ماجراي خريد و فروش پلاسماي خون چند سالي است كه با ورود بخش خصوصي به جمع‌آوري پلاسما به منظور تهيه داروهاي مشتق از پلاسما با مجوز رسمي وزارت بهداشت و سازمان انتقال خون رواج يافته است. با وجود اين و از آنجايي كه در اين مورد ديگر با اهداي داوطلبانه مواجه نيستيم و همچنين با توجه به اينكه بيماري‌هاي منتقله از خون از طريق پلاسما نيز قابل انتقالند، نگراني‌هايي درباره سلامت پلاسماهاي جمع‌آوري شده و سلامت داروهاي تهيه شده از آنها وجود دارد.
يكي از افتخارات انتقال خون ايران داوطلب محوري آن است؛ موضوعي كه به باور مسئولان سازمان انتقال خون، سلامت خون را تضمين مي‌كند با وجود اين اما چند سالي مي‌شود بخش خصوصي وارد جمع‌آوري پلاسما شده است. شما در برابر اهداي پلاسما مبلغي به عنوان هزينه اياب و ذهاب دريافت مي‌كنيد كه هر چند مبلغ قابل توجهي نيست اما اهداي پلاسما را از داوطلب محور بودن خارج كرده و مي‌تواند تداعي‌گر دوباره موضوع خون‌فروشي باشد؛ ماجرايي كه مي‌تواند سلامت پلاسماي جمع‌آوري شده را با ترديد مواجه كند. از همه مهم‌تر اينكه بيماري‌هاي منتقله از خون از طريق پلاسما نيز قابل انتقال است. از سوي ديگر نيز نزديكي برخي از مراكز انتقال خون و جمع‌آوري پلاسما به يكديگر موجب شده است تا داوطلبان اهداي خون به سمت مراكز فروش پلاسما معرفي شوند؛ مكاني كه هم مي‌توانند ثواب هديه پلاسما براي ساخت داروي بيماران را ببرند و هم 25 هزار تومان حق پا ميگيرند!
نگراني درباره سلامت پلاسما رسيدن به اهداي خون 100درصد داوطلبانه يكي از دستاوردهاي سازمان انتقال خون در سال‌هاي اخير است. دليل افتخار به اين موضوع هم اين است كه در سيستم اهداي خون داوطلبانه به دليل اينكه اهداكننده، انگيزه‌اي جز كمك به همنوعان ندارد، سلامتي خون‌هاي اهدايي تضمين مي‌شود و احتمال وجود عفونت‌هاي قابل انتقال به بيمار گيرنده خون، بسيار كمتر از سيستم اهداي خون فاميلي، جايگزين يا پولي است. اگر خون خريد و فروش شود، هزينه ناشي از چنين اقدامي مي‌تواند بسياري از افراد را به فروش خون براي داشتن درآمد ترغيب كند؛ افرادي كه شايد سالم نباشند و خون ناسالم آنها مي‌تواند بيماران نيازمند به خون را نيز آلوده كند. حالا با پرداخت هزينه براي اهداي پلاسما نيز اهداي داوطلبانه موضوعيت خود را از دست مي‌دهد و نگراني درباره سلامت پلاسماي اهدايي شكل مي‌گيرد؛نگراني‌اي كه بنا به تأكيد دكتر پور فتح الله، رئيس سازمان انتقال خون بي‌جا هم نيست.
بيماري‌هاي ناشناخته از پلاسماي وارداتيخونفروشي روزگاري در كشور ما هم رواج داشته است؛ امري كه هم اكنون سال‌هاست با همت مردم و اهداي خون داوطلبانه ديگر موضوعيتي ندارد اما حالا هر چند خون‌فروشي نداريم اما يك جورهايي پلاسمافروشي رواج يافته است. رئيس سازمان انتقال خون در گفت‌وگو با «جوان» درباره ضرورت جمع‌آوري پلاسماي ايراني با يادآوري ورود بيماري ايدز و هپاتيت سي براي نخستين بار به كشور از محصولات پلاسماي غير ايراني مي‌افزايد: در حال حاضر با حجم زيادي از واردات داروهاي مشتق از پلاسما مواجهيم. اين داروهاي وارداتي مي‌تواند بيماري‌هاي قابل انتقال ناشناخته‌اي را از يك مرز جغرافيايي به مرز ديگر جغرافيايي منتقل كند. بنابراين يكي از استانداردها و بحث‌هاي سلامت اين است كه ما تلاش كنيم داروهاي مشتق از پلاسماي مورد نيازمان را از پلاسماي خودمان تأمين كنيم تا اگر هم به موارد انتقال بيماري برخورد كرديم، بيماري بومي خودمان باشد و ما توانايي شناسايي آن را داشته باشيم.
سد وزارت بهداشت بر سر راه تجارت پلاسما وي در عين حال كه مي‌پذيرد جمع‌آوري پلاسما توسط بخش خصوصي در كشور ديگر از داوطلب‌محوري خارج شده است، در پاسخ به سؤال «جوان» درباره نظارت بر سلامت پلاسماهاي جمع‌آوري شده و پيشگيري از تخطي در آزمايش‌هاي تعيين سلامت پلاسما مي‌افزايد: وزارت بهداشت و درمان بر كار اين مراكز نظارت كافي دارد تا تجاري و وارد تبادلات مالي نشوند. بنا به تأكيد رئيس سازمان انتقال خون در وزارت بهداشت، كميته‌اي وجود دارد كه آيين‌نامه مراكز جمع‌آوري پلاسما را تدوين كرده است. سازمان انتقال خون هم بر مراكز جمع‌آوري پلاسما نظارت مي‌كند. بنا به تأكيد وي مجوزهايي در بخش بهداشت و درمان صادر مي‌شود كه به اندازه نياز كشور به توليد داروهاي مشتق از پلاسما است و بعد از آن هم مجوز جديدي صادر نخواهد شد. پور فتح الله درباره نحوه نظارت وزارت بهداشت و سازمان انتقال خون بر مراكز جمع‌آوري پلاسما مي‌گويد: به طور مثال تعداد دفعات اهداي پلاسما از يك فرد 12 ليتر پلاسماست كه مي‌تواند تا 24 نوبت باشد. وي تأكيد مي‌كند: اجازه نمي‌دهيم كه بيش از اين صورت بگيرد و به دنبال آن هستيم تا اين شركت‌ها داراي امكانات نرم‌افزاري باشند و قطعاً با استانداردهايي كه تدوين شده، تجارت و خريد و فروش پلاسما اتفاق نمي‌افتد. از آنجايي كه پلاسما هم مي‌تواند همان بيماري‌هايي را كه از طريق خون قابل انتقال است، منتقل كند، پس لازم است براي اطمينان از سلامت پلاسماهاي جمع‌آوري شده همان آزمايشاتي كه براي سلامت خون اهدايي روي آن صورت مي‌گيرد در اينجا نيز انجام شود. با وجود اين، آيا بخش خصوصي به انجام چنين آزمايش‌هايي متعهد است؟ اين سؤالي است كه پورفتح‌الله در پاسخ به آن به «جوان» مي‌گويد: كنترل و آزمايشات دقيقاً شبيه آنچه براي اهداي خون وجود دارد در مورد پلاسما هم صورت مي‌گيرد و كميته‌اي متشكل از سازمان دارو و غذا و سازمان انتقال خون بر اين مراكز نظارت مي‌كنند.
دزديدن داوطلبان اهداي خون براي جمع‌آوري پلاسماحالا مراكز متعدد جمع‌آوري پلاسما در سطح شهر پراكنده‌اند و در خدمت بخش خصوصي كار مي‌كنند. اما نكته جالب توجه اينجاست كه در مواردي به دليل نزديكي مراكز انتقال خون و مراكز جمع‌آوري پلاسما يا اتفاقات پشت پرده‌اي كه وجود دارد برخي از مراجعه‌كنندگان براي اهداي خون به مراكز جمع‌آوري پلاسما ارجاع مي‌شوند؛ امري كه مي‌تواند به نوعي داوطلبان اهداي خون را بدزدد و نمونه اين موضوع در مركز انتقال خون وصال اتفاق افتاده و از سوي شهروندان به «جوان»گزارش شده است. رئيس سازمان انتقال خون نيز اين موضوع را مي‌پذيرد. به گفته پور فتح الله براي رفع اين معضل تلاش شده تا در آيين‌نامه كنترل شود مراكز اهداي خون و اهداي پلاسما نزديك يكديگر نباشد.
باسلام آیادرمرکزاهدای پلاسمای بیودارو آزمایشات لازم برای سالم بودن خون انجام می شود؟ 
