جوان آنلاین: گرهی که سال‌ها پیش با دست باز می‌شد به واسطه اهمال‌کاری، باز کردنش به دندان کشید، اما سرانجام طلسمش بعد از ۳۳ سال شکست. طرحی که سه دهه پیش ریخته شده‌بود، اقداماتی نیز برایش صورت گرفت، اما به هیچ سرانجام مثبتی ختم نشد. بدتر اینکه نیمه کار ماندن این طرح، هزینه‌ها را حدوداً شش برابر کرد، چراکه سر و ته پایانه شرق با چیزی حدود ۴۰ میلیارد تومان هم می‌آمد، اما رهاسازی آن و تبدیل شدن مکانش به متروکه‌ای که محل جولانگاه سارقان شده‌بود، هزینه‌ای هنگفت و سرسام‌آور روی دست شهر گذاشت؛ چیزی حدود ۲۵۰ میلیارد تومان! آن‌هم برای تکمیل پروژه‌ای که امروز باید چهارسال از پایان آن می‌گذشت، نه اینکه تازه افتتاح شود.
طراحی پایانه جدید شرق در بزرگراه شهید یاسینی پس از انجام مطالعات جامع و وسیع در کمیسیون ماده پنج، از سال ۱۳۷۰ آغاز شد، اما در تمام این سال‌ها توقف و رکود را تجربه کرد، البته این پروژه از سال ۱۳۹۲ جان تازه‌ای گرفت و به پیشرفت بیش از ۸۰ درصدی رسید، اما به گفته شهربانو امانی، عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای پنجم، این طرح به دلیل عدم تأمین منابع مالی از سال ۱۳۹۶ متوقف ماند! پس از آن، تا سال ۱۳۹۹ هیچ گونه تصمیم و برنامه‌ای برای ادامه اجرای طرح گرفته نشد و پروژه نیمه‌کاره در حال اتمام به حال خود رها شد! البته در همان زمان نیز رئیس کمیته عمران شورای پنجم اعلام کرده بود که «هنوز تصمیم قطعی در خصوص تعیین تکلیف پایانه شرق اخذ نشده‌است.»
پس از گذشت چند ماه از آغاز فعالیت دوره ششم مدیریت شهری، تکمیل این پروژه و نحوه تأمین مالی پروژه و خرید تجهیزات اولیه، ارائه برنامه برای ساخت و راه‌اندازی ایستگاه مترو، استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و ارائه برنامه زمان‌بندی برای شروع پروژه مجدد در دستور کار مدیران شهری قرار گرفت و سازمان پایانه‌ها و پارک‌سوار‌ها در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ به عنوان دبیرخانه کارگروه اتمام پروژه پایانه جدید شرق، امور آن را دنبال کرد. در نهایت چندین بار زمان اتمام فاز اول این پروژه وعده داده می‌شد تا اینکه روز یکشنبه آیین آغاز عملیات اجرایی پروژه توسعه شرقی خط ۲ مترو و اتمام فاز نخست پردیس مسافری شرق برگزار شد، آیینی که در آن جمعی از مدیران شهری حضور داشتند.
برنامه‌ای یکساله
با آغاز عملیات اجرایی پایانه شرق، آغاز یکی دیگر از پروژه‌های متروی تهران کلید خورد. ظهراب‌زاده، معاون فنی مهندسی شرکت متروی تهران با بیان اینکه این پروژه یک پروژه ترکیبی است، گفت: «خط ۲ مترو از غربی‌ترین نقطه تهران شروع می‌شود و تا ایستگاه فرهنگسرا امتداد دارد. توسعه شرقی این خط از سالیان قبل آغاز شده‌بود، اما تکمیل نشده‌بود و وقتی اتمام پایانه شرق مطرح شد ضرورت این پروژه بیش از پیش مطرح شد.»
او با بیان اینکه شهردار تهران تأکید ویژه برای شروع این بخش از مترو داشت، گفت: «این توسعه حدود ۴کیلومتر است و شامل دو ایستگاه (یک ایستگاه میانی و یک ایستگاه نهایی) است. برنامه احداث توسعه یک برنامه یک ساله است و همزمان با به اتمام رسیدن فاز بعدی پایانه، توسعه شرقی خط دو نیز به افتتاح خواهد رسید.»
معاون فنی مهندسی شرکت متروی تهران با بیان اینکه از فردا عملیات اجرایی با شدت، دقت و سرعت هر چه تمام‌تر دنبال خواهد شد، اظهار داشت: «حجم ریالی این پروژه ۸ هزار میلیارد است که با پیمانکار پایانه شرق کار آغاز خواهد شد و امیدواریم ظرف یکسال به بهره‌برداری برسد.»
بی‌مهری مدیریت شهری سابق
سیدمحمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران نیز در این رابطه گفت: «اینجا وقتی تحویل ما شد تبدیل به یک لانه کبوتر شده و بلااستفاده رها بود. پروژه‌ای که با ۸۲ درصد پیشرفت مورد بی‌مهری مدیریت شهری سابق قرار گرفت. این پروژه در سال ۹۶ با ۴۰ میلیارد تومان به نتیجه می‌رسید، ولی با این اقدامات چیزی حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بودجه برای اتمام آن احتیاج بود.»
او با بیان اینکه این پروژه یک پروژه درآمدزا برای شهر است و هزینه رفته را به خزانه برمی‌گرداند، اظهار کرد: «قسمت‌های مختلف دیگر این پروژه در فاز‌های بعدی افتتاح خواهد شد و در بالادست این مجموعه یک پردیس مسافری جذاب آماده طراحی است.»
به گفته آقامیری، گره‌های ترافیکی بسیاری با این افتتاح از سمت تهرانپارس باز می‌شود.
دفن برخی پروژه‌های نیمه‌تمام
همچنین علیرضا زاکانی، شهردار تهران با حضور در آیین آغاز عملیات اجرایی پروژه توسعه شرقی خط ۲مترو و اتمام فاز نخست پردیس مسافری شرق تهران گفت: «درباره پایانه جدید شرق نقلی از شورای پنجم تهران است که می‌گفتند امکان ندارد آن را براساس طراحی اولیه‌اش استفاده کرد، خدا را شکر این دستاورد‌ها یکی پس از دیگری در این دوره به نتیجه می‌رسد.»
او درباره تکمیل این پروژه در آینده اظهار می‌دارد: «ظرف یکسال آینده، توسعه بال شرقی خط ۲ مترو به طول ۴ کیلومتر انجام می‌شود و در کنار آن خط ال آر تی را که تراموای سبک شهری است، خواهیم داشت که الان در چین برای انتخاب نوع آن، مذاکره در حال انجام است و انتهای این خط به عنوان مرکزیت دپو و استقرار این الگوی حمل و نقلی هم خواهد بود. همچنین مجموعه شهروند نیز در حال تجهیز و راه‌اندازی در این فضا است.»
شهردار تهران ادامه داد: «علاوه بر این مجموعه تفریحی و گردشگری در جنوب این مجموعه طراحی شده که مشرف به سرخه حصار است که جمع این ویژگی‌ها یک ویژگی انحصاری برای این پروژه ایجاد می‌کند.»
چرا پایانه جدید؟
اما با وجود پایانه شرق سابق چه ضرورتی بر ساخت پایانه جدید وجود داشته‌است؟ پایانه جدید شرق تهران؛ موسوم به «پردیس مسافری شرق»، در زمینی به مساحت تقریبی ۱۳ هکتار، در منتهی‌الیه بزرگراه شهید زین‌الدین و در تقاطع با بزرگراه شهید یاسینی، همجوار با بوستان سرخه حصار قرار دارد که از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، اجرای سیستم هوشمندسازی در این مرکز تبادل سفر است. این در حالی است که پایانه شرق قدیم، حدود پنج هکتار است که بنابر آنچه اعلام شده، برخی نهاد‌ها در مالکیت آن مدعی هستند. همچنین این پایانه در چهارراه تهرانپارس قرار دارد و نه‌تن‌ها موجب اختلال در رفت و آمد در خیابان‌های دماوند، تهرانپارس و بزرگراه شهید یاسینی شده بلکه آلودگی صوتی برای شهروندان ساکن در آن منطقه را نیز به دنبال داشته‌است، به علاوه اینکه در صورت تکمیل پروژه پایانه شرق امکان تعریض خیابان دماوند که یکی از دغدغه‌های شهروندان این منطقه به شمار می‌رود، نیز فراهم می‌شود؛ از سویی انتخاب پایانه جدید در خارج از محدوده شهر انجام شده، اما دارای دسترسی به بزرگراه شهید یاسینی، دماوند، زین‌الدین و لشکرک برای برنامه‌ریزی سفر به اقصی نقاط کشور است.
گفتنی است که با راه‌اندازی پایانه شرق جدید، انتقال تدریجی شرکت‌های حمل و نقلی از پایانه شرق سابق آغاز خواهد شد و به گفته سید محمد آقامیری رئیس کمیته عمران شورای شهر، «ساختمان‌ها و تجهیزات پایانه سابق جمع‌آوری می‌شود و تغییر کاربری خواهد داد تا تجمع اتوبوس و تاکسی را در آن محل شاهد نباشیم و فضای معبر باز شود.»
این اول راه است
این، اما تازه اول راه است، پایانه شرق تنها چند روزی است که افتتاح شده و هنوز نمی‌توان مطمئن بود تا چه اندازه می‌تواند در کم کردن بار ترافیکی یا حل مشکلات مسافران تأثیرگذار باشد. بدون شک هر طرحی مزایا و معایبی دارد که بعد از راه‌اندازی می‌توان به شکل بهتری آن را بررسی کرد. حال انتظار می‌رود شهرداری که بعد از چیزی حدود ۳۳ سال طرح پایانه شرق را به ثمر رسانده بعد از افتتاحیه نیز همچنان نیم‌نگاهی به این طرح داشته باشد تا نقاط ضعف احتمالی آن را جهت رفاه حال مردم برطرف کند. در غیر این صورت، گویی رشته‌های خود را پنبه کرده اگر با وجود افتتاح این پایانه همچنان هم شاهد نارضایتی شهروندان از برخی مشکلاتی باشیم که بعد از راه‌اندازی نمود پیدا می‌کند.
با عرض سلام و احترام ،
