زمینه های تقابل اروپا و امریکا

با پايان يافتن انتخابات رياست جمهوري امريكا و پيروزي دونالد ترامپ فضاي ذهني بسياري از تحليل گران، حتي در امريكا دچار شوك و اختلال شده است. هنوز هيچ كس نمي داند كه آينده سياسي امريكا و مراكز و مناطق بين المللي كه با آن ارتباطات ارگانيك دارد، چگونه پيش خواهد رفت. بر همين مبنا برخي از تحليل گران معتقدند كه تا رئيس جمهور جديد وارد كاخ سفيد نشود و دست كم يك سال از اجراي سياست هايش نگذرد، مشخص نمي شود كه شرايط چگونه پيش خواهد رفت. البته نبايد فراموش كرد كه سياست ها و استراتژي هاي كلان داخلي و بين المللي در امريكا از طريق ساختار تعيين مي شود اما به هر حال كارگزار در اين زمينه كم تاثير نيست. بنابراين بايد ديد كه روش ها و سلايق دونالد ترامپ و همچنين حزب جمهوريخواه به عنوان معرف وي چگونه تصميم خواهند گرفت. از سوي ديگر واقعا مشخص نيست كه ساختار سياسي امريكا چه اهدافي را دنبال مي كند. اما مسئله مهم اين است كه در دو دوره قبلي (رياست جمهوري) مردم امريكا به شعار «نه» به وضعيت موجود راي داده اند.

در دوره پيشين كه باراك اوباما راي آورد با شعار تغيير موفق به پيرزوي شد. اگر چه وي نتوانست چيز خاصي را تغيير دهد اما با اين وجود اين شعار عامل پيروزي او بود. در اين دوره نيز دونالد ترامپ اعلام كرد خط بطلاني به سياست هاي پيشين خواهد كشيد و گونه اي ديگر عمل خواهد كرد. مردم امريكا با چنين شعاري احساس مي كنند كه در انتخابات جديد هواي تازه اي به سياست امريكا دميده خواهد شد، بنابراين به ترامپ راي دادند تا وضعيت كنوني خود را كه اوباما نتوانست تغيير دهد، دونالد دنبال كند. اين موضوع حكايت از آن دارد كه مردم امريكا از سياست هاي چند دهه اي دولتمردان خسته شده و خواهان روش و رويه اي ديگر هستند. حال اگر چنين تغييري رخ ندهد بي شك امريكا را با مشكلات و چالش هاي بنيادي مواجه خواهد كرد. چون بين دولتمردان و شهروندان فاصله بيشتري ايجاد خواهد شد.

در حال حاضر چنين فضايي بين امريكا و متحدانش نيز شكل گرفته است. سياست هاي پيشين نشان مي دهد كه متحدان اصلي امريكا نيز خواهان فاصله گيري از آن هستند هر جا كه اين فضا مهيا شود،‌ دست به كار خواهند شد. از مهمترين متحدان امريكا كه در حال حاضر در چنين شرايطي قرار دارد، اروپا است. اگر چه خروج انگليس چالشي وجودي براي آينده اتحاديه اروپا است اما در چنين فضايي و نبود انگليس در اين اتحاديه، تصميم گيري ها را براي رهبران اروپايي راحت تر كرده تا سياست هايي را دنبال كند كه با رويكردهاي امريكا ضديت دارد. آلمان از جمله كشورهايي است كه به لحاظ سياسي با امريكا مشكلات فراواني دارد و حتي دولتمرداني آلماني كه از حوزه سياست و دولت فاصله مي گيرند، در مواضع خود عليه واشنگتن كاملا صريح و تند صحبت مي كنند. با توجه به اينكه آلمان در حال حاضر جدي ترين و فعال ترين رهبر اروپا است، اينگونه سياست ها و جهت گيري ها تاثيرات زيادي در قبال روابط بين المللي بخصوص در قبال امريكا دارد.

تا پيش از اين و در دوره باراك اوباما كه البته هنوز تا ژانويه بر سر كار خواهد بود،‌ اختلافات اروپا و امريكا نمايان بود كه به نظر مي آيد در دوره رياست جمهوري ترامپ افزايش پيدا خواهد كرد. طي سال هاي گذشته اتحاديه اروپا با طرح تجارت آزاد با امريكا مخالفت كرد و اجازه تصويب آن را نداد. در همين باره چندي پيش «زیگمار گابریل، وزیر اقتصاد آلمان به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد اتحادیه اروپا گفت که مذاکرات بر سر «سرمایه‌گذاری مشارکت ترنس آتلانتیک» (TTIP) شکست خورده است چراکه اروپاییان برخی خواسته‌های آمریکا را رد کرده‌اند».

از طرفي ديگر اتحاديه اروپا چندان موافق نيست كه زير بار هزينه هاي ناتو برود. ناتو به عنوان نهادي نظامي كه قوه اجرايي نظامي امريكا در نظام بين الملل است در حالي كه بخش هايي از هزينه هاي آن را اتحاديه اروپا مي پردازد. به گونه اي كه استولتنبرگ، دبیر کل ناتو با احساس خطر از آينده تاكيد كرده «ما با بی ثباتی روبرو هستیم وبا تهدیدهای بیشتری روبرویم، چالش های زیادی که فراتر از یک نسل است و ما نیازمند اتحاد هستیم». اتحاديه اروپا حتي در جدي ترين حركت نظامي، دفاعي و امنيتي طرح ارتش مستقل را مطرح كرده كه بي شائبه مي تواند در برابر ناتو قرار بگيرد. اگر چه بسياري بر اين اعتقاد هستند كه در صورت شكل گيري اين ارتش بين اروپا و ناتو جدايي صورت نخواهد گرفت اما اين مسئله تنها در سطح تحليل است و اروپا هر جا توان لازم را داشته باشد خود را از امريكا جدا خواهد كرد. در حال حاضر مي توان گفت اروپا به شكلي «مسالمت آميز و حقوق بشري» مستعمره امريكا است كه اين موضوع براي مستقل نبودن اروپا بسيار سنگين است. البته اروپا در شرايط جديد و با انتخاب دونالد ترامپ در اين ابهام قرار دارد كه آينده سياسي را چگونه با اين رئيس جمهور بي اصول پيش خواهد برد اما بي شك و به طور قطع تلاش بيشتري براي استقلال خود از امريكا انجام خواهد داد.