جوان آنلاین: سازوکار نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان مشمول تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم بستری برای تغییر الگو در نظام مالیاتی کشور است که به مؤدیان اجازه می‌دهد، نحوه هزینه‌کردن مشارکت‌های مالیاتی‌شان را کنترل کنند. این رویه نشان از تمایل به همکاری دوسویه حاکمیت با مردم، با ایجاد شفافیت در مصرف مالیات در حوزه مالیاتی است و تمکین مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی را کاهش خواهد داد. این رویکرد منجر به تخصیص ۱۲ هزار میلیارد تومان از طریق بیش از ۳۵۰ هزار مؤدی و تأمین مالی هزارو ۳۲۳ پروژه در بخش‌های مختلف شده است.
مالیات به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی کشور برای سال‌ها مورد غفلت واقع شده است. تا کنون به صورت تقریباً صددرصدی به درآمدهای نفتی در بودجه‌ریزی وابسته بوده‌ایم. این امر مشکلاتی را برایمان ایجاد کرده بود. مهم‌ترین بخش موضوع این است که درآمدهای نفتی جزء ناپایدارترین منابع درآمدی برای بودجه‌ریزی محسوب می‌شوند.
نفت تحریم‌پذیر است و به همین دلیل به راحتی تحت تأثیر این امر قرار می‌گیرد. درآمدهای نفتی طی سال‌های اخیر بر اثر تحریم به شدت کاهش پیدا کرد و مشکلاتی برای اداره کشور به وجود آورد. این در حالی است که به‌زعم کارشناسان، باید حتی‌الامکان از درآمدهای نفتی برای اداره کشور فاصله بگیریم و از این منبع درآمدی برای امور زیرساختی و عمرانی بهره ببریم.
طی سال‌های اخیر، اقدامات جدی در راستای اصلاح نظام مالیاتی کشور و دریافت مالیات حقه از همگان به اجرا گذاشته شد. در همین راستا، طرح نشاندارکردن مالیات از سوی مؤدیان با هدف مردمی سازی نظام مالیاتی کشور و ارتقای فرهنگ مالیات‌دهی در جامعه به اجرا گذاشته شد.
سیستم پیاده‌سازی شده در ایران، مبتنی بر نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان مشمول تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم نشان‌دهنده یک تغییر الگو در نظام مالیاتی کشور است که به مؤدیان کنترل بی‌سابقه‌ای بر نحوه هزینه‌کردن مشارکت‌های مالیاتی‌شان می‌دهد که نشان از تمایل به همکاری دوسویه حاکمیت با مردم، با ایجاد شفافیت در مصرف مالیات در حوزه مالیاتی است. این رویکرد تمکین مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی را شدیداً کاهش خواهد داد.
ویژگی منحصر به فرد طرح نشاندار کردن مالیات، شفافیت کامل برای مردم در نحوه هزینه‌کرد با دخالت مستقیم نظر و انتخاب مؤدیان در مصرف مالیات برای پروژه‌های زیرساختی سرتاسر کشور است. ویژگی‌های کلیدی این رویکرد بسیار متعدد و متنوع است که در آن امکان تخصیص مستقیم مالیات به نظر مستقیم مؤدیان پدیدار شده است که در دنیا چنین رویکرد منحصر به فردی تجربه نشده بود. مالیات‌دهندگان مستقیماً می‌توانند پروژه‌های خاصی را برای مشارکت مالیاتی خود انتخاب کنند. همچنین ویژگی دوم این طرح، انعطاف‌پذیری جغرافیایی است که آزادی در انتخاب پروژه‌ها در مناطق مختلف را برای مؤدیان فراهم آورده است.
همچنین سومین ویژگی طرح نشاندار کردن مالیات، سرمایه‌گذاری خاص‌بخشی، برای توسعه زیرساختی مناطق محروم از سوی مردم است که گزینه‌هایی در بخش‌های مختلف خدمات عمومی فراهم کرده است. شفافیت ایجاد شده در مسیر ردیابی واضح استفاده از مالیات شاهد تکمیل سریع پروژه‌های با پیشرفت بالا از محل طرح نشاندار کردن مالیات‌ها هستیم.
تحت این چارچوب جدید، مؤدیان مالیاتی می‌توانند پروژه‌ها و مکان‌های خاصی را برای تخصیص مالیات خود انتخاب کنند و ارتباط مستقیمی بین پرداخت مالیات و سرمایه‌گذاری عمومی ایجاد کنند. این رویکرد منجر به تخصیص ۱۲ هزار‌میلیارد‌تومان از طریق بیش از ۳۵۰ هزار مؤدی و تأمین مالی هزارو ۳۲۳ پروژه در بخش‌های مختلف شده است.
مالیات برای پروژه‌های عمرانی
اکبر پولادی، نماینده مجلس در خصوص طرح نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان که طی سال‌جاری با هدف مردمی‌سازی نظام مالیاتی کشور به اجرا گذاشته شده است، به «جوان» می‌گوید: اینکه مالیات‌دهندگان می‌توانند به صورت برخط و مستقیم مشخص کنند مالیاتشان در کدام استان و پروژه به کار بیفتد، اقدام مناسبی است. این طرح در ابتدای کارش قرار دارد و باید گسترش پیدا کند.
وی می‌افزاید: نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان فرصتی در اختیار مالیات‌دهندگان قرار می‌دهد که محل هزینه‌کرد مالیاتشان را مشخص کنند. این امر آرامشی به مؤدیان می‌دهد و این احساس را در آنها به وجود می‌آورد که مستقیماً در آبادانی کشور نقش دارند.
این نماینده مجلس خاطرنشان می‌کند: مالیات‌دهندگان اختیار دارند مشخص کنند، مالیاتشان در چه حوز‌های اعم از بهداشت و درمان، آموزش‌و‌پرورش، حمل‌و‌نقل، منابع آب، صنعت‌و‌معدن، امداد‌و‌نجات، آموزش عالی، حفاظت از محیط‌زیست و... به کار بیفتد. این امر انگیزه‌ای در مؤدیان ایجاد می‌کند و با رضایت بیشتری به پرداخت مالیات مبادرت می‌کنند.
پولادی می‌گوید: نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان به طور کلی به بهبود فضای مالیاتی کشور منجر می‌شود و فرهنگ مالیات دهی را در جامعه ارتقا می‌دهد. در شرایطی که بر اساس بودجه ۱۴۰۴ به سمت فاصله گرفتن از بودجه‌ریزی بر اساس درآمدهای نفتی در حرکت هستیم و می‌خواهیم به مالیات ستانی حقه از همگان مبادرت کنیم، اجرای طرح نشاندارکردن مالیات از سوی مؤدیان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
وی ادامه می‌دهد: در ابتدای راه اجرای طرح مورد بحث هستیم و به مرور باید معایب احتمالی آن را که در اجرا مشخص می‌شود، برطرف کنیم. یکی از مسائل این است که در حال حاضر، طرح‌های پیشنهادی خیلی گسترده نیستند، نیاز است کم کم به تعداد پروژه‌ها اضافه کنیم تا مؤدیان حق انتخاب بیشتری داشته باشند.
این نماینده مجلس می‌گوید: برخی افراد تمایل دارند مالیات پرداختیشان در شهر و استان خودشان به کار گرفته شود. این افراد تعلق خاطری به محل زندگی خودشان دارند و می‌خواهند به تکمیل پروژه‌ها در آنجا کمک کنند. در طرح نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان این امکان برای افراد به وجود آمده است. اگر بتوانیم به گسترش پروژه‌های پیشنهادی بپردازیم، امکان مشارکت مالیات‌دهندگان در این طرح افزایش پیدا می‌کند.
پولادی خاطرنشان می‌کند: تمرکززدایی از کلانشهر‌ها و اینکه درآمدهای مالیاتی به سمت مناطق محروم و کمتر برخوردار سوق داده شود، اقدام مناسبی است که در طرح نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان در دستور کار قرار گرفته است. به این ترتیب، بر اساس اجرای طرح مورد بحث به آبادانی مناطق کمتر برخوردار مبادرت می‌شود و عدالت نسبی بیشتری را در توزیع درآمدهای مالیاتی در کشور شاهد هستیم.
وی ادامه می‌دهد: معمولاً شهر‌های کوچک‌تر در بحث اختصاص بودجه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. طرح نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان می‌تواند این نقص را برطرف کند و امکانات بیشتری به این مناطق که عمدتاً کمتر برخوردار هستند، اختصاص پیدا کند. برخی افراد در شهر‌های بزرگ زندگی و کار می‌کنند، بسیاری از آنها تمایل دارند مالیات پرداختیشان در زادگاهشان که شهر کوچک و محرومی است به کار بیفتد. در طرح نشاندار کردن مالیات از سوی مؤدیان این امر محقق می‌شود.
این نماینده مجلس در پایان در خصوص این موضوع که در نتیجه اجرای طرح نشاندارکردن مالیات از سوی مؤدیان بیش از هزارو ۳۰۰ پروژه به صورت کامل تأمین مالی شده‌اند و به بیش از هزارو ۹۰۰ پروژه اختصاص اعتبار صورت گرفته است، تصریح می‌کند: به طور کلی، این طرح را مثبت و گامی رو به جلو ارزیابی می‌کنم. از آنجایی‌که این طرح به صورت منحصر به فردی در کشور برای اولین بار اجرا می‌شود، نیاز است طرح گسترش پیدا کند و نقص‌های احتمالی در عمل رفع شود.
