جوان آنلاین: در کتاب «شبکههای مجازی و خانواده» نوشته کیومرث فرحبخش و محمدرضا خبازیراوندی به جنبههای مفید و سازنده اینترنت و شبکههای مجازی و انواع مواد و محتواهای مربوط به آن پرداخته میشود.
کامپیوتر، اینترنت، گوشیهای هوشمند و نرمافزارهای کاربردی آن و دیگر فناوریهای حاصل از توسعه الکترونیک و علوم کامپیوتری، فقط یک نوع ابزار هستند و بسته به نگرش و مقاصد کاربران میتوانند مضر یا مفید باشند. در عین اینکه این ابزارها میتوانند آسیبهایی به فرد، خانواده و نظام جامعه وارد کنند، در عین حال میتوانند باعث تحول، پیشرفت، نوآوری، رشد، سلامتی و آسانشدن زندگی برای بشر شوند.
رسانهها از عوامل مهم تغییرات و دگرگونیهای اجتماعی بودهاند و نوع زندگی بشر و تعاملات بشری را تعیین کردهاند. آنها حتی ادراک ما را از جهان هستی صورت بندی میکنند. عصر جدید عصر انفجار اطلاعات است که در آن تبادل اطلاعات با سرعت و به شکل گستردهای صورت میگیرد.
ظهور فضای سایبری و هجمه اطلاعات به انسان، امیدها و تهدیدهایی برای او داشته است. او در این فضا خود را تحت تأثیر رسانهها و تکنولوژیهای جدید و سیل اطلاعات به نحوی جدید تجربه میکند.
یکی از ویژگیهای اصلی این شبکهها قدرت برقراری نظام شبکهای میان دوستان و افرادی است که دارای اشتراکات فکری و فرهنگی هستند. در این میان، شبکههای اجتماعی مجازی مطرح دنیا بهدلیل در دسترسبودن، سرعت بسیار بالا و جذابیتهای فراوانی که برای مخاطب ایجاد کردهاند، مخاطبان زیادی را به خود جلب کردهاند و بهعنوان یک رسانه تأثیرگذار، بیشترین نقش را در تغییر فرهنگ ارتباطی و سبک زندگی مخاطبان خود ایفا میکنند. این امر و افزایش روزافزون ضریب نفوذ اینترنت در جوامع مخصوصاً بین خانوادهها، توجه محققان علوم انسانی به ویژه روانشناسان و جامعهشناسان را به جنبههای مختلف اینترنت و اثرات گوناگون آن جلب کرده است. امروزه محققان در مورد فرصتها و چالشها، بیمها و امیدهای حاصل از اینترنت بررسیهای فراوانی کردهاند.
سؤال بسیار مهمی که ذهن این پژوهشگران را به خود مشغول داشته، این است که آیا تسلط و نفوذی که این فناوری فراگیر دارد، دارای جنبههای مثبت برای رشد و تعالی انسان است یا برعکس، حاوی مواد خطرناک و تخریبگر مؤلفههای روانی، اجتماعی و معنوی نیز است؟ برای مصلحان اجتماعی مثبتترین پیامد این پدیده نوظهور میتواند تسهیل و تسریع ارتباطات و تبادل اطلاعات باشد و منفیترین پیامد آن نیز میتواند به خطر افتادن حریم خصوصی افراد، منزویشدن آنها و ازهمپاشیدگی بنیان خانواده باشد.
استفاده مفرط از این فناوریها به بروز آسیبهای نوپدید منجر شده است. این آسیبها ناشی از استفاده بیشاز حد از ماهواره، بازیهای رایانهای، تلفن همراه و اینترنت است. بروز این آسیبها میتواند زمینهساز نوع جدیدی از آسیبهای اجتماعی و روانی باشد، به همین دلیل، برنامهریزی برای شناسایی، پیشگیری و کاهش آسیبهای نوپدید لازم و ضروری مینماید.
در کتاب شبکههای مجازی و خانواده، رهنمودهایی برای کنترل و نظارت بر استفاده از اینگونه ابزارها به خانوادهها ارائه شدهاست. این مطالب در این سه بخش ارائه میشود: رسانهها و شبکههای مجازی، شبکههای مجازی و تأثیرات آن بر خانواده و مدیریت رسانهها در خانواده.