گزارش «جوان» از آخرين وضعيت مبادلات ارزي کشور

سوئيفت باز است ولي کار نمی‌کند!

بانک مرکزي با فراهم آوردن زمینه بازديد از اتاق سوئيفت بانک مرکزي و بانک ملي به خبرنگاران از نزديک نشان داد که اتصال نظام بانکي ايران به اين شبکه مالي امکانپذير شده است.
در حالي که خبرنگاران ازطبقه چهارم و پنجم بانک مرکزي بازديد مي‌کردند، خبرگزاري نسيم طي پيامکي از ناکارآمدي سوئيفت براي مراودات مالي تجار خبر داد. گزارش اين خبرگزاري در گفت‌وگو با 20 فعال اقتصادي بود که نشان مي‌داد سوئيفت مشکل آنها را حل نکرده است. اما در همين حين مديرکل بين‌الملل بانک مرکزي از برقراري 300 رابطه کارگزاري با بانک‌هاي خارجي خبر داد و گفت: پيش از تحريم‌ها تعداد روابط کارگزاري ما کمتر از 10 عدد بود، اما درحال حاضر تعداد روابط کارگزاري هر روز در حال افزايش است و تاکنون به بيش از 300 مورد رسيده است.
حسين يعقوبي در جريان بازديد خبرنگاران و نمايندگان رسانه‌هاي جمعي از فعاليت بانک مرکزي و شبکه بانکي در شبکه سوئيفت، برقراري ارتباطات سوئيفتي را از اولين نتايج اجراي برجام عنوان کرد و تأکيد داشت تا خبرنگاران بين فعاليت سوئيفت و برقراري روابط کارگزاري تفکيک قائل شوند. سوئيفت يک ابزار ارتباطي بين بانک‌هاست که با اجراي برجام براي بانک‌هاي ايراني و بانک مرکزي به تدريج برقرار شده و اکنون براساس اطلاعات موجود در سايت (www. Swift. com) 29 بانک ايراني قادر به استفاده از اين امکان هستند.  با اين حال برخي تجار و فعالان اقتصادي که در خارج از کشور حساب بانکي دارند مدعي هستند که نمي‌توانند از اين امکان بهره ببرند و امکان مبادله دلار نيز براي آنها فراهم نيست. به عبارت ديگر بسياري از بانک‌هايي که قبلاً با ايران و فعالان اقتصادي ايراني که در خارج کار مي‌کرده‌اند هنوز روابط کارگزاري خود را فعال نکرده‌اند، ولي سوئيفت برقرار است.
رئيس گروه کاربران سوئيفت ايران در اين باره با تأکيد بر تفکيک سوئيفت به عنوان يک ابزار ارتباطي از ديگر خدمات بانکي همچون گشايش حواله، اعتبار اسنادي و ديگر خدمات بانکي که در رده روابط کارگزاري گنجانده مي‌شود، گفت: سوئيفت يا جامعه جهاني ارتباطات مالي بين بانکي، يک ابزار ارتباطي- مخابراتي است که به تنهايي نمي‌تواند گره‌گشاي ارائه خدمات بانکي بين‌المللي باشد و اين ابزار بايد با روابط کارگزاري که از پيش ميان دو بانک ايجاد شده، همراه باشد تا بتوان از طريق آن به ارائه خدمات به مشتريان پرداخت. مديرکل بين‌الملل بانک مرکزي با تأکيد بر اينکه سوئيفت يک ابزار ارتباطي است، تصريح کرد: بانک‌ها هنگام ايجاد روابط کارگزاري ابتدا به مطالعه دقيق صورت‌هاي مالي يکديگر براساس هزينه‌ و ‌فايده مي‌پردازند و بعد از حاصل شدن توافق طرفين، ارائه متقابل خدمات بانکي از طريق سيستم‌هاي ارتباطي همچون سوئيفت به مرحله اجرا مي‌رسد. بدين ترتيب سوئيفت را بايد ابزاري در کنار ابزارهاي ارتباطي همچون تلفن يا فکس دانست و اگر روابط کارگزاري ايجاد نشده باشد، سوئيفت نيز بي‌استفاده خواهد بود.
وي با اشاره به اهميت سوئيفت در کاهش هزينه‌هاي بانکي گفت: پيش از لغو تحريم‌ها امکان ارسال و دريافت پيام‌هاي بين بانکي بين‌المللي نيز داشتيم ولي با هزينه‌هاي گزافي انجام مي‌شد. پس از برقرار شدن سوئيفت، اين روابط با هزينه‌هاي کمتری به انجام مي‌رسد.
وي در خصوص انتقاد فعالان اقتصادي نسبت به عدم برقراري ارتباطات بانکي و روابط کارگزاري گفت: در جريان تحريم هم روابط کارگزاري به صورت محدود وجود داشت و پول نفت وصول مي‌شد هم‌اکنون که سوئيفت باز شده و روابط کارگزاري افزايش يافته چگونه مي‌توان گفت سوئيفت وصل نشده و روابط بانکي وجود ندارد. به نظر من اين صحبت منطقي نيست. وي با تأکيد بر اينکه گشايش ال‌سي و اعتبارات اسنادي مربوط به روابط کارگزاري مي‌شود و نه سوئيفت اظهار داشت:‌ سه بانک هنوز در تحريم هستند و تلاش ما رفع تحريم اين بانک‌هاست.
مديرکل بين‌الملل بانک مرکزي در واکنش به اين مطلب كه گفته مي‌شود روابط کارگزاري ايجاد شده با بانک‌هاي کوچک بوده است، گفت:‌اصلاً اينگونه نيست و فقط به عنوان نمونه اين را مي‌گويم که هم‌اکنون حساب بانک مرکزي در بانک مرکزي ايتاليا باز و فعال شده و از طريق سوئيفت پيام‌هاي مالي ارسال و دريافت مي‌شود. اين جواب کساني است که مي‌گويند روابط کارگزاري فقط با بانک‌هاي کوچک ايجاد شده است. به گزارش «جوان» بعد از اين سخنان خبرنگاران به اتاق سوئيفت رفتند تا از نزديک مراحل سه‌گانه انتقال پيام (نگارش پيام، امضا دوم و امضا نهايي) از سايت سوئيفت را مشاهده کنند. اما در تمام عمليات‌هاي انجام شده در بانک مرکزي و بانک ملي که خبرنگاران از آن بازديد کردند مبادلات بيشتر يورو و ارزهاي غيردلاري بود که ظاهراً سوئيفت با پايه دلار هنوز برقرار نشده و گفته مي‌شود براي اين کار بايد مجوز امريکايي آن صادر شود.
  
مشکل تجار به سيستم بانکي ربطي ندارد
اما در ادامه اين بازديد با مراجعه به يکي از شعبات بانک مرکزي پناهي عضو هيئت مديره اين بانک نيز از تبادل حدود 2 هزار و 900 پيام با سوئيفت و توسط بانک ملي خبرداد و گفت:‌ بانک ملي با 62 کارگزاري ارتباط برقرار کرده و تاکنون هزار و 511 پيام صادره‌اي و  هزار و 396 پيام دريافتي داشته است.
وي در پاسخ به اين سؤال «جوان» که حالا که سوئيفت برقرار است، پس مشکل مبادلات ارزي فعالان اقتصادي کجاست، ‌گفت:‌ اگر ايرانيان پولي در بانک‌هاي خارجي دارند و بانک مذکور با کارگزاري‌هاي ما همکاري نمي‌کند مشکل سيستم بانکي کشور و سوئيفت نيست و آن بانک‌ها بايد خدمات مناسب و مورد نياز مشتريان را ارائه کنند، همانطور که بانک‌هاي ايراني براي ارائه خدمات ريالي و ارزي به مشتريان خود موظف هستند.
پناهي تأکيد کرد:‌ تجارت با کشورها ديگر مشکل بانکي ندارد و تجار اگر مشکلي در توسعه تجارت خود دارند به سيستم بانکي برنمي‌گردد.
در همين حال يک مسئول اتاق سوئيفت در بانک ملي در پاسخ به سؤال «جوان» مبني بر وجود مشکل انتقال ارز دانشجويان نيز گفت:‌ هر بانکي تنها مي‌تواند با کارگزاري‌هايي که ارتباط با آنها دارد به مبادله بپردازد و هنوز برخي بانک‌هاي طرف قرارداد دانشگاه‌هاي خارجي حاضر به همکاري با ما نيستند که به مرور زمان اين موارد نيز حل خواهد شد.