جوان آنلاین: برگزاری المپیاد‌های علمی کشور و سازماندهی دانش‌آموزان برتر برای شرکت در المپیاد‌های جهانی به عنوان مهم‌ترین وظیفه و رسالت باشگاه دانش‌پژوهان جوان تعیین شده‌است، اما این باشگاه به‌عنوان نهاد متولی شناسایی و پرورش استعداد‌های نخبگان کشور، چقدر در پیشگیری از مهاجرت این استعداد‌ها مؤثر بوده‌است؟
سید رضا حسینی، رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان در نشست هم‌اندیشی با خبرنگاران در پاسخ به سؤال «جوان» مبنی بر راهکار ماندگاری نخبگان در کشور گفت: «موضوع مهاجرت نخبگان در یک روز به وجود نیامده که یک‌روزه حل شود. در این زمینه ساختار حاکمیتی باید در جهت توجه به نخبگان حرکت کند، این حرکت باید به صورت متوالی باشد و نه مقطعی. مثلاً اگر در یک دوره فردی بیاید و کار‌هایی را انجام دهد و پس از آن فرد دیگری با رویکرد جدید سرکار بیاید، تأثیر چندانی در ماندگاری نخبگان نمی‌گذارد. بنابراین باید مسیر را مشخص کرده و برای این امر تا ۲۰ سال آینده کشور تصمیم‌گیری و تلاش شود.»
مهاجرت فقط برای شغل نیست
او با بیان اینکه عوامل مختلفی دست به دست هم می‌دهند تا یک دانش‌آموز نخبه تصمیم به مهاجرت بگیرد، می‌گوید: «فقط عامل کمبود فضای شغلی سبب مهاجرت دانش‌آموزان نخبگان نمی‌شود، بلکه عوامل دیگری نیز اثرگذار است. مثلاً یک عامل که باعث نگرانی بچه‌ها شده، فضای اقتصادی کشور و مبهم بودن این فضا در آینده است. علاوه بر آن بچه‌ها می‌گویند که احساس اثرگذاری نمی‌کنند. آن‌ها می‌خواهند از شان و منزلت خوبی در جامعه برخوردار شوند.»
حسینی ادامه داد: «در تلاشیم تا در حوزه بچه‌های مدال‌آور المپیادی، آمار مهاجرت را به حداقل‌ترین حالت ممکن برسانیم. البته برخی از راهکار‌ها بر عهده ماست و برخی دیگر از عهده ما خارج است؛ مثلاً اصلاح فضای اقتصادی کشور، در حوزه اختیارات ما نیست. اما اینکه جایی را فراهم کنیم که بچه‌ها در آن نقش‌آفرینی کنند، حداقل با پیگیری‌های جدی ما شدنی است.»
او به تبلیغات اشتباه مهاجرتی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «فضای رسانه‌ای غلطی که غرب از مهاجرت ساخته باید در ذهن بچه‌ها شکسته شود. مهاجرت به کشورهایی، چون امریکا و کانادا، خیلی هم به این شکل نیست که فرد با رفتن به آنجا احساس رفاه مطلق داشته‌باشد؛ البته این حرف به این معنی نیست که مهاجرت به این کشورها نقاط‌قوتی نداشته‌باشد، نه! بلکه به این معناست که مهاجرت نخبگان، چالش‌هایی را نیز به دنبال خود دارد که این چالش‌ها از بچه‌ها مخفی مانده و باید به درستی برایشان تبیین شود. در این زمینه نشان دادن فضای واقعی مهاجرت به آن‌ها در دستور کارمان قرار دارد.»
رئیس باشگاه دانش‌پژوهان جوان درباره عوامل دیگری که سبب مهاجرت دانش‌آموزان نخبه می‌شود، این گونه توضیح می‌دهد: «هر چند بچه‌های نخبه دغدغه شغل ندارند، چراکه هر کجا بروند برایشان کار هست، اما آن‌ها شغلی با حداقل‌های متناسب با فضای نخبگان می‌خواهند، یعنی درآمدی معقولانه‌تر همراه تکریم و حس نقش‌آفرینی. اگر چنین چیزی شکل بگیرد، قطعاً آن‌ها می‌مانند و کار می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «در این رابطه کار‌هایی انجام شده‌است، مثلاً توانستیم بسیاری از دولتمردان را به باشگاه دانش‌پژوهان دعوت کنیم که در دیدار‌های متعددی که داشتند؛ به نخبگان کشور این اطمینان را دادند که زحماتشان مورد حمایت قرار می‌گیرد. همچنان از نخبگانی که به کشور بازگشتند، دعوت کردیم تا با حضور در باشگاه دانش‌پژوهان معایب و مزایای مهاجرت را به دانش‌آموزان نشان دهند.»
نخبگان را از نگاه خودشان ببینیم
حسینی معتقد است که دانش‌آموزان نخبه را باید از نگاه خودشان دید و به نیاز‌های آن‌ها به اقتضای سنی که دارند باید توجه شود. او در این رابطه می‌گوید: «پیش از شهادت آقای رئیسی، بچه‌ها طرحی را تحت عنوان زندگی نخبگانی داده‌بودند؛ طرحی که خودشان آن را نوشتند و در آن توضیح دادند که در صورتی که شکل زندگی‌شان طبق آن تغییر کند، کمتر کسی به فکر مهاجرت می‌افتد. در این رابطه رئیس‌جمهور شهید دستور داده‌بود که این طرح زودتر به نتیجه برسد، اما از آنجایی که تعداد نهاد‌ها‌ی تصمیم‌گیرنده برای نخبگان زیاد است، به سرانجام رسیدن آن در هاله‌ای از ابهام باقی ماند؛ مثلاً بنیاد ملی نخبگان یک چیزی می‌گوید و معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری یک چیز دیگر. متأسفانه افراد مسن نشسته‌اند و از نگاه خود برای بچه‌های ۱۸ ساله که هر لحظه ممکن است از ایران بروند، تصمیم‌گیری می‌کنند! بدون شک فرد ۵۰ ساله نمی‌تواند شبیه بچه ۱۸ ساله فکر کند و دغدغه‌هایش را بشناسد. بنابراین خود این نخبگان بهترین گزینه برای تشریح آنچه نیاز دارند، هستند و باید بدان توجه شود.» مدیران باشگاه دانش‌پژوهان جوان در این مدت نقاط قوت و ضعف کار‌ها را دیده‌اند و حرف‌های زیادی در این زمینه برای گفتن دارند. رئیس باشگاه دانش‌پژوهان جوان در پاسخ به این سؤال که چه توقعی از دولت جدید برای پیشرفت بهتر کار‌ها دارد، می‌گوید: «اولین توقعی که از دولت جدید می‌رود، این است که رئیس و اعضای هیئت دولت با این بچه‌ها صحبت کنند و حرف‌هایشان را بشنوند. دغدغه و زبان این بچه‌ها با آن چیزی که مسئولان فکر می‌کنند، خیلی فرق دارد. چیز‌هایی که برایشان مهم است با آن چیزی که تصور می‌کنند، متفاوت است. برخی اوقات مسئولان در قامت یک پدر دلسوز برای دانش‌آموزان نخبه تصمیماتی را می‌گیرند که فکر می‌کنند به صلاحشان است، آن‌ها وقت، انرژی و پول صرف بهبود وضعیت این بچه‌ها می‌کنند، اما در نهایت آن اتفاقی که باید بیفتد نمی‌افتد!»
او ادامه می‌دهد: «یکی از دلایل باشگاه دانش‌پژوهان جوان این است که جلسات توسط خودشان اداره می‌شود و کار‌ها را خودشان انجام می‌دهند؛ مثلاً می‌گوییم فلان مقام مسئول به اینجا می‌آید، خودتان بنشینید و همفکری کنید که چه چیزی بگویند و چه کسی صحبت کند. مجری و شخصی که می‌خواهد پذیرایی کند هم از خودشان بودند. چنین اتفاقاتی باعث شده که موجب انگیزه‌بخشی شود و به آن‌ها حس خوب بدهد.»
حسینی در پایان با بیان اینکه دنیا و آینده نخبگان در ایران نسبت به گذشته روشن‌تر شده، اظهار می‌دارد: «البته می‌پذیریم که هنوز نخبگانی هستند که تمایل به مهاجرت داشته باشند، اما وضعیت به نسبت گذشته بهتر شده و نخبگان بیشتری مصمم به حضور در کشور هستند.»
