جوان آنلاین: دکتر عباس سلگی، فوق تخصص بیماری‌های عفونی و تب دار و متخصص کودکان و نوزادان در گفتوگو با «جوان» به تزریق به‌موقع واکسن سرماخوردگی برای کودکان زیر دو سال توصیه کرد و از آنها خواست کمی هم درمان خانگی داشته باشند و از اصرار برای تجویز دارو پرهیز کنند. متن گفتوگو را در ادامه می‌خوانید.
کمی در باره سبک زندگی خانواده‌ها در فصل بیماری آنفلوآنزا بفرمایید و به ما و خانواده‌ها بگویید چگونه این بیماری را کنترل کنند و درصد ابتلا را به حداقل برسانند؟
بیماری‌های فصلی بیشتر ویروسی هستند که گاهی خود همین‌ها زمینه‌ساز آلرژی‌اند. افرادی که زمینه آلرژی خانوادگی دارند بعد از طی شدن دوره بیماری هم سرفه‌های طولانی مدتی خواهند داشت و اینگونه تصور می‌کنند که کل فصل درگیر بیماری هستند، در حالی‌که به دلیل داشتن زمینه بیماری دوره نقاهت طولانی‌تر می‌شود. احساس والدین و تشخیص نادرست باعث می‌شود مکرر از دارو‌های آنتی‌بیوتیک استفاده کنند که عوارض جبران ناپذیری برای خانواده‌ها و کودکان دارد. آنفلوآنزا در برخی افراد به خصوص کودکان زیر پنج سال مرگ و میر به دنبال دارد، در حالی‌که به‌وسیله واکسیناسیون قابل پیشگیری است. در فصل نزدیک به پیک شروع آنفلوآنزا که معمولاً از مهر و آبان به بعد است و تا اسفند طول می‌کشد از واکسن به عنوان روش پیشگیری استفاده کنیم که البته زمان تزریق واکسن اواخر شهریور و اوایل مهرماه است.
شاید برخی خانواده‌ها از بحث واکسن مطلع باشند، اما بسیاری از آنها درگیر پیدا کردن واکسن خارجی می‌شوند و در نهایت از تزریق واکسن صرف نظر می‌کنند، سؤال ما این است که برای هر سنی واکسن متفاوت است؟
ما معمولاً پیک خطر را در افراد بالای ۶۰ سال و بچه‌های زیر پنج سال داریم. واکسن برای بالای ۱۸ سال همان ایرانی مناسب است، اما افراد خاص مثل خانم‌های باردار و کودکان زیر پنج سال و افراد بالای ۶۰ سال بهتر است همان خارجی را تزریق کنند.
زمانی که باید واکسن تزریق می‌شد یعنی اواخر شهریور و اوایل مهر بسیاری از داروخانه‌ها موجودی واکسن را داشتند، اما کمتر از یک ماه نایاب و کمیاب می‌شود که البته امسال کمتر از هر ساله بود. امسال واکسن ایرانی داشتیم که تعداد کمتری نسبت به سال‌های قبل بود. نکته مهم هم اینجاست واکسن امسال را نمی‌توان برای سال آینده گرفت و استفاده کرد و صرفاً برای همین فصل سال است.
برگردیم سر موضوع اول و روش‌های پیشگیری و انتقال؟
بیماری‌های ویروسی روش انتقال ساده‌ای دارند و معمولاً در جایی که تجمع افراد است به راحتی منتقل می‌شوند. بهترین کار در زمان شیوع بیماری ویروسی دوری از مکان‌هایی است که تجمع بیش از حد وجود دارد و این مهم به خصوص در مکان‌های سربسته بسیار مهم است. نکته دیگر شست و شوی دست‌هاست که ساده‌ترین و بهترین روش کنترل بیماری‌های ویروسی محسوب می‌شود. اگر ما آموزش درست شست و شوی دست‌ها را به کودکان داشته باشیم به شدت پیشگیری از شیوع آن را خواهیم داشت. نکته دیگر آموزش جلوگیری از انتشار ویروس با سرفه و عطسه به‌وسیله کنترل با دست یا دستمال است. بهترین روش کنترل با آرنج است که زمان عطسه و سرفه از گسترش بیماری جلوگیری می‌کند. مواد غذایی نکته دیگر است. استفاده از میوه و سبزیجات تازه و طبیعی و استفاده نکردن از غذا‌ها و فست فود‌ها و شیرینی‌جات به تقویت سیستم ایمنی بدن و کنترل بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند.
استفاده خودسرانه از دارو چه آسیبی می‌زند؟
بسیاری از بیماری‌های ویروسی کم هزینه و بی‌هزینه کنترل می‌شوند. استراحت و مصرف مایعات کم و تازه، نگه داشتن هوای مناسب محیط و دوری از اجتماعات، قابل کنترل خواهد بود. استفاده از شلغم و لبو و موارد ساده دم دستی داخل منزل بسیار مهم و کم هزینه است. متأسفانه در کشور ما استفاده از دارو بی‌رویه رواج دارد. واقعیت این است خانواده‌ها باید بدانند سرفه نوعی سیستم دفاعی بدن است، اما خانواده‌ها به پزشک اصرار می‌کنند حتماً برای کاهش سرفه کودکشان دارو تجویز کنند. همیشه برای همه علائم باید دارو داده شود یا برای آبریزش بینی اصرار به دارو دارند. عمدتاً خانواده‌ها دنبال راهکار دارویی هستند نه راهکار طبیعی و استفاده از روش‌های طبیعی و پیشگیری. دیفن هیدرامین و سیتریزین و آنتی بیوتیک‌ها در زمان بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی مضر است و حتی برای جامعه هم خطر دارد، چراکه ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی روز به روز بیشتر می‌شود و ضرر‌های زیادی در درازمدت خواهد داشت.
در واقع مردم در درمان اطفال خود صبورتر باشند تا دوره بیماری طی شود؟
در سه روز اول بیماری‌های ویروسی که بالای ۹۰ درصد بیماری‌های کودکان در فصول سرد ویروسی است نیاز به درمان حمایتی دارند نه صرفاً دارویی. مثل کنترل تب یا استفاده از مایعات طبیعی بهترین روش است. با صبر کردن سه تا چهار روزه دوره بیماری می‌گذرد، اما زمانی که خانواده‌ها برای درمان بیماری ویروسی عجله می‌کنند و اصرار به دارو دارند در پزشک هم این نگاه ایجاد می‌شود که لزوماً دارو می‌خواهد.
یکی دیگر از موضوعات زمان مراجعه به پزشک است. افراد یا دیر به پزشک مراجعه می‌کنند یا خیلی زود و یا به دلیل عجله در روند درمان مکرر به پزشک مراجعه می‌کنند. در مورد زمان مراجعه هم نکات لازم را بفرمایید.
ما یک زمان طلایی برای مراجعه کودک به پزشک داریم. علائم خطر را والدین باید بدانند. مثلاً خطر یعنی بچه‌ای ناگهانی در زمان تب بی‌میل به غذا شود یا چیزی نخورد. مثلاً شیرخوار زیر دو سال لب به شیر نزند و این باید به عنوان یک هشدار و علامت خطر باشد. تب بالای ۳۹ درجه خطرناک است و اگر بچه‌ای با دارو تبش کنترل نشود باید به پزشک مراجعه کرد. مثلاً بچه‌ای تب دارد و بی‌حالی و منگی و گیجی و خواب آلودگی بیش از حد دارد. استفراغ‌های بیش از حد و کاهش آب بدن و علائمی که به دنبال آن وجود دارد. همه اینها نشانه‌ای است که باید زودتر به پزشک مراجعه کرد، اما آب ریزش معمولی و تب خفیف با همان درمان‌هایی که گفتیم قابل کنترل است. متأسفانه این نگاه وجود دارد که به محض عطسه و آبریزش بینی به پزشک مراجعه می‌کنند و معتقدند بدتر نشود، در حالی‌که همان جابه‌جایی و قرار گرفتن در محیط آلوده احتمال خطر بیشتری دارد به علاوه اینکه استراحت کودک هم کم می‌شود؛ و کلام آخر؟
مهم‌ترین توصیه این است که زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا که اواخر شهریور و مهر است برای زیر پنج سال تزریق واکسن داشته باشند و در جایی که ضرورت ندارد در فصول سرما کودکان خود را همراه نبرند. به صورت روزانه آبمیوه طبیعی مصرف کنند. استرس و تنش و خواب ناکافی زمینه ساز کاهش سیستم ایمنی بدن است، در نتیجه کودکان را با حداقل استرس روبه‌رو کنند. شست‌وشوی دست هم با آموزش درست فراموش نشود.
