هم‌اکنون 850 واحد بزرگ و کوچک صنایع غذایی، شیرینی، شکلات و آشامیدنی در استان فعال است و بیش از 50 درصد شیرینی و شکلات کشور شامل 600 نوع محصول متنوع در استان تولید می‌شود و در این میان 52 درصدِ شکلات، 40 درصدِ بیسکویت، 43 درصدِ ویفر، 46 درصدِ تافی و 38 درصدِ آب نبات کشور محصول تولیدی آذربایجان‌شرقی است. با این حال این صنعت هم از گزند قاچاق در امان نمانده و مشکلات کوچک وبزرگی بر پای آن بسته شده است.
***
*قاچاق، بزرگترين مشكل صنعت
اگرچه افزايش سرانه مصرف انواع شيريني و شكلات در سال هاي اخير به نفسه امري مثبت براي اين صنعت است اما به موازات آن اين مساله رشد واردات و قاچاق انواع شكلات هاي خارجي به كشور را نيز به دنبال داشته ، به گونه اي كه در حال حاضر توليدكنندگان معتقدند يكي از بزرگترين مشكلات اين صنعت افزايش قاچاق اين كالا به داخل كشور است.اما يكي از دلايل اصلي نفوذ شكلات هاي خارجي به قفسه بسياري از فروشگاه ها حاشيه سود بيشتر فروشندگان از فروش شكلات هاي خارجي نسبت به داخلي است. حاشيه سود فروشندگان از فروش شكلاتهاي ايراني حداكثر 15درصد است در حالي كه از فروش شكلاتهاي خارجي حداقل 30 تا 40درصد سود مي كنند بنابراين اين مساله تاثير زيادي در توزيع گسترده محصولات خارجي در فروشگا‌ه‌ها داشته است.تولید شکلات و شیرینی خوشمزه از دیرباز در کف انحصار آذربایجانی ها بوده است. چه آن زمان که پیشکسوتان این حوزه در سراها و تیمچه های بازار تاریخی تبریز، کارگاه‌های کوچک قندریزی و «شکرپنیرسازی» و «آب نبات الوان» داشتند و چه حالا که کارخانجات بزرگ تولید شیرینی و شکلات، چشم و دل مهمانان این شهر را می‌برند.اما حالا از گوشه و کنار خبر می‌رسد که اوضاع تولید و تجارت این کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی چندان هم بر وفق مراد آنها نیست. آسمان تولید و تجارت و صادرات و واردات این کالای شیرین، مدتی است که ابری است. برای اینکه «پارازیت» های مزاحم چرخه تولید و عرضه این کالاها را دچار مشکل می سازد.واردات خارج از مبادی قانونی برخی از تولیدات کشورهای همسایه و اروپایی، به ویژه از طریق مناطق آزاد در دراز مدت می تواند چرخ های تولیدی شکلات تبریز را از حرکت انداخته و کمر «اشتغالزایی» این بخش را خم کند. حالا منطقه آزاد ارس در ردیف نخست اتهام قرار گرفته است.
شیرینی و شکلات از طریق گمرک وارد نشده است!
ناظر گمرکات آذربایجان‌شرقی،ورود هرگونه شکلات از مبادی قانونی و گمرکات استان را رد می کند. معاون نظارت و بازرسی سازمان صنعت و معدن استان هم به صراحت انگشت اتهام خود را به سوی منطقه آزاد ارس گرفته و این منطقه را مقصر معرفی می کند.ناصر نوروزی با اشاره به واردات گسترده شیرینی و شکلات از منطقه آزاد ارس می گوید: شیرینی و شکلاتی از طریق گمرک وارد نشده و منطقه آزاد ارس از طریق مجاری خاص اقدام به ترخیص کالاهایی می‌کند که تناسبی با منطقه ندارد.معاون نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی گفت: کالاهای شیرینی و شکلات خارجی بیشتر از طریق منطقه آزاد ارس و به شکل کالای همراه مسافر وارد می‌شود.اسماعیل عطاپور در این باره می افزاید: در مورد وجود کالاهای شیرینی و شکلات در سطح عرضه که از طریق انجمن مربوطه مطالعات لازم صورت گرفت، معلوم شد بیشتر این کالاها از طریق منطقه آزاد ارس به شکل کالای همراه مسافر و از ماکو و بانه به طور غیر رسمی وارد شده است.
تولیدکنندگان، کیفیت را بالاتر ببرند
معاون سیاسی ـ امنیتی استاندار آذربایجان‌شرقی با این حال مقابله صرف با قاچاقچیان را تنها راهکار درمان این معضل نمی داند و به مسائل فرهنگی بیشتر تاکید دارد.سعید شبستری می افزاید: در مورد کالاهایی مثل شیرینی و شکلات باید بررسی شود که چرا با وجود محصولات تولیدی در داخل و قطب بودن استان در این زمینه‌ها نمی‌توانیم کیفیت محصولات را ارتقا داده و با محصولات خارجی که به شکل قاچاقی وارد می‌شوند، رقابت کنیم.وی با بیان اینکه باید مراکز تولید داخل کیفیت اجناس خود را قابل رقابت و عرضه کنند تا خریدار به تولید داخلی اعتماد کند، ادامه می دهد: در مقطع کنونی شرایط به گونه‌ای است که مردم کالای خارجی را حتی اگر گران‌تر هم باشد، ترجیح می‌دهند.استاندار آذربایجان‌شرقی واردات کالاهای قاچاق از طریق مناطق آزاد را آفت اشتغالزایی معرفی کرده و می گوید: تولیدکنندگان داخلی باید خود را برای مسائلی مانند اقتصاد آزاد، تجارت جهانی و برچیده شدن مرزها آماده کنند. توجه به ترکیب جمعیتی و بافت صنعتی، تجاری استان اگر نتوانیم در این ارتباط به وظایف خود به خوبی عمل کنیم و قاچاقچیان به راحتی بتوانند راه‌های نفوذ به بازارهای داخلی را پیدا و احساس امنیت کنند به ازای ورود هر کالایی از شغل و ارزش افزوده استان کاسته خواهد شد.جبارزاده مناطق آزاد را تیغ دولبه ای می داند که دارای محاسن و معایبی هستند گفت: قبلا چنین تصور می‌شد هر قدر وسعت مناطق آزاد بیشتر باشد بهتر است ولی حالا با افزایش وسعت منطقه آزاد ارس به ۲۱ هزار هکتار با مشکلات عدیده‌ای در زمینه کنترل مبادی ورودی و حفاظت منطقه مواجه هستیم. تردیدی نیست که قاچاق شیرینیو شکلات» و خسارتی که می تواند این موضوع بر پیکر صنعت شکلات سازی ما وارد سازد تاکید دارد.
برخورد با عرضه شیرینی و شکلات قاچاق در بازار
معاون نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن وتجارت آذربایجان‌شرقی یکی از روش‌های حمایتی بسیار موثر از صنعت کشور و تولیدات داخلی را، پیشگیری از جولان کالاهای قاچاق در سطح عرضه دانست.اسماعیل عطاپور می گوید: با توجه به سیاستهای کلان اقتصاد مقاوتی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری این مهم در اولویت برنامه ریزی ها و اقدامات این سازمان قرارگرفته و در زمینه برای طرح نظارتی پشیگیری از عرضه و فروش انواع شیرینی و شکلات قاچاق در سطح استان عملیاتی شده است که ضمن بازرسی از ۶۳ واحد صنفی طی چند روز گذشته از ۵۵۶ قلم انواع ویفر، شیرینی و شکلات قاچاق در برندها و بسته بندی های مختلف کشف و برای متخلفان پرونده تخلفاتی تشکیل شد.وی با تاکید بر تشدید اقدامات نظارتی در خصوص پیشگیری از عرضه وفروش شکلات های قاچاق در سطح استان طی روزهای آینده ، از عموم شهروندان نیز درخواست نمود هرگونه گزارش ، شکایت و یا پیشنهادات و انتقادات خود را در این زمینه برای بررسی بیشتر از طریق تلفن ۱۲۴ ستاد خبری سازمان در میان بگذارند.
