![](/files/fa/news/1393/11/3/121892_964.jpg)
در شرايطي كه يمن از مشكلات بيشماري رنج ميبرد تصميمات مسئولان اين كشور براي تقسيم آن به شش منطقه سؤالات زيادي را درباره اهداف و نقش سعوديها مطرح كرده است. اين تقسيمبندي درحالي صورت گرفته كه همه ساكنان يمن از حق خودمختاري برخوردار هستند، در حالي كه شيعيان حوثي هيچ گونه حقي در اين تقسيمبندي ندارند.
انقلاب مردمي يمن كه همزمان با شروع موج بيداري اسلامي در منطقه آغاز شد پس از گذشت چهار سال نه تنها نتيجه مطلوب دربرنداشت بلكه تشديد درگيريهاي قومي و مذهبي، اين كشور را تا آستانه فروپاشي پيش برد. با اين حال، موج جديدي كه با كنترل انصارالله بر صنعا و بخشهاي مهمي از يمن به وجود آمد، روند جديدي را به دنبال داشته است. پس از بركناري علي عبدالله صالح، ديكتاتور سابق يمن اميدها براي تغيير در حاكميت اين كشور زنده شد اما ديري نگذشت كه باز هم بازماندگان همان ديكتاتوري توسط سعوديها و غرب روي كار آمدند تا برنامههاي عملي نشده آنها را به اجرا درآورند. منصور هادي عبد ربه، رئيسجمهور يمن كه جايگزين عبدالله صالح شد با كمك سعوديها سعي كرد با برنامههاي ديكته شده، منافع غرب و متحدان منطقهاياش را تأمين كند اما اين بار شيعيان يمن كه نقش عمدهاي در انقلاب اين كشور داشتند اجازه ندادند يمن بيش از اين بازيچه كشورهاي غربي- عربي شود. شيعيان يمن در اواسط سپتامبر گذشته توانستند با اعتراضات گسترده و اجراي مرحله دوم انقلاب، آرمانهاي تحقق نيافته خود را به سرانجام برسانند. كنترل صنعا، پايتخت يمن به دست انقلابيون نشان داد كه آنها اين بار مصممتر از گذشته هستند. اما با پيروزي انقلابيون، تلاش سعوديها و امريكا براي به انحراف كشاندن مسير انقلاب آغاز شد و آنها همه تلاشهاي خود را به كار بستند تا مانع قدرتيابي شيعيان در يمن شوند. تشديد درگيريهاي قومي و شوراندن سلفيها عليه انقلابيون شيعه ابتكار جديدي بود كه شايد به زعم سعوديها و كاخ سفيد ميتوانست قدرت شيعيان را تضعيف كند. همچنين برنامه جديد دولت مركزي براي مقابله با گروه انصارالله، طرح فدرالي كردن يمن و تقسيم آن به 6 استان است كه در راستاي مقابله با حوثيها اتخاذ شده است.
پس از آنكه هفته گذشته پيشنويس قانون اساسي يمن منتشر شد و طرح فدرالي كردن اين كشور به 6 استان را مطرح گرديد، درگيريها در داخل يمن بين نيروهاي انصارالله و دولت تشديد شد. كار به جايي رسيد كه شيعيان انصارلله كاخ رياست جمهوري را محاصره كردند. پيشتر نيز عبدالملك الحوثي، رهبر گروه انصارالله اعلام كرده بود كه اين طرح نه تنها منافع همه مردم را تأمين نميكند بلكه به تجزيه يمن منجر خواهد شد. اين طرح اگرچه ظاهراً منافع بخشهايي از ساكنان يمن را در نظر گرفته اما هيچگونه حقي براي حوثيها قائل نشده است. با اين اوصاف، از هماكنون اهداف پنهان اين طرح هويداست و هدف از اجراي آن، محدود كردن تحركات حوثيها در استانهاي شمالي و نيز جلوگيري از نفوذ آنها به مناطق جنوبي يمن است. به باور برخي ناظران، از آنجايي كه مناطق مكلا، حضرموت و تعز در جنوب يمن كه به طور سنتي نوعي همگرايي با حوثيها دارند، لذا نفوذ شيعيان در مناطق جنوبي خطر بالقوهاي براي امريكا و عربستان تلقي ميشود.
براساس تقسيمبندي جديد، اولين اقليم، حضرموت به مركزيت المكلا مركب از المهره، حضرموت، شبوه سوقطري، دومين اقليم، سبا به مركزيت سبا شامل الجوف مارب البيضاء، سومين اقليم، عدن به مركزيت عدن شامل عدن ابين لحج الضالع، چهارمين اقليم، الجند به مركزيت تعز شامل تعز و إب، پنجمين اقليم، ازال به مركزيت صنعاء شامل صعده، صنعا، عمران ذمار و ششمين اقليم، تهامه به مركزيت الحديده شامل الحديده، ريمه، المحويت، حجه تقسيم شده است. شيعيان حوثي در شمال يمن مخالف اين طرح هستند و ميگويند هدف از آن تقسيم كشور به مناطق ثروتمند و فقير است. زيرا براساس اين طرح مناطق جنوبي كه سرشار از منابع نفتي است و دسترسي به دريا دارد سبب ميشود تا مردم جنوب هر روز ثروتمندتر شده و شيعيان كه مخالف اصلي دولت مركزي هستند در شمال اين كشور در تنگناي معيشتي قرار ميگيرند. از اين رو، جنبش انصارالله ضمن هشدار نسبت به هرگونه تلاشي براي دور زدن توافق آشتي و مشاركت يمن خواستار افزايش سهميه جنبش انصارالله در مجلس شورا، انتخاب نمايندهاي از اين جنبش در كميته انتخابات و ادغام نيروهاي كميتههاي مردمي در ارتش و نيروهاي امنيتي يمن شده است.
هدف از فدرالي كردن يمن
در وراي مواضع اعلاني دولت يمن براي فدرالي كردن اين كشور، اهداف پنهاني ديگري هم وجود دارد كه دولت تحت حاكميت سعوديها مجري آن است. طرح فدرالي كردن يمن در ظاهر قصد دارد اختلافات اين كشور را كاهش دهد اما با شرايط فعلي، اجراي اين طرح موجب افزايش اختلافات و شكاف در يمن خواهد شد. همچنان كه پس از اعلام اين طرح درگيريها بين انصارالله و دولت مركزي تشديد شده است. برخي ناظران معتقدند، تقسيمبندي جديد يمن بر اساس گرايشهاي قبيلهاي و مذهبي از وجود گسست شديد در ميان دولت و ملت حكايت دارد و اين تقسيمبندي بر اساس خواست و اراده رژيم عربستان صورت گرفته و مقدمهاي براي تجزيه يمن تلقي ميشود. هدف از اين تقسيمبندي به حاشيه راندن نقش حوثيهاست، زيرا پس از 10 سال كه از سركوب حوثيها به دست دولت يمن و رژيم آلسعود ميگذرد متأسفانه اين مجموعه مستضعف نتوانستهاند به حقوق شهروندي خود دست يابد. با اين وجود، به رغم همه سختگيريهاي دولت عليه شيعيان، اينك اوضاع داخلي به نفع شيعيان است و آنها به دنبال اين هستند تا بخشي از بدنه حكومت باشند.
دولت يمن تلاش ميكند شيعيان را به حاشيه رانده و نقش آنها را در يمن و در ساختار سياسي اين كشور به شدت كمرنگ كند. اما اگر به حوادث رخ داده يمن در چند ماه گذشته نظري اجمالي داشته باشيم، متوجه ميشويم كه پيام رهبر سياسي انصارالله در زمينه نياز به اصلاحات در اين كشور و كنترل نظامي صنعا و شركت نفت يمن، همگي از اين موضوع حكايت دارند كه انصارالله ظاهراً فراتر از اين طرحها، آماده كنترل امنيتي بر كل يمن باشند.
عربستان سعي دارد يمن را به كشوري تبديل كند كه تحت نفوذش باشد و ارائه طرح فدرالي ميتواند به افزايش نفوذ رياض در اين كشور كمك كند.
در واقع آن چيزي كه بعد از تحولات سال 2011 در يمن رخ داد اين بود كه امريكا و عربستان به دنبال اين بودند تا حوادث يمن را مديريت كنند ولي حركت ماه سپتامبر 2014 انصارالله به يك باره بازي را تغيير داد و نيروهاي انصارالله بر همه بخشهاي قدرت در يمن تسلط پيدا كردند و زنگ خطر را براي آلسعود و متحدان غربياش به صدا درآوردند. از اينرو، درمرحله نخست عربستان براي اينكه بتواند نيروهاي انصارالله را تضعيف كند، طرح تجهيز القاعده يمن براي مقابله با شيعيان اين كشور را به كار بست اما اين طرح نيز با شكست مواجه شد. در گام دوم، به نظر ميرسد عربستان سعي دارد چنانچه نتواند نفوذ سنتي خود را بر يمن حفظ كند، در سنارويي جايگزين، با تقسيم و تجزيه اين كشور ، محدوده نفوذ انصارالله را كاهش داده و در صورت شروع بحرانهاي جديد كنترل اوضاع را به دست گيرد.
همزمان، دولت يمن نيز با همكاري رژيم آلسعود سعي دارد تا با فدرالي كردن اين كشور و تجميع شيعيان در بخشهاي شمالي، آنها را تحت كنترل خود درآورد اما اين هدف تا زماني كه شيعيان موافق نباشند و خواستههاي آنها براي به دست گرفتن بخشي از قدرت در كشور محقق نشود به سرانجام نخواهد رسيد و در آينده نه تنها نفوذ عربستان در يمن تثبيت نخواهد شد بلكه دولتي روي كار خواهد آمد كه ضد سعودي بوده و تيشه بر ريشه آلسعود در اين كشور خواهد زد و روند تحولات كنوني در يمن نيز از اين امر حكايت دارد.