جوان آنلاین: در روز‌هایی که گرمای هوا هوش از سرمان پرانده است، صحبت از هشدار قرمز برای اشعه ماورای بنفش موضوعی تازه است. اشعه‌ای که البته همیشه وجود داشته و تازه وارد نیست. به خصوص اینکه تابستان‌ها به دلیل زاویه خاص تابش خورشید شدتش بیشتر می‌شود. اشعه‌ای که اگر طولانی مدت در معرض آن قرار بگیریم می‌تواند آسیب‌زا باشد، به همین خاطر در روز‌های داغ تابستان در کنار مراقبت برای پیشگیری از گرمازدگی باید حواسمان بیشتر به اشعه ماورای بنفش و عوارض آن باشد، اما آیا طی روز‌های اخیر اشعه ماورای بنفش به بیشترین حد خود می‌رسد؟
در دنیای اطراف ما همه چیز مرئی و قابل دید نیست! در طیف امواج الکترومغناطیس که بار‌ها از آن استفاده کرده‌ایم و در عمل با آنها آشناییم فقط طول موج ۴۰۰ تا ۸۰۰ نانومتر در معرض دید قرار دارد و بقیه این طیف یعنی امواج مایکروویو و امواج رادیویی و همچنین امواج فرابنفش، اشعه ایکس و اشعه گاما نامرئی هستند، اما این امواج در اطرافمان وجود دارد و اگر ندانیم چگونه باید به شکلی مسالمت‌آمیز با آنها زندگی کنیم، ممکن است به ما آسیب برسانند.
اشعه فرابنفش چیست؟
اشعه UV یا همان امواج فرابنفش خورشید با طول موجی بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ نانومتر که کوتاه‌تر از نور مرئی و بلندتر از اشعه ایکس است جزو امواج خطرناک برای انسان است. اشعه UV سه نوع مختلف دارد که شامل UVB، UVA و UVC است. اشعه UVC به علت انرژی بالا و طول موج کوتاهی که دارد عمدتاً توسط لایه ازن جذب می‌شود و به جو زمین نمی‌رسد. اشعه UVB نیز که شدت کمتری نسبت به اشعه UVC دارد تا حدود ۹۵ درصد در لایه ازن جذب می‌شود و حدود ۵ درصد آن به زمین می‌رسد، اما اشعه UVA که طول موج بلندتری دارد عمدتاً از لایه ازن عبور می‌کند. این اشعه می‌تواند عامل بروز بیماری‌هایی همچون آب مروارید و سرطان پوست باشد و به همین‌خاطر است که محافظت از برخورد با این اشعه اهمیت دارد.
میزان تابش این اشعه خطرناک به خصوص در ساعات ۱۰ صبح تا ۱۶ بعداز‌ظهر به اوج خود می‌رسد و در برخی روز‌های سال از جمله همین روز‌ها میزان تابش آن به حد خطرناک و بسیار خطرناک می‌رسد.
یک میهمان همیشگی
مهندس علی گورانی، مدیر برنامه بهداشت پرتو‌های وزارت بهداشت درباره افزایش هشدار‌آمیز اشعه ماورای بنفش در کشور اینگونه توضیح می‌دهد: «پرتو‌های فرابنفش خورشیدی همواره وجود دارند و شدت آن از خیلی کم تا بسیار زیاد است.» از نگاه وی نه‌تن‌ها افزایش شدت پرتو‌های فرابنفش در یک نقطه خبر جدیدی نیست، بلکه با توجه به شدت دما می‌توان گفت که یک پدیده طبیعی است.
به گفته گورانی شاخص پرتو‌های بنفش از عدد یک آغاز می‌شود و این شاخص بیش از عدد ۱۱ است. از عدد یک تا ۳ به عنوان «محدوده ایمن» شناخته می‌شود، اما از عدد ۳ به بعد، یک تهدید به حساب می‌آید. اختلاف میان شدت تابش پرتو‌های بنفش خورشیدی از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۶ به عدد ۱۰ و حتی گاهی اوقات به بیش از ۱۰ عدد می‌رسد. به همین‌خاطر هم توصیه می‌شود در این ساعات روز از قرار گرفتن در معرض تابش اشعه‌های خورشید اجتناب کنید.
آسیب‌های بنفش
مدیر برنامه بهداشت پرتو‌های وزارت بهداشت با بیان اینکه سرطان پوست جزو پنج سرطان اول در کشور است، می‌افزاید: «بیش از ۸۵ درصد علت بروز سرطان پوست مرتبط با پرتوگیری از نور خورشید است. عمده علت بروز سرطان پوست را نیز به آفتاب‌گیری ناخواسته در زمان کودکی و نوجوانی نسبت می‌دهند.» وی با تأکید بر اینکه اشعه ماورای‌بنفش تنها سبب بروز سرطان پوست نمی‌شود و آسیب‌های دیگری هم در پی دارد، می‌افزاید: «پیرپوستی زودرس نیز عارضه دیگر اشعه ماورای‌بنفش است. از سوی دیگر اشعه ماورای‌بنفش می‌تواند به شدت به چشم آسیب برساند و سبب بروز آب مروارید و سرطان‌های چشمی شود.»
وی با تأکید بر اینکه اشعه فرابنفش فقط در آفتاب نیست، تصریح می‌کند: «در شرایط ابری و حتی قرارگیری در سایه بیش از ۵۰ درصد UV به بدن تابیده می‌شود. سطح تابش UV به سطح محیط اطراف هم وابسته است؛ به این منظور که هرچه سطح صیقلی‌تر باشد بازتابش اشعه و میزان پرتوگیری هم افزایش می‌یابد.»
توصیه‌های ایمنی
مدیر برنامه بهداشت پرتو‌های وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه تابش پرتو‌های فرابنفش، یک پدیده طبیعی است، درباره توصیه‌های ایمنی برای حفاظت در برابر پرتوگیری نور خورشید اینگونه توضیح می‌دهد: «استفاده از کلاه لبه‌دار با لبه ۷ سانت، استفاده از عینک UV دار توصیه می‌شود. برخی عینک‌ها UV ندارند و فقط فضا را تاریک می‌کنند؛ نکته مهم و اساسی این است که مردمک چشم در فضای تاریک باز می‌شود و این موضوع سبب افزایش میزان پرتو‌های فرابنفش می‌شود. استفاده از کرم ضد آفتاب و آشنایی و اطلاع با مواردی مانند میزان SPF کرم، مقدار استفاده، مدت‌زمان استفاده و میزان ماندگاری کرم بر پوست اهمیت دارد. نوشیدن آب فراوان نیز جزو توصیه‌های دیگر به حساب می‌آید.»
هشدار قرمز اشعه فرابنفش شایعه است
صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی هم با تأکید بر اینکه افزایش گرمای هوای این روز‌ها در کشورمان بی‌سابقه نیست، می‌افزاید: «چنین گرمایی در گذشته نیز سابقه داشته و مردم به شایعات در خصوص اشعه فرابنفش توجه نکنند.»
به گفته وی، زاویه خورشید در تابستان شکل ثابتی است که هزاران و بلکه میلیون‌ها سال به همین شکل ادامه داشته‌است و جدید نیست. در کشور ما موقعیت جغرافیایی به گونه‌ای است که برای هزاران سال در فصل تابستان همین میزان اشعه ماورای بنفش خورشید دریافت می‌شد و بر این اساس رویداد جدیدی برای منطقه و کشور ما نیست.
وی می‌افزاید: «چنانچه میزان این اشعه بالای ۶ تا بیش از ۱۱ باشد، باید بدن را از مواجهه مستقیم با نور خورشید محافظت و از کرم‌های ضد آفتاب، عینک‌های مخصوص به‌ویژه در ساعات ۱۰ تا ۱۶ روز استفاده کرد.»
رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی درباره پیش‌بینی وضعیت هوا در روز‌های آینده نیز می‌گوید: «در سه تا چهار روز آینده شاخص اشعه فرابنفش ۹ برای تهران پیش‌بینی شده‌است و در مناطقی همچون کرمان و سیستان و بلوچستان به بالای ۱۱ خواهد رسید.»
وی خطاب به مردم توصیه می‌کند: «طی روز‌های آینده در ساعات ۱۰ تا ۱۶ از قرار گرفتن در مقابل نور مستقیم خورشید به مدت بیش از ۲۰دقیقه که خطر آفتاب‌سوختگی را به دنبال دارد، به‌خصوص در مناطق بیابانی و مناطق شمال کشور، خودداری کنند.»
