جناب آقاي جانسون با توجه
به مواضع اخیر آقای ظریف و جان کری، نظر شما درباره آینده دور جدید مذاکرات بین
ایران و کشورهای 5+1 چیست؟
حضور موثر آقای ظریف و
کری بسیار حائز اهمیت است زیرا به همه طرف های مذاکرات نشان می دهد که اکنون زمان
پیشرفت مذاکرات است و هیچ یک از به بن بست رسیدن مذاکرات قانع نمی شوند.
آقای ظریف و کری در اظهارات خود به خوبی نقش خود
در روشن ماندن آینده دور جدید مذاکرات و رسیدن به توافق را ایفا کرده اند. ظریف
توانسته تمایل صادقانه خود در انجام کارآمد کارها را به نحوی نشان دهد که خواهان
هم ترازی منافع ایران و دیگر کشورها است. کری هم روشن ساخته که ایالات متحده
لزوماً نباید در مسیر کشورهای تندرو علیه ایران و برنامه هسته ای آن باشد. بطورخلاصه،
هر دوی آنها کار خود به عنوان دیپلمات در بیان صادقانه مسائل موجود و نیز پذیرش
مسئولیت در به سرانجام رساندن مطلوب مذاکرات از طریق رسیدن به خواسته های کشورهای
متبوع خود انجام می دهند.
تا چه میزان به آینده مذاکرات امیدوار هستید؟
آیا نوری در انتهای تونل مذاکرات دیده می شود؟
اينگونه بگویم که شرایط سخت خواهد شد. مذاکرات در قدم اول گرچه
سرآغاز واقعه با اهمیت است اما احتمالاً
آسان ترین بخش آن است. بطور حتم در ماه های پیش رو و در پی رسیدن به توافقی درباره
برنامه هسته ای ایران، شرایط پیچیده تر خواهد شد. گروه 5+1 مصمم به طرح اقدامات
جامع برای حصول اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای ایران و همچنین بی
استفاده بودن آن برای اهداف غیر صلح آمیز خواهند شد. سطح اطمینانی که این گروه به
دنبال آن هستند از مقداری که رهبران ایران اعتقاد به اطمینان آن دارند کمی بیشتر
است. به همین ترتیب، قابل پیش بینی است که ایران نیز به دنبال کاسته شدن از تحریم
هایی است که ایالات متحده برای وضع آن مشکلی نداشته است. بخصوص با توجه به فشاری
که بر دوش دولت اوباما از سوی برخی رهبران اسرائیلی و نیز گروهی در کنگره امریکا
است که خواستار برچیده شده کامل تجهیزات هسته ای ایران هستند.
بسیار حائز اهمیت است که رهبران هر دو طرف باید با مردم و منتقدان
داخلی و بین المللی خود صادقانه سخن بگویند. مننتقدان زیادی وجود دارند و بسیاری
از موارد باعث بروز نگرانی های منطقی نیز می شوند. با این حال، گرچه ادامه
محتاطانه مذاکرات منطقی به نظر می رسد، اما ادامه ندادن آن با این منطق که مذاکرات
کاری عبث است اصلاً منطقی نیست. خوشبختانه با عمل به تعهدات اولیه از سوی دو طرف
می توان خوشبین بود که طرفین خیز بلندی برای از میان بداشتن مشکلات برداشته اند.
آیا در نیت و عمل کشورهای مذاکره کننده با ایران
اختلافاتی وجود دارد؟ این اختلافات چه تاثیری بر روند مذاکرات خواهند داشت؟
ما نمی دانیم که کشورها در اتاق مذاکره چه چیزی می گویند. پس نمی توانیم
ادعا کنيم که از اظهارنظرها و جبهه گیری اتخاذ شده بر روی میز مذاکره اطلاعات خاصی
دارم. به نظرم مخفی ماندن جزئیات مذاکرات از عموم کار خوبی است چرا که به محض ورود
جزئیات در معرض عموم، توافق مانند توپ فوتبال در زمین سیاست به این طرف و آن طرف
شوت خواهد شد. این کار در شرایط فعلی هیچ کمکی نمی کند.
احتمالا اختلاف نظرهایی در میان گروه 5+1 وجود
دارد. اینکه شش کشور بر سر یک میز مذاکره بر سر مساله ای حساس بنشینند طبیعتاً خود
زاینده بروز اختلاف نظرهایی خواهد بود. اما به نظر می رسد در میان این شش کشور
اتحاد کافی برای بر طرف کردن آن نقاط اختلاف وجود داشته باشد. به طور حتم، هرگونه
اختلاف نظر در میان شش کشور می تواند چالش هایی را بخصوص برای ایران بر سر راه
تدبیر راه حلی مناسب برای رضایت همه طرف ها به همراه داشته باشد.
در خصوص روسیه و امریکا بطور خاص، برخی پیشنهادات از سوی 5+1 به
دنبال کسب امتیازهای دور از دسترس از جانب ایران بوده، در حالیکه روسیه علناً به
دنبال جایگزین هایی بوده که فشار کمتری بر ایران باشد. بنابراین در فلسفه کلی
کشورها که مسیر مذاکرات را پیش می برد اختلافاتی وجود دارد اما باز هم باید نشست و
منتظر ماند. دیپلمات ها به سختی کار می کنند و حقوق خوبی هم برای کارشان دریافت می
کنند تا این مسائل را برطرف کنند. بطور قطع، همه طرف ها می خواهند تا مرهمی برای
این سردرد ده ساله پیدا کنند.
آیا در بین طرف های مذاکره کننده اراده قوی برای
برطرف کردن مشکلات و رسیدن به یک نتیجه بُرد-بُرد وجود دارد؟
بستگی به این دارد که هریک از طرفین چه تعریفی از «بُردن» دارد.
یقیناً افراد زیادی هستند که از فرآیند فشار بر ایران انتقاد می کنند و به دنبال
رسیدن به یک معامله برد- برد هستند. آنها معتقدند که مذاکرات نوعی به اجرا درآوردن
قانون است. برخي بر این عقیده اند که ایران تا زمانی که با همه شرایط آنها موافقت
نکند، سزاوار هیچ بخششی نیست. آنها تعلیق نامحدود برنامه هسته اي ایران را در
دستور کار دارند.
اما می توان دید که در میان کشورهای مذاکره کننده علاقه صادقانه و
فزاینده ای برای رسیدن به توافقی که برای هر دو طرف برد به همراه داشته باشد وجود
دارد. در مورد ایران و امریکا باید گفت که نباید انتظار داشت که طرفین بتوانند
تمامی مشکلات خود را یک شبه حل کنند. اما با برداشتن قدم های کوچک و سازنده می
توان به برداشته شدن گام های بزرگ در آینده نیز امیدوار بود به نحوی که هیچ یک
ترسی از فریب خوردن از طرف دیگر نداشته باشد.
در پایان اگر صحبت خاصی دارید بفرمایید.
بسیار مهم است که نگاه
همه طرف های مذاکره کننده به مذاکرات، فرصت باشد و نه تهدید. همیشه منتقدان وجود
دارند اما بهترین معامله ها آنهایی بوده اند که توانسته اند طرف مقابل را دوباره
بر سر میز مذاکره حاضر کنند. ایران و امریکا در این مسیر قرار دارند و این خبر
خوبی است.
