جوان آنلاین: دکتر منوچهر جهانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه و رئیس کانون هماهنگی دانش صنعت و بازار گردشگری در گفتگو با «جوان» می‌گوید احترام و حرمت جامعه میزبان گردشگر باید حفظ شود و اینگونه نیست که بگوییم گردشگر آزاد به هر اقدامی است. این حجم از آلودگی و اثرات منفی بر جامعه میزبان قابل قبول نیست. میزبان لزوماً موظف به ارائه خدمات نیست، اما متأسفانه به دلیل عدم آموزش‌های اولیه برای مردم به جای کمک به جامعه میزبان و احترام به ارزش‌ها و قداست مردمان بومی و محلی، به ارزش‌ها ضربه زده می‌شود. مشروح گفتگو با وی در ادامه می‌آید.
حضرت سعدی می‌فرمایند: «بسیار سفر باید تا پخته شود خامی». خیلی ساده می‌پرسیم چرا باید سفر برویم؟
سفر یک مقوله چندوجهی فرهنگی، اجتماعی و آموزشی است که در تمام شئونات زندگی جاری و ساری است و می‌تواند نشاط اجتماعی را به وجود آورد. در تحکیم روابط بین افراد خانواده مؤثر باشد و همچنین در تکامل فردی و گروهی و پرداختن به اخلاقیات مؤثر است. حتی در کد‌های اخلاقی گردشگری جهان نیز این مهم ذکر شده است، چنانچه گردشگری یکی از این اصول صیانت و حفاظت از ارزش‌های فردی، اجتماعی و احترام متقابل میان مردمان و خانواده‌ها و به نوعی حرمت نهادن به مبانی تحکیم روابط خانوادگی، اجتماعی و فردی است. همه این‌ها در گردشگری وجود دارد و همه این‌ها بسته به این دارد که برگزارکنندگان تور‌های گردشگری و سفر به این امر واقف باشند. برگزارکنندگان تور‌های گردشگری برخی جا‌ها به دلیل نداشتن آگاهی و منفعت طلبی و همچنین از آنجایی که آموزش لازم را ندیدند در نتیجه صرفاً تفریح کردن و اوقات فراغت را مد نظر قرار می‌دهند و صرف برگزاری یک تور و محیط شاد می‌کنند و به موضوعات فرهنگی کاری ندارند در حالی‌که در همه نقاط دنیا این اصل مهم رعایت می‌شود و کسانی که به عنوان گردشگر حرفه‌ای هستند بر این کد‌های اخلاقی اشراف دارند و آن را رعایت می‌کنند و این برمی‌گردد به چگونگی حسن اجرای آن و نگاهی که متولیان به آن دارند.
یعنی شما می‌فرمایید بعد تجربی و آموزشی بیشتر از تفریح اهمیت دارد؟
امروزه بحث تفریح و سرگرمی صرفاً به عنوان اهداف اصلی گرشگری نیست، بلکه بحث آموزش و شناخت فرهنگ و روحیات مردمان جوامع میزبان و محلی نیز اهمیت دارد. یادگیری و در کنار آن مباحث حفاظت و صیانت از فرهنگ و ویژگی‌های فرهنگی و همچنین مباحث مربوط به محیط زیست باید مورد توجه جدی قرار گیرد. باید بستری فراهم شود تا خانواده‌ها با آرامش خاطر و فراغ بال از گروه‌های گردشگری و سفر استفاده بهینه کنند.
روند منفی که شما اشاره کردید در درازمدت چه تبعات و آسیب‌هایی را به دنبال دارد؟
مردم نسبت به برگزاری تور‌ها بی‌اهمیت می‌شوند، چراکه در صورت برآورده نشدن نیازهایشان آن‌ها را پس می‌زنند. در همه جای دنیا سفر با تور به لحاظ ایمنی و آرامش و پایین بودن هزینه‌های سفر و آموزش‌های لازم که از سوی راهنمایان حرفه‌ای منتقل می‌کند مهم است. ضعف گردشگری ما این است که در این مسیر کم و کسری داریم. همچنین در حوزه خدمات مسافرتی و راهنمایان هم کمتر به مقوله آموزش و هدفمندی، آگاهی و بحث‌های فرهنگی پرداخته شده که این خود یک آسیب و معضل است. همین باعث می‌شود خانواده‌ها کمتر تمایلی برای هم مسیر شدن با تور‌ها داشته باشند.
به نظر می‌رسد سفر رفتن قدری درگیر تجملات و چشم و همچشمی شده است و شاید قبل‌تر‌ها نوع سفر تجربی، علمی و آموزشی بیشتر بود. مردم چطور و چگونه باید انتخاب کنند که درگیر این موضوع نشوند؟
سفر بر اساس آیات، روایات و احادیث در جهت یادگیری و شناخت، آگاهی بخشی و سلامت جسم و روان است. به واسطه چشم و همچشمی، وسایل خاص و تور‌های لاکچری نه معضل گردشگری حل می‌شود و نه سودی برای افراد دارد. بهترین راه این است که خانواده‌ها و افراد آموزش‌های اولیه را ببینند و آگاهی به دست آورند. با جست‌وجوی ساده در همین فضای مجازی می‌توان نقاط گردشگری متناسب با شرایط خانواده را انتخاب و با مدیریت درست سفر کرد. مقصد بر اساس انگیزه سفر انتخاب می‌شود و دغدغه‌مندی ذهنی را پاسخ می‌دهد. از سفر زیارتی گرفته تا جست‌وجوی تاریخ و بررسی فرهنگ قومیت‌های مختلف که هر فردی با توجه به علاقه، دست به انتخاب می‌زند. احترام و حرمت جامعه میزبان گردشگر باید حفظ شود و اینگونه نیست که بگوییم گردشگر آزاد به هر اقدامی است. این حجم از آلودگی و اثرات منفی بر جامعه میزبان قابل قبول نیست. میزبان لزوماً موظف به ارائه خدمات نیست، اما متأسفانه به دلیل عدم آموزش‌های اولیه برای مردم به جای کمک به جامعه میزبان و احترام به ارزش‌ها و قداست مردمان بومی و محلی، به ارزش‌ها ضربه زده می‌شود. طبق همان کد‌های گردشگری جهانی که گفته شد باید همان‌ها را مورد توجه قرار داد و کشور‌ها خود را ملزم به اجرای آن کنند. گردشگر حرفه‌ای می‌داند در یک سفر باید قوانین را رعایت کند. در کشور ما بسیاری از افراد در قالب گردشگر به برخی میزبان‌ها ضربه می‌زنند.
آنچه ما به عنوان احترام به جوامع میزبان و محیط میزبان در فرایند گردشگری باید انجام دهیم به چه معناست و چه مواردی را دربرمی‌گیرد؟
یکی از اصول اولیه و کد‌های اخلاقی جهانی گردشگری می‌گوید تمامی ارزش‌ها و سنت‌هایی که بین جامعه میزبان و محلی از احترام و قداست برخوردار است باید از سوی گردشگران مورد توجه قرار گیرد و نسبت به آن‌ها بی‌توجهی و بی‌احترامی نشود. گردشگر در سفر به هر منطقه باید خود را با شرایط همان منطقه وفق دهد، از حجاب گرفته تا تطبیق با سنت‌ها و فرهنگ‌ها؛ و سخن آخر به مناسب روز جهانی گردشگری؟
امسال روز جهانی گردشگری به نام صلح و گردشگری نامگذاری شده که یکی از مؤلفه‌های گردشگری دقیقاً همین تحکیم وحدت بین دولت‌ها و کشور‌ها و ملت‌های مختلف است. تعامل سفر و گردشگری تحکیم روابط دوستانه را عمق می‌بخشد و در جهت صلح پایدار به کشور‌های منطقه کمک می‌کند. گردشگری امروزه ابزار دیپلماسی عمومی است که در راستای صلح پایدار در کشور‌های منطقه می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. منظور شعار امسال این است که در طول سال برنامه‌های کشور‌های مختلف بر مبنای توسعه روابط دوستانه بین ملت و دولت‌ها باشد.
