جوان آنلاین: آن روز کاک «حسن فلاح» هم مانند بسیاری از اهالی روستای عبدالله آباد، که در چهار معدن فعال روستا، کار می‌کنند، صبح زود از خواب برخاست و با دعای خیر پدر و مادرش که اکنون در بستر بیماری هستند، کوله خود که حاوی نهار و لباس کار بود، برداشت و با بدرقه همسرش برای آخرین بار راهی معدن شد.
به گزارش ایرنا، خانواده پنج نفری کاک حسن، تنها یک نان آور دارد و نان سفره آنان با عرق جبین وی و کار سخت و طاقت فرسا در معدن تامین می‌شود و از حدود ۱۲ سال پیش تاکنون در معدن شماره چهار که در زمینه برداشت سنگ باریت فعال است، کار می‌کند.
شب قبل بارش سنگین باران جاده دسترسی به معدن را گلی کرده بود و قرار بود بارش‌ها تداوم داشته باشد، به همین خاطر معدنکاران مجبور به پوشیدن لباس و کفش ویژه روز‌های بارانی بودند.
کار در معادن باریت مانند معادن زغال‌سنگ در دل زمین است، اما برای دسترسی به باریت تونل حفر نمی‌شود بلکه با ترانشه سازی و برداشت سنگ‌های باطله به دنبال رگه‌های باریت حفاری تداوم دارد که این کار با دستگاه بیل مکانیکی انجام می‌شود.
سر و صدای حفاری و کار ماشین آلات سنگین در معدن برای اهالی روستای عبدالله آباد امری عادی است و در طول روز و حتی در تابستان تا نیمه شب ادامه دارد و اهالی به سبب اینکه تنها منبع درآمد و امرار معاش برخی از هم روستاییان است، شکایتی ندارند.
عقربه‌های ساعت به ۹ و ۳۰ دقیقه نزدیک شد، در معدن شماره چهار عبدالله آباد، ناگهان زمین از دست‌کار و نفوذ لایه‌های عمیق به ناله درآمد و در فاصله بسیار کوتاهی بخش زیادی از سنگ و گل رس به سمت پایین حرکت کرد.
در هنگام این حرکت غیرمنتظره و کم سابقه سنگ و خاک، کاک حسن با لباس ساده کارگری در کنار بیل مکانیکی که مشغول جابجایی سنگ‌های باطله بود، ایستاده و شاید راننده دستگاه را همراهی می‌کرد.
اما کسی نمی‌دانست که این آخرین لحظات زندگی یک کارگر معدن است و برای همیشه در همان محل کاری که سال‌ها منبع درآمد و امرار معاش خانواده وی بود، برای همیشه از معدن و کارش سخت و طاقت فرسایش خداحافظی می‌کند.
خبر ریزش معدن شماره چهار در روستا پیچید و هر کس با هر وسیله‌ای بود خود را به محل ریزش می‌رساند، اما یافتن کارگران در زیر بیش از ۱۰۰ تُن سنگ و بیل مکانیکی که تنها بخشی از آن در زیر این لایه‌ها پیدا بود، در توان کسی نبود و به همین دلیل از معادن همجوار درخواست کمک شد.
خبر ریزش معدن به همه جا رسید و حتی از شهر مهاباد و شهر گوکتپه نیروهای آتش‌نشانی و امدادی خود را به معدن رساندند و کار جست‌و‌جو را شروع کردند در اولین اقدام راننده بیل مکانیکی که در اتاقک دستگاه محبوس شده بود با همکاری مردم نجات پیدا کرد، اما هنوز خبری از کاک حسن نبود.
جست‌و‌جو برای یافتن کاک حسن تنها کارگری که در هنگام ریزش در کنار بیل مکانی بود، در میان لایه‌های سنگی تداوم داشت و هر چه زمان بیشتر سپری می‌شد، شمار افرادی که برای کمک می‌آمدن بیشتر و امید‌ها برای زنده پیدا کردن کاک حسن هم هر لحظه کمتر و کمتر می‌شد.
سرانجام پس از حدود سه ساعت تلاش، جنازه بی‌جان کاک حسن که در زیر خاک و سنگ آرام گرفته بود، پیدا شد و امید‌های کمی هم که احتمال زنده بودن کاک حسن را داشت به یاس تبدیل و جنازه وی با شیون همسرش و زنان و دختران روستا به آمبولانس فوریت‌های پزشکی منتقل شد.
سرپرست فرمانداری مهاباد گفت: بر اثر ریزش معدن باریت در روستای عبدالله آباد این شهرستان یک معدنکار جان خود را از دست داد و یک نفر دیگر مصدوم شد.
محمدصادق امیرعشایری افزود: با اعلام خبر ریزش این معدن، نیروهای امدادی جمعیت هلال احمر، آتش‌نشانی و فوریت‌های پزشکی به محل اعزام شدند و یک معدنکار را از زیر آوار نجات دادند، اما متاسفانه نفر دوم بر اثر شدت جراحت جان خود را از دست داده بود.
وی افزود: علت این حادثه و جزییات بیشتر آن توسط کارشناسان در دست بررسی است.
بارش‌ها گسل مخفی در معدن باریت عبدالله آباد ایجاد کرده بود
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت مهاباد گفت: بارش‌های چند شب گذشته باعث ایجاد یک گسل مخفی در معدن باریت عبدالله آباد شده بود و پس از اینکه فعالیت دستگاه بیل مکانیکی در سمت راست این معدن شروع شد، قسمت سمت چپ آن ریزش کرد و این ریزش‌ها در طول چند روز پس از حادثه هم تداوم داشت.
حامد رمضانی با بیان اینکه هم اکنون این معدن تعطیل شده است افزود: در این رانش ۵۰ مترمکعب سنگ و گل به وزن بیش از ۱۰۰ تُن به سمت پایین حرکت کرده بود، که منجر به فوت یک کارگر و مصدوم شدن راننده بیل مکانیکی شده بود.
وی اظهار کرد: پس از این حادثه کارشناسان بازرسی معادن استان و نظام مهندسی معادن آذربایجان‌غربی هم از معدن باریت عبدالله آباد بازدید کردند و آنان نیز ریزش معدن را ناشی از گسل به وجود آمده، دانستند.
وی اضافه کرد: طبق مقررات هنگام فعالیت بیل مکانیکی و سایر ادوات سنگین در شعاع پنج متری آن نباید هیچ کارگری مشغول فعالیت باشد که در حادثه معدن عبدالله آباد کارگر در فاصله نزدیک دستگاه قرار داشت.
به گفته رمضانی در مهاباد ۵۶ معدن ثبت شده است که از این تعداد ۴۷ واحد فعال و ۹ واحد غیر فعال است و در مجموع بیش از یک هزار نفر در معادن این شهرستان فعالیت می‌کنند و بیش از ۱۵ ماده معدنی از معادن مهاباد استخراج می‌شود.
وی افزود: از بین معادن مهاباد ۱۴ معدن با ظرفیت اسمی استخراج ۷۹ هزار تُن معدن سنگ باریت است و این شهرستان در زمینه تولید و استخراج این ماده معدنی دارای جایگاه نخست در سطح آذربایجان غربی قرار دارد.
پیگیری حادثه ریزش معدن «باریت» از سوی وزارت کار
در پی حادثه ریزش «معدن باریت» در مهاباد، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ضمن پیگیری‌های کارشناسی اولیه، توضیحاتی در این خصوص ارائه کرد.
در آیین‌نامه ایمنی معادن در مواد ۲۱۹، ۲۲۰ و ۲۳۵ در خصوص ضرورت اطمینان از ایمنی دیواره‌های پر شیب و ریزشی در حفاری‌ها و معادن سطحی پیش‌بینی موارد ایمنی تصریح شده است در این رابطه بررسی اولیه نشان می‌دهد، معدن مذکور دارای مسئول فنی دارای پروانه فعالیت از سوی سازمان نظام مهندسی معدن استان بوده است.
بنابر گزارش اولیه، به لحاظ فنی وجود بارندگی و ورود آب به درزه و شکاف سنگ‌های دیواره‌های معادن می‌تواند از جمله عوامل افزایش ناپایداری تلقی شود با این حال تعیین این موضوع که علت اصلی ریزش سنگ در معدن مذکور، آن عامل بوده یا عوامل دیگری در این حادثه دخیل بوده، نیازمند بررسی شواهد میدانی است.
بررسی علت حادثه معدن باریت مهاباد در دستورکار دادگستری قرار گرفت
رییس کل دادگستری آذربایجان غربی با بیان اینکه بررسی علت ریزش معدن سنگ باریت مهاباد در دستور کار قرار گرفت، گفت: از فعالیت معادن فعال با نظارت بازرسان تا ۴۸ ساعت جلوگیری شده است.
ناصر عتباتی طی دستوری به رییس دادگستری مهاباد بررسی فوری و دقیق علت ریزش معدن سنگ باریت مهاباد و تعیین علت و عوامل دخیل در آن و تقصیر احتمالی مسببان را صادر کرد.
وی افزود: پس از وصول گزارش حادثه، بنایی رئیس دادگستری مهاباد شخصا و در معیت نیروهای انتظامی و نیز بازرس اداره کار از محل بازدید و حسب اعلام مامورین و اهالی محلی، پیکر بی جان کارگر متوفی، پس از حدود ۲ ساعت از زیر آوار خارج و برابر دستورات صادره، جهت معاینه جسد و صدور جواز دفن به پزشکی قانونی اعزام شد.
وی اضافه کرد: علت حادثه حسب نظر بازرس اداره کار، نفوذ آب باران به سطوح فوقانی دیواره معدن و ریزش آن روی کارگر متوفی بوده است در حالیکه برابر مقررات ایمنی معادن، فاصله بین نزول باران و فعالیت معدنی باید ۲۴ ساعت باشد.
رییس کل دادگستری آذربایجان غربی افزود: با وجود نزولات جوی شدید روز و شب حادثه، به لحاظ بی احتیاطی سرپرست و کارفرمای معدن، کارگران از اول صبح در محل مشغول به کار شده و ساعت ۹ و ۳۰ دقیقه حادثه ریزش یکی از دیواره‌ها به وقوع پیوسته است.
وی ادامه داد: همچنین اینکه ارتفاع دیواره از حد استاندارد بیشتر بوده و یکی از دلایل وقوع حادثه هم این امر بوده است.
کلام آخر.
به دلیل سختی کار در معدن، مرگ کارگران معدن یا به قولی معدنچی‌ها، بسیار سخت و دردناک است و هر گاه حادثه‌ای برای معدنکاران روی می‌دهد، افکار عمومی جامعه با خانواده‌های آنان ابراز همدردی می‌کند.
تراژدی مرگ کارگران معدن در کشورمان روند پرتکراری به خود گرفته و در تمامی حوادث پس از داغدار شدن خانواده و ابراز همدردی همگان، مسوولان به دنبال نواقص و بررسی علت و یا عوامل حادثه هستند، اما آیا ممکن نیست همین مسوولان قبل از بروز حوادث، با نظارت بر رعایت اصول ایمنی و قوانین و مقررات موجود مانع بروز حوادث شوند.
متولیان امر به جای اینکه بعد از حادثه مرگ معدنکاران بازدید و بررسی علت آن را در معادن انجام دهند، قبل از آن بازدید مستمر و نظارت بر اجرای دقیق قانون و مقررات و همچنین آموزش‌ها کاربردی از وقوع حوادثی از این دست جلوگیری کنند.
ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که پس از حادثه مرگ معدنکاران، مسوولانی که با ترک فعل و عدم نظارت دقیق موجب حادثه شدند مورد مواخذه قرار گیرند.
در هفته جاری، ۲ حادثۀ معدن، باعث جان باختن کارگران شد. هفدهم فروردین ریزش سنگ در معدن «باریت» واقع در آذربایجان غربی جان کارگر ۵۰ ساله را گرفت و روز بعد کارگرانی که برای راه‌اندازی مجدد، بدون تجهیزات کافی وارد یک تونل در معدن «جواهر زغال» دامغان شده بودند، هرگز بازنگشتند. در این حادثه هفت کارگر به دلیل تجمع گاز متان و کمبود اکسیژن، جان خود را از دست دادند.
باریت، که به طور علمی به آن باریم سولفات گفته می‌شود، یک ماده معدنی است که به طور طبیعی در خاک و سنگ‌های رسوبی یافت می‌شود، این ماده بی‌بو و بی‌طعم، در صنعت به عنوان پرکننده و تقویت‌کننده در تولید مصالح ساختمانی، رنگ‌ها و مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. باریت به دلیل چگالی بالا و خواص ضد شعله، در صنایع حفاری و استخراج نفت و گاز نیز کاربرد دارد. همچنین در پزشکی برای تهیه ماده حاجب در تصویربرداری رادیولوژی به کار می‌رود تا تصاویری واضح‌تر از سیستم گوارش را ارائه دهد.
مهاباد در جنوب آذربایجان غربی واقع شده است.
