جوان آنلاین: خبر جالب این است که از روزگار کنار گذاشتن سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم، برای احترام به رأی مردم و جلوگیری از ضایع‌شدن حق فیلمسازان به دوران بازگشت مجدد این جایزه به خاطر احترام به رأی مخاطبان و کمک به فیلمسازان رسیده‌ایم؛ قدرت منطق و توان بالای اقناعی استدلال چنین تصمیماتی در هیچ جای دنیا نظیر ندارد، دقیقاً مثل استدلال‌هایی که زمانی مسئولان برای جدایی و ادغام دو وزارتخانه بازرگانی و صنایع ارائه کرده‌بودند.
روز گذشته فراخوان بخش ملی چهل و سومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر از سوی دبیرخانه این رویداد سینمایی منتشر شد. این فراخوان با تغییراتی در بخش جوایز، مستند و کوتاه منتشر شده که مهم‌ترین آن‌ها بازگشت دوباره جایزه جنجالی و پر حرف و حدیث سیمرغ مردمی است؛ جایزه‌ای که در هیچ‌کدام از جشنواره‌های حرفه‌ای و سطح بالای دنیا نظیر و مشابهی ندارد، چه اینکه به نوعی نقض‌کننده رویکرد حرفه‌ای آن‌ها محسوب می‌شود، به‌خصوص زمانی که با آرای داوران آن جشنواره متفاوت باشد.
شروع یک سیمرغ
جایزه سیمرغ مردمی جشنواره فیلم فجر بعد از گذشت سه سال از حذف شدنش قرار است امسال مجدداً به این جشنواره برگردد. مسئولان جشنواره فیلم فجر دقیقاً با همان استدلالی که سیمرغ مردمی را حذف کردند، مجدداً با همان استدلال می‌خواهند آن را برگردانند؛ احترام به رأی مردم!
سیمرغ بلورین «بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» از سال ۷۶ و همزمان با شانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر بود که به عنوان جدیدترین جایزه این رویداد سینمایی به فهرست جوایز آن اضافه شد. در آن سال آژانس شیشه‌ای به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا اولین فیلمی بود که موفق به کسب سیمرغ مردمی از جشنواره فجر گردید. رفته‌رفته دریافت این جایزه برای فیلمسازان به چند دلیل اهمیت پیدا کرد تا جایی که این جایزه به عنوانی یکی از مهم‌ترین جوایزه جشنواره فیلم فجر محسوب می‌شد. تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که یکی از دلایل اهمیت این جایزه آن است که قبل از قرار گرفتن فیلم در صف اکران عمومی، عیار آن مشخص می‌شود و تا حدودی فروش گیشه را می‌توان بر مبنای آن پیش‌بینی کرد. یکی دیگر از دلایل اهمیت یافتن این جایزه برای فیلمسازان به نوعی تضمین به دست آوردن بی‌دردسر نمایش در بهترین فصول اکران است.
بالا رفتن اهمیت این جایزه به همان انداز باعث بالا رفتن عرصه رقابت بین فیلمسازان و صاحبان آثار حاضر در جشنواره فجر شد. این مسئله زمینه بروز تخلفات و گاه شعبده‌بازی‌های عجیب و غریب برخی صاحبان آثاری را که در کوران این رقابت قرار می‌گرفتند، ایجاد کرد چه در زمانی که این آرا به صورت دستی و توسط خانه سینما جمع‌آوری می‌شدند و چه زمانی که نظرات مردمی به صورت مکانیزه ثبت می‌شدند.
دستکاری آرای مردمی
برخی سینماگران معتقد بودند که به اشکال مختلفی در آرای مردمی دستکاری و تقلب صورت می‌گیرد؛ مثلاً عوامل یک فیلم اقدام به تهیه تعداد بالایی بلیت همان فیلم می‌کنند، در حالی که سالن‌های نمایش آن فیلم در سانس‌های مختلف خالی از تماشاگر بوده‌است. به همین واسطه بساط فرایند اخذ رأی به شکل فیزیکی برچیده و رأی‌گیری مکانیزه جایگزین آن شد، اما ظاهراً افراد متخلف کمی زمان نیاز داشتند تا حفره‌های این سیستم جدید را کشف کنند، به همین علت این شیوه هم تنها چهار دوره دوام آورد و با گذر زمان همان اتهاماتی که متوجه روش سنتی بود، در شیوه جدید هم عنوان می‌شد.
این موضوع در دوره چهلم که جشنواره فیلم فجر با دبیری مسعود نقاش‌زاده برگزار شد، به اوج خود رسید و در روز‌های پایانی برگزاری جشنواره پس از بالا گرفتن حاشیه‌های متعدد نهایتاً مسئولان جشنواره به این تصمیم رسیدند که بساط این سیمرغ بلورین را جمع کنند. دقیقاً یک روز قبل از برگزاری مراسم اختتامیه ستاد برگزاری اعلام کرد جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران حذف می‌شود و مسعود نقاش‌زاده، دبیر آن دوره عنوان کرد: «بررسی تیم‌های کارشناسی نشان می‌دهد به دلیل پاره‌ای اشکالات و از جمله اشکال فنی در ارسال پیامک که باعث شده‌است بعضی از مخاطبان دریافت نکنند و نیز قطعی و اختلال اینترنت در بعضی سینماها، نتایج نظرسنجی مردمی برای ستاد جشنواره اطمینان‌بخش نیست.»
بازگشت حاشیه
بعد از این اتفاق مجتبی امینی به عنوان دبیر دو دوره بعدی جشنواره فجر نیز با این استدلال که سازوکار صیانت از آرای مردمی وجود ندارد، حاضر به برگرداندن این سیمرغ به جمع جوایز جشنواره نشد. سال گذشته روز ۱۵ بهمن‌ماه همزمان با چهارمین روز چهل و دومین دوره جشنواره فیلم فجر، محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی که به مرکز همایش‌های برج میلاد (محل برگزاری جشنواره فجر برای اهالی رسانه) آمده‌بود، گفت: «سال ۱۴۰۰ رأی‌گیری مردمی در جشنواره در حال برگزاری بود که یکسری دوستان اعتراض‌هایی داشتند و بعد از اینکه اعتراض آن‌ها را بررسی کردم، واقعاً متوجه شدم تقلب انجام شده‌است. آقای امینی امسال برای این کار پیگیری می‌کردند. حتی اتود زده‌شد، چند کارشناس دعوت شدند تا رأی‌گیری مردمی را داشته باشیم، ولی دوستانی که آمدند گفتند نرم‌افزاری که می‌خواهند طراحی کنند، به این دوره نمی‌رسد. ان‌شاءالله سال آینده مطمئن باشید، رأی‌گیری مردمی در جشنواره خواهد بود.»
چهار ماه بعد از وعده رئیس سازمان سینمایی در مورد بازگرداندن سیمرغ مردمی به جمع جوایز جشنواره فیلم فجر روز گذشته که فراخوان بخش ملی چهل و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر منتشر شد، شاهد این اتفاق بودیم.
بررسی سیر اتفاقاتی که در طول این چند سال درباره سیمرغ بلورین رخ داده نشان می‌دهد که عوارض و صدمات آن به جشنواره و اعتبار آن بیش از محسنات آن بوده‌است. در واقع این مسئله چیزی شبیه همان بدعت اشتباهی است که باعث جدا شدن دو بخش داخلی و بین‌الملل جشنواره فجر شد، ضمن اینکه اساس ایجاد این سیمرغ در بین جوایز این رویداد یک اقدام انحرافی و غلط بوده‌است. علت طرح این گزاره به این دلیل است که اولاً مشابه چنین جایزه‌ای در هیچ‌کدام از جشنواره سینمایی دنیا که اصطلاحاً در سطح A تعریف می‌شوند، وجود ندارد؛ ثانیاً سابقه ۱۹ دوره تناقض آن با تشخیص هیئت داوران در بین ۲۴ دوره‌ای که این جایزه در جشنواره اهدا شده نشان می‌دهد نفس این متناقض بودن باعث کم اعتبار کردن آرای داوران جشنواره است که با در نظر گرفتن شاخصه‌های فنی و تخصصی در مورد فیلم‌ها اعلام نظر می‌کنند، بنابر‌این بازگرداندن آن بدون فراهم کردن سازو کار‌های دقیق و غیر قابل نفوذ، اقدام عقلایی و منطقی به نظر نمی‌رسد.
