدهاي گسترده آتش‌سوزي‌ها در زندگي مردم و محيط زيست بايد اين مسئله به عنوان دستور كار فوري سازمان‌هاي ذي‌ربط در فصول گرم به خصوص در سال‌هاي پرباران‌تر قرار گيرد، اين اقدامات نبايد صرفا به اقدامات مقابله‌اي يا مداخله‌اي محدود شود، بلكه اقدامات پيشگيرانه و مراقبتي درصدر برنامه‌ها و اقدامات نهادهاي مرتبط و سازمان‌هاي مردم نهاد متولي امور محيط زيستي قرار گيرد.»
سهيل شهراني ادامه مي‌دهد: «سازمان‌ها نبايد فقط منتظر وقوع آتش سوزي باشند تا با تجهيز امكانات به دنبال اطفاي حريق باشند، بلكه با استفاده از امكانات و تجهيزات پيشرفته‌اي كه امروزه به مدد رشد تكنولوژي و ارتقاي سيستم‌هاي نرم افزاري و رايانه‌اي و توليد پهپادها و رشد هوش مصنوعي ايجاد شده مي‌توان مناطق مستعد آتش سوزي را شناسايي و با اقدامات حفاظتي مثل ايجاد اتش بر يا نوعي وجين و از بين بردن علف‌هاي هرز يا ايجاد رطوبت در چنين مناطقي از بروز اتش سوزي جلوگيري يا در صورت بروز دامنه گسترش آن را محدود كرد.»
اين فعال محيط زيست با تأكيد بر اينكه اولويت اصلي نهادي و سازماني و حتي اجتماعي بايد اقدام پيشگيرانه و مراقبتي و در گام بعدي نيز اقدامات مداخله‌اي باشد، تصريح مي‌كند: «به اين صورت كه نياز به ايجاد ايستگاه‌هاي اورژانس محلي و منطقه‌اي در فصول گرم و خشك سال به منظور مقابله با اطفاي حريق با امكانات پيشرفته و به روز فراهم شود و استفاده از ماشين‌هاي آتش‌نشاني به روز و پهپاد و هليكوپترهاي مجهز يكي از روش هايي است كه در دنياي امروز بسيار به كار برده مي‌شود و اين تجهيزات در كنار مصارف دفاعي در اقدامات محيط‌زيستي هم بايد به كار برده شوند.»
