جوان آنلاین: آذربایجان غربی از جمله استان‌هایی است که نیازمند ارتباطات جاده‌ای و ریلی برای جابه‌جایی کالا در کشور و حتی جهانی است. مسیر ارتباطی «کلاله – جلفا» به طول ۱۰۰ کیلومتر از جمله پروژه‌هایی است که می‌تواند شرق آسیا را با کشور‌های اروپایی پیوند بزند. مسیری که به کریدور ارس شهرت یافته و با تکمیل آن وضعیت اقتصادی ساکنان این استان و حتی ایران تغییر خواهد کرد.
سالانه حدود یک میلیون تن ترانزیت ورودی و خروجی کالا از دو پایانه مرزی جلفا و نوردوز انجام می‌شود و بیش از ۵۰۰ هزار مسافر ایرانی و خارجی نیز از طریق این پایانه‌ها تردد می‌کنند. بر همین اساس کریدور ارس با قرارگرفتن در مسیر کریدور شرق به غرب پل ارتباطی شرق آسیا با کشور‌های اروپایی است که باید در هر دو محور جاده‌ای و ریلی تکمیل شود.
مسیری برای تجارت دوسویه
جاده «کلاله – جلفا» حدود ۱۰۰ کیلومتر طول دارد که در یک زمان‌بندی سه ساله اجرایی خواهد شد و در سطح ملی از طرف شورای عالی امنیت ملی رصد و با سرعت تمام اجرا می‌شود. این مسیر که به کریدور ارس مشهور است، در واقع همان جاده‌ای است که طی دو دهه گذشته از سوی ایران به جمهوری آذربایجان برای اتصال به نخجوان خدمات می‌داده و بعد از جنگ ۲۰۲۰ قره باغ که آذربایجان خاک اشغال شده خود را از ارمنستان پس گرفت، این مسیر کوتاه‌تر شده و با توجه به وضعیت جدید، ایران اقدام به بهسازی، نوسازی و تعریض جاده قبلی کرده است.
پروژه‌های ترانزیت جاده‌ای و ریلی کریدور ارس به طول ۱۰۷ کیلومتر و با اعتباری بالغ بر ۴۹ هزار میلیارد ریال احداث می‌شود. بخش‌هایی از فاز اجرایی این مسیر‌ها به اتمام رسیده و سایر پروژه‌ها همچنان ادامه دارند و پیش‌بینی می‌شود تا آینده‌ای نزدیک به بهره‌برداری برسند. این پروژه که در کریدور شرق به غرب واقع شده است از کلاله شهرستان جلفا در شمال آذربایجان شرقی در ایران آغاز و با احداث ۲۱ پل و پنج پل بزرگ به جمهوری آذربایجان متصل می‌شود که از این حیث یکی از مهم‌ترین پروژه‌های راه آهن و راه کریدور ارس احداث «پل جاده آقبند» روی رودخانه ارس است.
پل خداآفرین هم یکی از معروف‌ترین پل‌های تاریخی روی رود ارس است که دو سوی ارس را به هم متصل می‌کرد. این پل در منطقه مرزی بین ایران و جمهوری آذربایجان قرار دارد و قدمت آن به دوره صفوی بازمی‌گردد. پل خداآفرین علاوه بر کارکرد تجاری و حمل‌ونقل، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط ارتباطی نظامی و راهبردی نیز شناخته می‌شد. جلفا هم یکی از مهم‌ترین شهر‌های مرزی در حاشیه رود ارس است که به عنوان نقطه‌ای مهم برای تجارت و ارتباط بین ایران و قفقاز شناخته می‌شود. از دوران صفویه تا قاجار، این مسیر به عنوان یکی از گذرگاه‌های اصلی کاروان‌های تجاری بود که کالا‌هایی مانند ابریشم، ادویه و صنایع دستی را بین ایران و قفقاز جابه‌جا می‌کردند؛ امروزه نیز جلفا یکی از مناطق مهم مرزی و تجاری ایران است.
نگاه جهانگردان به ارس
ارتباطات تجاری بین دو سوی رود ارس که به‌عنوان مرز طبیعی بین ایران و مناطق قفقاز به‌ویژه آذربایجان و ارمنستان کنونی شناخته می‌شود، به دلایل جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی از اهمیت زیادی برخوردار است. این رودخانه به‌عنوان یک پل ارتباطی بین ایران و قفقاز نقش مهمی در تبادل کالاها، فرهنگ‌ها و ایده‌ها ایفا می‌کرد. راه‌های تجاری به‌طور عمده از طریق جاده‌های قدیمی که از مسیر‌های کوهستانی و دره‌های اطراف ارس می‌گذشتند، برقرار می‌شد. تاجران ایرانی و قفقازی از این مسیر‌ها برای تبادل کالا‌های مختلفی مانند پارچه، ادویه، فلزات گرانبها، محصولات کشاورزی و صنایع‌دستی استفاده می‌کردند. شهر‌ها و بازار‌های مرزی که در امتداد رود ارس قرار داشتند، به‌عنوان نقاط اصلی برای مبادلات تجاری عمل در نظر گرفته می‌شدند. این بازار‌ها امکان ملاقات مستقیم تاجران از دو سوی رودخانه را فراهم و علاوه بر تجارت، به گسترش روابط فرهنگی و اجتماعی نیز کمک می‌کردند.
ژان شاردن، جهانگرد فرانسوی و آدام اولئاریوس، دیپلمات و جهانگرد آلمانی که در دوران صفویه به ایران سفر کرده بودند، به عبور از رود ارس و نقش آن در تجارت بین ایران و مناطق قفقاز پرداخته‌اند. شاردن در سفرنامه خود به وضعیت راه‌ها، پل‌های ساخته شده روی ارس و ارتباطات تجاری بین ایران و قفقاز به‌ویژه در مناطق نخجوان و ایروان اشاره می‌کند. او همچنین از وجود کاروانسرا‌ها و بازار‌هایی که در این مسیر قرار داشتند، یاد کرده است.
همه سازمان‌ها پای کار
وقتی از آذربایجان شرقی صحبت به میان می‌آید در اصل منطقه‌ای از ایران را مدنظر داریم که دارای ظرفیت‌های بی‌شماری بوده و می‌توان با فعالسازی و بهره‌مندی از آنها گام بزرگی در جهت شکوفایی این استان و ایران برداریم. کریدور ارس یکی از ابتکاراتی است که می‌تواند با ایجاد پیوند میان دو سوی ارس از طریق قلمرو سرزمینی ایران نقش‌آفرینی کند.
این کریدور قرار است از استان آذربایجان شرقی ایران عبور و روستای آقبند در بخش جنوب غربی بخش زنگیلان را به شهرستان اردوباد در جنوب نخجوان متصل کند. در طول این مسیر حدود ۵۰ روستا با دو شهرستان جلفا و هادیشهر وجود دارند که مردم آنها می‌توانند از مواهب راه‌اندازی این کریدور به صورت مستقیم بهره‌مند و درآمد خوبی داشته باشند.
اهمیت کریدور ارس تا آنجاست که معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور با تأکید بر اینکه هیچ دستگاهی حق ایجاد مشکل در روند اجرای کریدور ارس را ندارد، گفته است: «دغدغه مرزی استان‌ها باید ازسوی استانداران رفع شود.»
علی‌اکبر پورجمشیدیان با اشاره به اینکه اعتبارات لازم برای اجرایی شدن کریدور کلاله - جلفا پیگیری می‌شود، ادامه داد: «خط ریلی آقبند به کلاله نیز باید در دستور کار باشد تا در این خصوص نیز برای اجرای آن برنامه‌ریزی صورت گیرد.»
وی بیان کرد: «آذربایجان‌شرقی جزو معدود بخش‌های کشور است که می‌تواند مشکلات خود را در بخش‌های درمان، اقتصاد و دیگر زمینه‌ها حل کند. به رغم مشکلاتی که در مرز آذربایجان‌شرقی وجود داشت، با بازدیدی که صورت گرفت، مشاهده کردیم خیلی از مشکلات حل شده و کار‌های خوبی در این زمینه انجام گرفته است.»
