جوان آنلاین: اندیشکده «موسسه مطالعات امنیتی» آفریقای جنوبی در گزارشی می‌نویسد: روابط دوستانه حزب کنگره ملی آفریقا با ایران به چالش جدی در روابط ایالات متحده و آفریقای جنوبی تبدیل شده است.
به گزارش ایرنا، در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد و «پرتوریا» پایتخت اجرایی آفریقای جنوبی از محکوم کردن مسکو خودداری کرد، روابط دوستانه آفریقای جنوبی با روسیه بیشترین حساسیت را در میان کشورهای غربی، به‌ویژه ایالات متحده، برانگیخت.
خصومت ترامپ نسبت به آفریقای جنوبی با صدور یک فرمان اجرایی رسمی شد که تمام کمک‌های ایالات متحده به این کشور را قطع کرد. این تصمیم تا حدی به دلیل قانون جدید مصادره زمین در آفریقای جنوبی و همچنین شکایت این کشور در دیوان بین‌المللی دادگستری علیه اسرائیل بود. علاوه بر این، دولت ترامپ اعلام کرد که روابط احیاشده آفریقای جنوبی با ایران برای توسعه همکاری‌های تجاری، نظامی و هسته‌ای، دلیل دیگر این اقدام بوده است.
پرتوریا تا حد زیادی برای حفظ دسترسی بدون تعرفه به بازار آمریکا تحت برنامه رشد و فرصت‌های آفریقا، تلاش کرده تا از فروپاشی کامل روابط خود با واشنگتن جلوگیری کند. قطع کمک‌های اخیر آمریکا نیز تهدید بزرگی برای آفریقای جنوبی محسوب می‌شود، به‌ویژه در بخش بهداشت که پیش از این نیز دچار مشکلات جدی بوده است.
با وجود این، حزب کنگره ملی آفریقا، شریک اصلی دولت وحدت ملی آفریقای جنوبی همچنان روابط دوستانه خود با ایران را فعالانه تقویت می‌کند. به تازگی «نومولا موکونیانه»، معاون دبیرکل حزب کنگره ملی آفریقا، و «بلید نزیماند»، وزیر علوم، فناوری و نوآوری، هر یک به‌طور جداگانه میزبان «منصور شکیب مهر» سفیر ایران در آفریقای جنوبی، ، بودند و روابطشان با تهران را «گرم و صمیمانه» توصیف کردند.
این اقدام، بدون شک موجب خشم بسیاری از مخالفان آفریقای جنوبی در ایالات متحده شده است، کسانی که از مدت‌ها پیش روابط پرتوریا با تهران را زیر نظر دارند. در اوایل سال ۲۰۲۳، زمانی که دو ناو جنگی ایرانی در «کیپ‌تاون» پهلو گرفتند، سفارت آمریکا در پرتوریا هشدار داد که آفریقای جنوبی ممکن است با تحریم‌های احتمالی مواجه شود.
روابط آفریقای جنوبی با ایران پس از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که تهران از آن حمایت کرد به‌شدت مورد توجه قرار گرفت. در ۲۲ اکتبر، «نالدی پاندور»، وزیر خارجه وقت آفریقای جنوبی، به تهران سفر کرد و با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت ایران، دیدار داشت. در آن زمان، مقامات وزارت خارجه آفریقای جنوبی به رسانه‌ها گفتند که پاندور پیام دعوت رسمی از سوی «سیریل رامافوسا»، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، را به رئیسی تحویل داده است، اما این سفر در نهایت لغو شد.
وزیر منابع معدنی و نفت آفریقای جنوبی اعلام کرد که ایران و روسیه می‌توانند در مناقصه ساخت یک نیروگاه هسته‌ای ۲۵۰۰ مگاواتی در آفریقای جنوبی شرکت کنند.
در ژانویه ۲۰۲۴، حزب کنگره ملی آفریقا که سال‌ها در آستانه ورشکستگی قرار داشت اعلام کرد که موفق شده است وضعیت مالی خود را تثبیت کند، بدون آنکه توضیحی درباره نحوه انجام این کار ارائه دهد. چند روز قبل از این اعلامیه، آفریقای جنوبی اسرائیل را در دیوان بین‌المللی دادگستری به اتهام نسل‌کشی در غزه تحت پیگرد قرار داده بود. این همزمانی، گمانه‌زنی‌هایی را در میان برخی تحلیل‌گران ایجاد کرد که ایران ممکن است در تأمین مالی حزب حاکم آفریقای جنوبی نقش داشته باشد. «گوئده مانتاشه»، وزیر منابع معدنی و نفت آفریقای جنوبی، تنها چند روز پس از قطع کمک‌های مالی آمریکا بود. او اعلام کرد که ایران و روسیه می‌توانند در مناقصه ساخت یک نیروگاه هسته‌ای ۲۵۰۰ مگاواتی در آفریقای جنوبی شرکت کنند.
روابط رسمی آفریقای جنوبی و ایران به دوران آغاز دموکراسی در این کشور بازمی‌گردد. کمیسیون همکاری مشترک بین دو کشور در سال ۱۹۹۵ تشکیل شد و از آن زمان تاکنون به‌طور منظم جلساتی برگزار کرده است. اما «استیو گروزد»، رئیس برنامه حکمرانی و دیپلماسی آفریقایی در موسسه امور بین‌الملل آفریقای جنوبی، معتقد است که روابط حزب کنگره ملی آفریقا با ایران بسیار قدیمی‌تر از این تاریخ است.
او در گفت‌وگویی اعلام کرد: «وقتی حزب کنگره ملی آفریقا با کشوری دوست شود، آن دوستی تقریباً برای همیشه پایدار می‌ماند.» او توضیح داد که این حزب از زمان انقلاب ایران، این کشور را تحسین کرده و آن را در گروه دوستان خود قرار داده است.
