جوان آنلاین: خسرو معتضد پژوهشگر تاریخ معاصر، با اشاره به نقش کودتای ۲۸ مرداد در عقب‌ماندگی اقتصادی، صنعتی و سیاسی ملت ایران در دهه‌های ۳۰ الی ۵۰ قرن چهاردهم اظهار داشت: بنده در مسئله کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ فقط آمریکا را مسبب نمی‌دانم، بلکه برخی عوامل داخلی هم اثرگذار بودند. همچنین برخی ابعاد این کودتا و به ضعف امنیتی خودمان برمی‌گردد. افراد غیر مطمئن و نفوذی در این کودتا نقش داشتند مانند سرتیپ دفتری که رابطه فامیلی با دکتر مصدق داشت.
به گزارش دفاع پرس، معتضد خاطرنشان کرد: شخصی مانند سرتیپ دفتری در عین اینکه رابطه فامیلی با دکتر مصدق داشت، اما رئیس شهربانی سرلشکر زاهدی هم بود. ما همچنین باید نقش کمونیست‌ها را در کودتا ۲۸ مرداد مورد توجه قرار دهیم.
وی افزود: درواقع سه کودتا علیه ملت ایران صورت گرفته است، یکی کودتای آمریکا علیه ملت ایران است که همه اسناد و مدارکش موجود بوده و کسانی که عنوان می‌کنند مدارک از بین رفته است، حرف خلاف واقعی مطرح می‌کنند. همه اسناد کودتای آمریکا موجود بوده و قابل استناد است.
پژهشگر تاریخ معاصر تصریح کرد: در آمریکا وقتی یک سند تهیه می‌شود معمولا به دنبال آن چند رونوشت هم تهیه می‌کنند. بنابرانی مضحک است که بگوییم اسناد کودتای آمریکا علیه ملت ایران از بین رفته است.
معتضد با بیان اینکه دومین کودتا مربوط به کودتای حزب توده علیه ایران بوده است، گفت: در واقع ما با اتحادیه جماهیر شوری هم مشکل داشتیم، اما انگلیسی‌ها اصلی‌ترین دشمن ما بودند که اوج این دشمنی طرح‌ریزی پروژه آژاکس در سال ۱۳۳۰ بود، این پروژه در نهایت واقعه تلخ کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ را رقم زد.
پروژه براندازی دولت دکتر مصدق از سال ۱۳۳۰ رقم خورد
این مورخ تاریخ معاصر با بیان اینکه شخصی به نام «مونت گوموری ووت هآاوس» کتابی در خصوص کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ تألیف کرده که در ایران هم به چاپ رسیده است، گفت: وی در کتابش مطرح می‌کند که ما انگلیسی‌ها از سال ۱۳۳۰ درصدد بودیم تا دولت دکتر مصدق را براندازی کنیم. ولی خوش‌شانسی ایرانیان این بود که شخصی به نام «اتلی» که رهبر حزب کارگر انگلیس بود که از ایران جانبداری می‌کرد.
وی افزود: «اتلی» در انگلسان خدمات بسیاری زیادی ارائه کرده است که یکی از این خدمات هم اکنون موجود بوده و آن طب ملی انگلستان است. به دنبال این خدمت «اتلی» هم اکنون در انگلستان هیچ فردی بایت هزینه‌های درمان خود وجهی پرداخت نمی‌کند، «اتلی» علاوه بر این هندوستان و بسیاری از مستعمرات را از زیر سلطه انگلیس آزاد کرد. «اتلی» همچنین بسیاری از ثروت‌های خدادای را مانند راه‌آهن، جنگل، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها را ملی کرد.
معتضد خاطرنشان کرد: مطابق اسنادی که منتشر شده است تا زمانی که «اتلی» قدرت را در دست داشت، اجازه کودتا علیه دولت دکتر مصدق را نداد، طبق اسناد منتشر شده هر قدر «موریسیون» وزیر خارجه وقت عنوان می‌کند که باید علیه دولت دکتر مصدق کودتا کنیم، «اتلی» پاسخ می‌داد که چنین اقدامی را علیه دولت دکتر مصدق انجام نخواهد داد. ما در مدتی که «اتلی» روی کار بود می‌توانستیم به بسیاری از خواسته‌های خود برسیم، اما بعد از گذشت زمان و از روی کار رفتن «اتلی» همه چیز علیه ما رقم خورد.
«چرچیل» خطاب به «اریک دریک»: چرا دکتر مصدق را نکُشتی؟
پژوهشگر تاریخ معاصر ایران خاطرنشان کرد: وقتی «چرچیل» در انگلستان روی کار آمد مطرح می‌کرد که باید مصدق را بُکشیم، «اریک دریک» وقتی به ایران آمد با دکتر مصدق دیدار کرد و خبر این دیدار به گوش «چرچیل» رسید، «چرچیل» خطاب به «اریک دریک» گفت که چرا مصدق را نکشتی؟ اگر مشکلی برای تو در ایران پیش می‌آمد ما تو را فراری می‌دادیم.
وی افزود: ما بعد از این مسائل با آقای «آیزنهاور» مواجه شدیم، آیزنهاور دو مشاور به نام‌های «جان فاستر دالس» و «آلن دالس» داشت. این دو نمایندگان یک شرکت حقوقی بودند که منافع نفت انگلستان را در آمریکا حفظ می‌کردند. در واقع همه چیز علیه ایران در حال رقم خوردن بود. ما در برخی مقاطع می‌توانستیم با استعمارگران انگلیسی و آمریکایی کنار بیاییم و حتی می‌توان گفت که انگلیسی‌ها ملی شدن نفت ایران را تا حدودی به رسمیت شناخته بودند.
نفوذ گسترده انگلیس در دستگاه‌های اجرایی ایران
معتضد تصریح کرد: در وزارت خارجه سندی که انگلستان مطرح کرده بود ملی شدن نفت ایران را به رسمیت می‌شناسد به یکباره گم شد و این بیانگر اوج نفوذ و گستردگی عوامل انگلیسی در کشور را نشان می‌داد.
پژوهشگر تاریخ معاصر ایران خاطرنشان کرد: بنابراین ما در سال‌های منتهی به کودتا چند مسئله داشتیم، اول اینکه دربار یک طرف ماجرا بود و شاه از دچار شدن به سرنوشت رضاخان واهمه داشت، دوم اینکه انگلستان نمی‌پذیرفت که از ثروت عظیم نفتی ایران دست بکشد و کمی از چپاولش بکاهد. انگلیسی‌ها در طول ۵۰ سال مجموعاً ۱۰۹ میلیون لیره به ما پول نفت دادند، در صورتی که مالیاتی واریز شده به صندوق انگلیس ۲۸۰ میلیون لیره بود.
وی افزود: با مطالعه این آمار‌ها و اسناد است که علت اصلی اوج فقر و فلاکت، بیماری گسترده، بیسوادی گسترده و عقب ماندگی در بخش‌های اقتصادی و صنعتی و ضعف دفاعی کشور را درمی‌یابیم. دکتر مصدق در چنین شرایطی یک کار بسیار بزرگ کرد و آن ملی کردن صنعت نفت در شرایطی بود که هیچ کس تصور آن را هم نمی‌کرد. از سال ۱۳۱۲ که قرارداد ۱۹۳۳ بر ما تحمیل شد، دکتر مصدق شروع به مطالعه قرارداد‌ها کرد و متوجه شد همه چیز به ضرر ما است و نفت و ثروت این مملکت توسط انگلیسی‌ها غارت می‌شود.
