جوان آنلاین: تجارت خارجی کشورمان در شرایطی که محدودیت‌های تحریمی و انتقال ارز چالش‌هایی بر سر راه اقتصاد ایجاد کرده‌اند، در ۱۱ماهه جاری با رشد چشمگیر ۲/۱۱ درصدی به رقم ۱۱۷میلیارد دلار دست یافته است. این موفقیت، علاوه بر نشان دادن بهبود عملکرد تجاری، بازتاب‌دهنده بهره‌برداری از موقعیت استراتژیک ایران به عنوان چهارراه تجاری جهان است. افزایش ۲۶درصدی ترانزیت خارجی کالا، به ویژه از مبدأ گمرکات منطقه ویژه شهید رجایی، پرویزخان و باشماق، نشانگر کارآمدی زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیک کشور است، همچنین رشد صادرات غیرنفتی و افزایش متوسط ارزش گمرکی هر تن کالا، سهم مهمی در تقویت تراز تجاری ایران داشته است و مسیر توسعه اقتصادی پایدار را هموار می‌کند.
در ۱۱ماهه سال جاری، با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های موجود در انتقال ارز، ارزش تجارت خارجی غیرنفتی ایران با رشد ۲/۱۱ درصدی به رقم ۱۱۷میلیارد دلار رسید. این رقم نشان‌دهنده افزایش ۲/۱۱ درصدی در ارزش کل مبادلات تجاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. از مجموع این تجارت، حدود ۵۳میلیاردو۳۷۶میلیون دلار مربوط به صادرات غیرنفتی و ۶۳میلیاردو۶۰۶میلیون دلار به واردات اختصاص یافته است که به ترتیب رشد ۱۹ و ۶/۵ درصدی را تجربه کرده‌اند.
افزایش فعالیت‌های ترانزیتی
علاوه بر رشد ارزش مبادلات، در زمینه ترانزیت خارجی کالا نیز شاهد افزایش قابل توجهی بوده‌ایم.
طبق گفته فرود عسگری، معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران در ۱۱ماهه جاری، ترانزیت خارجی کالا با رشد ۲۶درصدی به رقم ۲۰میلیون‌و۳۰۰هزار تن دست یافته است.
بیشترین میزان ترانزیت از مبدأ گمرکات منطقه ویژه شهید رجایی با ۳/۵ میلیون تن، پرویزخان با ۶/۴ میلیون تن و باشماق با ۷/۲ میلیون تن انجام گرفته است.
تحلیل وزنی مبادلات غیرنفتی
میزان وزنی تجارت خارجی غیرنفتی در ۱۱ماهه سال جاری به ۱۷۶میلیون‌و۱۰۲هزار تن رسیده که نسبت به مدت مشابه ۲/۹ درصد افزایش یافته است.
در این مدت، ۱۴۱میلیون تن کالا از کشور صادر و ۳۵میلیون تن کالا وارد کشور شده است. از نظر وزنی، صادرات غیرنفتی نسبت به سال گذشته ۶/۱۲ درصد رشد داشته در حالی که واردات در همین دوره با کاهش ۶/۲ درصدی مواجه بوده است.
این آمار نشان از بهبود ساختاری در عملکرد مبادلات تجاری کشور دارد.
صادرات کالا‌های پتروشیمی
یکی از بخش‌های کلیدی صادرات غیرنفتی، کالا‌های پتروشیمی هستند. در این ۱۱ماهه، ۵/۵۸ میلیون تن کالای پتروشیمی به ارزش ۵/۲۳ میلیارد دلار صادر شده که این ارقام به لحاظ وزنی و ارزشی به ترتیب ۲۹ و ۳/۳۱ درصد افزایش یافته‌اند.
سه قلم از عمده کالا‌های صادراتی این بخش شامل گاز طبیعی (با ارزش ۶/۶ میلیارد دلار)، پروپان مایع شده (با ارزش ۳/۳ میلیارد دلار) و متانول (با ارزش ۱/۲ میلیارد دلار) به شمار می‌روند، همچنین متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی با افزایش ۴/۵ درصدی به رقم ۳۷۸ دلار رسیده است.
کشور‌های عمده مقصد صادراتی
به گفته معاون وزیر اقتصاد، هفت کشور عمده مقصد صادراتی ایران در این مدت شامل چین (۸/۱۳ میلیارد دلار)، عراق (۲/۱۱ میلیارد دلار)، امارات متحده عربی (۶/۶ میلیارد دلار)، ترکیه (۴/۶ میلیارد دلار)، افغانستان (۲/۲ میلیارد دلار)، پاکستان (۲/۲ میلیارد دلار) و هند (۸/۱ میلیارد دلار) بوده‌اند.
این کشور‌ها بیش از ۸۲درصد از وزن و ۸۳درصد از کل ارزش صادرات غیرنفتی کشور را در بر گرفته‌اند که اهمیت موقعیت جغرافیایی و اقتصادی ایران در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی را برجسته می‌کند.
کالای وارداتی و کشور‌های طرف معامله واردات
در بخش واردات، سه قلم عمده کالا شامل طلا به اشکال خام (با ارزش ۳/۷ میلیارد دلار)، ذرت دامی (با ارزش ۷/۲ میلیارد دلار) و تلفن‌های همراه هوشمند (با ارزش ۱/۲ میلیارد دلار) به ثبت رسیده‌اند. همچنین متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی با افزایش ۴/۸ درصدی به رقم هزارو۸۱۴ دلار رسیده است.
هفت کشور عمده طرف معامله واردات کشورمان شامل امارات متحده عربی (۱/۱۹ میلیارد دلار)، چین (۶/۱۶ میلیارد دلار)، ترکیه (۱/۱۱ میلیارد دلار)، آلمان (۱/۲ میلیارد دلار)، هند (۴/۱ میلیارد دلار)، فدراسیون روسیه (۲/۱ میلیارد دلار) و هنگ‌کنگ (۲/۱ میلیارد دلار) هستند که سهم قابل توجهی از مبادلات وارداتی را تشکیل می‌دهند.
نقش ایران به عنوان چهارراه تجاری
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در قرار گرفتن در چهارراه تجاری جهان، ترانزیت کالا از این کشور هم از مسیر شمال- جنوب که به آب‌های آزاد دریا‌ها و اقیانوس‌ها دسترسی دارد و هم از مسیر شرق- غرب که آسیا را به اروپا متصل می‌کند، به صرفه‌تر و ارزان‌تر به نظر می‌رسد. این موقعیت، عاملی مهم در ایجاد ثبات، امنیت و گسترش روابط تجاری با شرکای بین‌المللی محسوب می‌شود.
همچنین توسعه شبکه‌های ریلی، جاده‌ای و ناوگان دریایی، صنعت بیمه و سایر صنایع مرتبط را رونق می‌بخشد.
نتیجه‌گیری
با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های موجود، رشد چشمگیر در ارزش تجارت خارجی غیرنفتی ایران و افزایش حجم ترانزیت کالا‌ها نشان از عملکرد بهبودیافته مبادلات تجاری دارد. افزایش صادرات، به‌ویژه در بخش‌های پتروشیمی، همراه با رشد واردات کالا‌های استراتژیک، موجبات توسعه اقتصادی و بهبود تراز تجاری را فراهم می‌آورد. موقعیت جغرافیایی منحصر‌به‌فرد ایران در چهارراه تجاری دنیا، نه تنها موجب افزایش رقابت‌پذیری کشور در بازار‌های بین‌المللی شده بلکه زمینه‌های توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیکی را نیز مهیا می‌سازد. در این چارچوب، توسعه راهکار‌های نوین و بهره‌گیری از فناوری‌های روز، می‌تواند نقش مهمی در افزایش شفافیت و بهره‌وری در مبادلات تجاری کشور داشته باشد و ایران را در مسیر تحقق ظرفیت‌های اقتصادی برتر قرار دهد.
