در حالي كه وزير صنعت، معدن و تجارت بر پايان خام‌فروشي مواد معدني تأكيد دارد، دغدغه امروز معدنكاران سوددهي و مديريت مصرف اين مواد و همچنين عادلانه بودن شرايط ممنوعيت صادرات براي بخش خصوصي است.
به گزارش نبض صنعت، در حالي كه مسئولان به طور ويژه رئيس‌جمهور و در زيرمجموعه آن وزير صنعت، معدن و تجارت بر هر چه كمتر شدن وزن صادرات مواد خام معدني تأكيد دارند، فعالان بخش معدن كشور خام فروشي مواد معدني را دغدغه امروز اين صنعت نمي‌دانند و بر سوددهي متمركز هستند. به باور آنها گاه خام فروشي مواد معدني ارزش افزوده بيشتري در مقايسه با مصرف آن براي توليد كالاي صادراتي مي‌آفريند و آنچه سبب ترجيح توليد بر صادرات اين مواد شده، ارزان بودن سوخت است.
فرآوري به چه قيمتي؟
كامران وكيل، دبير اتحاديه توليدكنندگان و صادركنندگان محصولات معدني ايران، اين موضوع را تشريح كرد و گفت: خام فروشي يا فروش محصول فرآوري شده براي هر ماده معدني به اقتضاي نوع ماده متفاوت است. به طور مثال در مورد سنگ‌هاي تزئيني ساختماني، خام فروشي سنگ مرمر سودده‌تر از صادرات فرآوري شده آن است ،چون محصول فرآوري شده ارزش افزوده كمي مي‌آفريند.
وي افزود: نمونه بعدي سنگ آهن در جايگاه ماده اوليه توليد فولاد است. در حال حاضر براي توليد فولاد در كشور انرژي زيادي مي‌سوزد، آب زيادي با وجود بحران آبي مصرف مي‌شود، محيط زيست تخريب و هوا آلوده مي‌شود تا در نهايت فولادي توليد شود كه بهاي تمام شده آن بسيار بالاتر از محصول مشابهي است كه امكان خريد آن از چين وجود دارد.
وكيل ادامه داد: در چنين شرايطي جلوي خام فروشي سنگ آهن گرفته شده تا فولاد توليد شود اما توليد فولاد از واردات آن گران‌تر تمام مي‌شود و افزون بر اين توليد در مناطق خشك مركز كشور فرونشست دشت‌ها و خشك شدن سفره‌هاي آب زيرزميني را در پي دارد.
اين كارشناس همچنين گفت: صادرات سنگ آهن به چين و واردات فولاد سوددهي بيشتري دارد، زیرا كوره‌ها در كارخانه‌هاي فولاد چين بزرگ مقياس هستند و از فناوري‌هاي كم‌مصرف برخوردارند؛ در نتيجه چيني‌ها محصول فولادي را با قيمت تمام شده كمتري عرضه مي‌كنند. بنابراين خام فروشي سنگ آهن به چين سودده‌تر از فرآوري آن براي توليد فولاد در كشور است.
دبير اتحاديه توليدكنندگان و صادركنندگان محصولات معدني در ادامه توضيحات خود در مورد سودده بودن به صنعت سيمان هم اشاره كرد و توضيح داد: در حال حاضر سيمان ايران در بازارهاي جهاني 20 دلار در هر تن معامله مي‌شود، در حالي كه قيمت اين محصول در بازارهاي جهاني 80 دلار است. اينجا هم فرآوري مواد معدني براي توليد سيمان سودده نيست.
اين كارشناس ارزان بودن سوخت در ايران را مسبب شرايط كنوني دانست و تصريح كرد: اگر يارانه سوخت از صنايع معدني گرفته شود، تنها يك درصد از آنها مي‌توانند به فعاليت ادامه دهند.
خام فروشي تنها براي خصوصي‌ها بد است
وكيل در ادامه خاطرنشان كرد: نكته جالب توجه اينجاست كه در خام فروشي مواد معدني بيشتر به بخش خصوصي سخت گرفته مي‌شود و اگر توليدكننده دولتي باشد، در اين باب مدارا مي‌شود.
وي افزود: به طور مثال مس كرمان در حالي ورق كاتد را صادر مي‌كند كه صنايع زيرمجموعه در داخل كشور به آن نياز دارند و توليدشان به دليل نرسيدن مواد اوليه با ظرفيتي كمتر از ظرفيت واقعي انجام مي‌شود تا جايي كه در انديشه واردات مواد اوليه هستند. اين قضيه علاوه بر ورق كاتد در مورد سولفيد موليبدن توليدي مس كرمان هم صادق است.
اين كارشناس، خام فروشي محصولات معادن منگنز و كروميت را هم ناگزير دانست و در اين باره گفت: چون مصرف اين مواد در صنايع داخلي پايين است چاره‌اي جز خام فروشي آن نيست.
با اين تفاسير مشكل امروز معادن و صنايع معدني كشور مديريت درست منابع براي رسيدن به سوددهي است نه تأييد يا نفي مطلق خام‌فروشي.
