۲۰ فروردین (روز ملی فناوری هسته‌ای) امسال صحنه‌ای بود از نمایش اقتدار علمی ایران‌مان. دستاورد‌های خیره‌کننده‌ای رونمایی شد که نشان داد اتم‌ها چگونه می‌توانند نبض اقتصاد را تندتر کنند. اتم‌ها فقط ذرات ریز نیستند، آنها دروازه‌ای هستند به سوی صنعت، سلامت، کشاورزی و محیط‌زیست. این روایت، داستان اتم‌هایی است که بی‌صدا زندگی مردم سرزمین‌مان را دگرگون می‌کنند.
میلیارد‌ها دلار در جیب ملت
نیروگاه بوشهر، گوهر درخشان صنعت هسته‌ای کشورمان، تا امروز ۷۲میلیارد کیلووات‌ساعت برق تولید کرده است. اگر قرار بود این برق با نفت یا گاز تأمین شود، ۱۱۰میلیون بشکه از منابع کشور دود می‌شد؛ منابعی که حالا ذخیره شده‌اند و ارزشی دارند که می‌توانند مدرسه یا بیمارستان مجهز بسازند یا جاده‌ها را هموارتر کنند، اما فایده فقط مالی نیست. بوشهر با تولید انرژی پاک، از آلودگی هوا کاسته و هزینه‌های درمان بیماری‌های ناشی از دود و غبار را کاهش داده است. تصور کنید خانواده‌ای که دیگر نگران قبض‌های سنگین بیمارستان نیست، چون در هوایی پاک‌تر نفس می‌کشد. حالا ایران هدف بزرگ‌تری دارد؛ تولید ۲۰هزار مگاوات برق هسته‌ای. متخصصان ایرانی با تکیه بر دانش بومی، نه‌تنها نیروگاه می‌سازند، بلکه سوختش را هم خودشان تأمین می‌کنند. این خودکفایی، در‌های وابستگی را بسته و کشور‌هایی را که روزی ما را تحریم کردند، به میز مذاکره کشانده است. این، قدرت اقتصادی اتم‌هاست؛ قدرتی که اقتصاد را مقاوم‌تر و آینده را روشن‌تر می‌کند.
از دورریز به بازار جهانی
هر سال ۴۰میلیون تن سیب، گوجه، خیار و دیگر محصولات کشاورزی ایران به دلیل آفات یا فساد دور ریخته می‌شود. این یعنی غذایی که می‌توانست سفره میلیون‌ها نفر را رنگین کند، به هدر می‌رود و کشاورزانی که درآمدشان خاک می‌شود. فناوری هسته‌ای، اما با پرتودهی، این معادله را عوض کرده است. پرتودهی آفات را نابود، ماندگاری محصولات را بیشتر و آنها را آماده صادرات به بازار‌های سختگیر جهانی می‌کند. مراکز پرتودهی با ظرفیت ۵۰۰هزار تن، تازه قدم اول هستند. اگر فقط نیمی از این ضایعات نجات پیدا کند، میلیارد‌ها دلار به اقتصاد برمی‌گردد. این یعنی کشاورزی که درآمد بیشتری دارد، مغازه‌ای که میوه ارزان‌تر می‌فروشد و کشوری که در بازار‌های جهانی حرفی برای گفتن دارد. بخش خصوصی هم وارد میدان شده است؛ سرمایه‌گذاران می‌توانند این فناوری را به صنعتی پرسود تبدیل کنند که امنیت غذایی را تقویت و ارزآوری را چند برابر می‌کند.
اتم‌هایی که انحصار را می‌شکنند
تا چند سال پیش، چشمه کبالت۵۷ برای چاه‌پیمایی نفت در انحصار امریکا و آلمان بود. تحریم‌ها این محصول را از صنعت نفت ایران‌مان دریغ کرده بود، اما متخصصان سرزمین کهن‌مان آن را ساختند. حالا نه‌تنها هزینه‌های نفتی کاهش پیدا می‌کند، بلکه کشورمان می‌تواند این فناوری را به کشور‌های نفت‌خیز منطقه بفروشد. این یعنی درآمدی که به جیب غرب می‌رفت، حالا به اقتصاد ایران سرازیر می‌شود. «متانول دوتره» هم داستان مشابهی دارد. این ماده که در داروسازی، پتروشیمی و الکترونیک کاربرد دارد تا دیروز در انحصار دو شرکت جهانی بود. حالا ایران آن را تولید می‌کند و آماده است بازار‌های جهانی را تسخیر کند؛ محصولی که می‌تواند در ساخت دارو‌های پیشرفته یا قطعات الکترونیکی استفاده شود و میلیارد‌ها دلار ارزش افزوده بیاورد. «دی اتیل هگزیل فسفریک اسید (دپا)» هم که برای استخراج فلزات گرانبها مثل اورانیوم و کبالت به کار می‌رود، با هزینه‌ای کمتر از نمونه خارجی تولید شده است. متخصصان ایرانی در آستانه تولید انبوه این ماده هستند؛ محصولی که می‌تواند هزینه‌های صنعت هسته‌ای و معدنی را به‌شدت پایین بیاورد. این دستاوردها، ایران را به بازیگری کلیدی در فناوری‌های پیشرفته تبدیل کرده‌اند؛ اتم‌هایی که انحصار را شکسته‌اند و اقتصاد را به جلو می‌رانند.
«اتم‌ها» نگهبان طبیعت
شیرابه‌های سمی زباله‌ها، کابوس شهر‌های ایران هستند. این مایعات آلوده خاک و آب را مسموم و هزینه‌های کلانی به شهرداری‌ها تحمیل می‌کنند، اما فناوری پلاسمای سرد که در شیراز به کار گرفته شده، این شیرابه‌ها را به آبی پاک تبدیل می‌کند؛ آبی که می‌تواند مزارع خشک را سیراب کند یا در طبیعت رها شود. این فناوری، هزینه‌های مدیریت پسماند را کاهش می‌دهد و به کشاورزان مناطق کم‌آب کمک می‌کند تا محصول بیشتری برداشت کنند. تصور کنید شهری که دیگر نگران کوه‌های زباله نیست یا کشاورزی که با آب پاک، گوجه و خیارش را به بازار می‌فرستد. این پروژه با حمایت بخش خصوصی می‌تواند در سراسر کشور گسترش پیدا و هزاران شغل سبز ایجاد کند؛ شغل‌هایی که هم محیط‌زیست را نجات می‌دهند و هم جیب کارگران را پر می‌کنند. دیگر کشور‌ها هم به این فناوری چشم دوخته‌اند و ایران می‌تواند الگویی جهانی شود. اتم‌ها حالا نه‌فقط اقتصاد را زنده، بلکه از طبیعت هم پاسداری می‌کنند.
جان کلام
صنعت هسته‌ای ایران‌مان با وجود همه سختی‌ها، حالا موتور محرکه‌ای است که از درمان سرطان تا نجات محصولات کشاورزی، از شکست انحصار‌های جهانی تا حفاظت از طبیعت، زندگی مردم را بهتر می‌کند. این راه پرافتخار، با تلاش‌های افراد متخصص آغاز شد و با دانشمندان ایران‌دوست و مؤمن همچون مجید شهریاری‌ها ادامه یافت و حالا به ثمر نشسته است. اتم‌ها ذرات کوچکی هستند، اما فرصت‌های بزرگی می‌سازند؛ فرصت‌هایی که می‌توانند اقتصاد کشورمان را به اوج برسانند. با سرمایه‌گذاری بیشتر و حمایت از این صنعت، می‌توانیم نه‌تنها نیاز‌های امروز را برآورده کنیم، بلکه میراثی ماندگار برای نسل‌های فردا بسازیم؛ میراثی که میز‌های مذاکراه نمی‌تواند آن را از یک ملت بگیرد.
