جوان آنلاین: سعید محمودی از ناوه عکاس، ایرانگرد، مدرس دانشگاه و کارشناس میراث فرهنگی است. از سال ۱۳۶۸ همزمان با تحصیل در رشته حفاظت و مرمت آثار تاریخی، عکاسی را هم شروع می‌کند. با وجود علاقه به عکاسی معماری، عکاسی از زندگی و طبیعت ایران از نگاهش دور نمانده است. موضوعی که نشان می‌دهد طبیعت دوست است و سفر‌های زیادی انجام داده است. وی می‌گوید: سفر نقش مهمی در شکل‌گیری روابط اجتماعی ایفا می‌کند؛ فرد در سفر با ابعاد جدیدی از زندگی اجتماعی و فرهنگی آشنا می‌شود و افراد خانواده یک به یک در سفر روابط انسانی را تجربه می‌کنند. سفر شهرنشینان به محیط روستایی دریچه‌ای تازه بر روح و دلشان می‌گشاید و روستاییان در محیط شهری، زوایای دیگری از زندگی انسان‌ها را تجربه می‌کنند. به اعتقاد وی فقدان سفر در سبد خانواده همچون جدا کردن نوزاد از شیرمادر است.
برای ما از اهمیت سفر و مسافرت در ابعاد فردی و اجتماعی بگویید.
سفر انسان از بدو شکل‌گیری جنین در شکم مادر آغاز می‌شود و در دوره‌ای ۹ ماهه ادامه دارد تا چشم نوزاد بر این دنیای افسانه‌ای گشوده می‌شود. سفر انسان آغاز شده است و بسته به موقعیت اجتماعی و اقلیمی در بستر خانواده ادامه می‌یابد، شاید باشند کسانی که در گستره جغرافیایی سفر‌های چندانی ندارند، اما از نظر روانشناختی و فردی سفر در ذات انسان نهادینه شده است و آدمی در مکاشفه‌ای دائمی همواره در سفر است.
سفر نقش مهمی در شکل‌گیری روابط اجتماعی خانواده ایفا می‌کند، فرد در سفر با ابعاد جدیدی از زندگی اجتماعی و فرهنگی آشنا می‌شود‌و افراد خانواده یک به یک در سفر روابط انسانی را تجربه می‌کنند، سفر شهرنشینان به محیط روستایی دریچه‌ای تازه بر روح و دلشان می‌گشاید و روستاییان در محیط شهری، زوایای دیگری از زندگی انسان‌ها را تجربه می‌کنند.
اساساً آیا سفر استاندارد خاصی دارد و منظور از کیفیت سفر چیست؟
آرامش سفر به شرایط درونی جامعه وابسته است. شرایط اقتصادی تا حد زیادی کیفیت سفر را تعیین می‌کنند. هرچند استاندارد‌هایی برای سفر در جوامع انسانی تعیین شده است، اما کیفیت سفر بسته به سطح طبقاتی و اجتماعی در جامعه متفاوت است. آنچه کیفیت سفر را مشخص می‌کند همسان‌سازی افراد و خانواده‌ها در طبقه اجتماعی با امکانات موجودشان است. با این تعریف سفری هوایی یا زمینی با اتومبیل شخصی، با اتوبوس، قطار، کشتی و حتی موتورسیکلت شکل می‌گیرد. نوع ارتباط درونی انسان در سفر به هر یک از این ابزار سفر کیفیت ویژه خود را می‌بخشد. خانواده‌ای با قطار به رؤیای سفر خود ابعادی تازه می‌بخشد و فردی در سفر با موتورسیکلت دیگرگونه به دنیای اطراف خود مرتبط می‌شود. خانواده‌ای در اولین سفرهوایی خود رؤیای آسمانی شدن را تجربه می‌کند. سفر دریایی بی‌نهایت گستره آبی را به آسمان گره می‌زند و انسان را به یگانگی و شکوه خداوندی این کره خاکی نوید می‌بخشد.
وضعیت سفر‌های داخلی را در سبد زندگی خانوار‌های ایرانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آنچه مسلم است سفر همچنان ادامه دارد؛ هرچند اندک و در گستره روابط دیداری اقوام و خانواده، زیرا انسان نیازمند این دیدارهاست. سفر‌های تفریحی در سبد خانوادگی بسیار کمتر شده و برای رسیدن به آمار دقیق از خودم شروع می‌کنم و خانواده‌ام که طی یک‌سال با سطح درآمد حد متوسط تا چه اندازه قادر به سفر هستم و این معیار واقعی سفر در خانواده ایرانی را بیان می‌کند، زیرا خانواده افرادی، چون ما، سفر را در لحظه لحظه زندگی همچون اکسیژن استشمام کرده‌اند و در شرایط کنونی قدرشناس گذشته‌ها و خاطرات سفر‌ها هستند، سفر‌هایی که آرزومند آن هستیم.
عواقب حذف شدن سفر از سبد زندگی خانواده‌ها چیست؟
آموزه‌ها و تجارب سفر در طول زمان خانواده‌ها را به جایگاه والای انسانی رهنمون می‌کند و فقدان سفر در سبد خانواده همچون جدا کردن نوزاد از شیرمادر است. این جدایی در گستره زمان و بدون بیان، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی را به بدنه جامعه تحمیل می‌کند.
آیا می‌توان بین سفر و سبک زندگی رابطه‌ای قائل بود؟
سفر تجربه‌ای منحصربه‌فرد است، زیرا بهترین راه برای جداشدن از فشار‌های زندگی روزمره است. این به ما کمک می‌کند تا مشکلات، ناامیدی‌ها و ترس‌های خود را در خانه فراموش کنیم. در طول سفر، ما زندگی را به روش‌های مختلف تجربه می‌کنیم. مکان‌ها، فرهنگ‌ها، غذاها، سنت‌ها و روش‌های جدید را کشف می‌کنیم. در واقع بین سفر و سبک زندگی رابطه عمیقی وجود دارد. سفر می‌تواند ابعاد مختلف سبک زندگی ما را تحت‌تأثیر قرار دهد و به نوبه خود، سبک زندگی ما بر نوع و چگونگی سفرمان اثر می‌گذارد.
•تأثیر سفر بر سبک زندگی افراد چیست؟
سفر بر سبک زندگی در چند بعد اثرگذار است؛ اولاً افزایش آگاهی و دیدگاه را به دنبال دارد. سفر به ما امکان می‌دهد تا با فرهنگ‌ها، آداب و رسوم و شیوه‌های زندگی جدید آشنا شویم. این امر می‌تواند دیدگاه ما را نسبت به جهان اطراف گسترش دهد، افکارمان را بازتر کند و به ما کمک کند تا درک عمیق‌تری از جایگاه خود در جهان پیدا کنیم.
ثانیاً موجب رشد شخصیت می‌شود. سفر می‌تواند فرصتی برای یادگیری مهارت‌های جدید، تجربه، چالش‌ها و افزایش اعتماد به نفس باشد. ثالثاً خاطرات و تجربیات جدید را رقم می‌زند. سفر خاطرات و تجربیات جدیدی را برای ما رقم می‌زند که می‌توانیم تا آخر عمر آن‌ها را گرامی بداریم. این خاطرات می‌توانند منبع شادی، الهام و انگیزه باشند. رابعاً اینکه ارتباط با دیگران را شاهد خواهیم بودیم. سفر می‌تواند فرصتی برای ایجاد ارتباط با افراد جدید از سراسر جهان باشد. این امر می‌تواند به ما کمک کند تا دوستان جدیدی پیدا کنیم، روابط خود را با خانواده و دوستان‌مان تقویت کنیم و احساس تعلق به جامعه‌ای بزرگ‌تر را تجربه کنیم؛ و بالأخره موجب کاهش استرس و اضطراب می‌شود. سفر راهی عالی برای فرار از استرس و اضطراب زندگی روزمره است. گذراندن وقت در طبیعت، تنفس هوای تازه و لذت بردن از تجربیات جدید می‌تواند به آرامش ذهن و جسم ما کمک کند. در نهایت هم موجب افزایش سلامتی می‌شود. سفر می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی ما داشته باشد، از جمله افزایش فعالیت بدنی، بهبود کیفیت خواب و تقویت سیستم ایمنی بدن.
رابطه سفر و سبک زندگی، برای ما ایرانی‌ها چه ابعاد و ویژگی‌هایی دارد؟
برای ایرانیان، سفر از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و سبک زندگی داشته است. سفر به عنوان فرصتی برای زیارت اماکن مذهبی، دیدار با اقوام و دوستان، کشف مکان‌های جدید و کسب تجربه‌های تازه همواره مورد توجه بوده است. در سال‌های اخیر، با افزایش تمایل مردم به تجربه‌های جدید و متنوع، گرایش به سفر‌های خارجی نیز در بین ایرانیان رواج پیدا کرده است. این امر نشان‌دهنده تغییر سبک زندگی و افزایش تمایل به تجربه فرهنگ‌ها و آداب و رسوم جدید است.
در واقع سفر انواع مختلفی دارد. گاهی سفر‌های ما خانوادگی است. در توضیح باید گفت سفر‌های خانوادگی به عنوان فرصتی برای دورهم جمع شدن اعضای خانواده و ایجاد خاطرات مشترک همواره مورد توجه ایرانیان بوده است. این سفر‌ها به تقویت روابط خانوادگی و افزایش صمیمیت بین اعضای خانواده کمک می‌کنند.
گاهی سفر‌ها مذهبی است. زیارت اماکن مذهبی به ویژه سفر به عتبات عالیات و مشهد مقدس، از مهم‌ترین انگیزه‌های سفر برای بسیاری از ایرانیان است. این سفر‌ها جنبه معنوی و روحانی عمیقی برای زائران دارند و به آن‌ها فرصتی برای تطهیر روح و کسب آرامش می‌دهد. سفر‌های تفریحی بعد دیگری از سفر است. در سال‌های اخیر، سفر‌های تفریحی به منظور گذراندن اوقات فراغت و لذت بردن از طبیعت و جاذبه‌های گردشگری در بین ایرانیان رواج پیدا کرده است. این سفر‌ها به کاهش استرس، اضطراب، افزایش شادابی و نشاط افراد کمک می‌کنند.
ما حتی سفر‌های درمانی هم داریم. سفر به منظور استفاده از خدمات درمانی و بهداشتی در کشور‌های دیگر نیز در بین برخی از ایرانیان رواج پیدا کرده است. این امر به دلیل کمبود برخی از امکانات و تخصص‌های پزشکی در ایران و تمایل به دریافت خدمات باکیفیت‌تر صورت می‌گیرد.
اگر به این مورد به صورت بر عکس بپردازیم، آیا سبک زندگی هم بر سفر ایرانیان اثر دارد؟
دقیقاً نکته درستی است. سبک زندگی هم بر نوع سفر اثرگذار است. وضعیت اقتصادی از جمله موارد مهم این اثرگذاری است. وضعیت اقتصادی و سطح درآمد افراد یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده نوع و چگونگی سفر آن‌ها است. افراد با تمکن مالی بیشتر می‌توانند به سفر‌های خارجی و طولانی‌تر بروند؛ در حالی که افراد با تمکن مالی کمتر مجبور به سفر‌های کوتاه‌تر و داخلی هستند. محدودیت‌های زمانی بعد دیگر این تأثیرگذاری است. مشغله‌های کاری و تحصیلی و کمبود زمان فراغت، از جمله موانعی هستند که سر راه سفر ایرانیان به خصوص سفر‌های خارجی است.
