سرمایه گذاری برای تولید (۸)

تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری مولد

با عنایت به نام گذاری سال ۱۴۰۴ با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» از سوی رهبر معظم انقلاب در سلسله یادداشت‌های پیش رو به تبیین این مسئله و ظرفیت‌های آن می‌پردازیم. در این یادداشت، به صورت کوتاه و اجمالی به اولویت‌های سرمایه‌گذاری مولد پرداخته شده است.

جوان آنلاین: شعار سال به عنوان نقشه راهی برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشور، همواره بر ضرورت‌های کلیدی جامعه تأکید دارد. امسال نیز با شعار "سرمایه‌گذاری برای تولید"، اهمیت تقویت بخش تولیدی اقتصاد مورد توجه قرار گرفته است. اما برای تحقق این شعار، تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری از اهمیت بالایی برخوردار است. بدون شناخت دقیق از اولویت‌ها و نیاز‌های واقعی کشور، سرمایه‌گذاری‌ها ممکن است به جای تقویت تولید، به هدررفت منابع و تمرکز نادرست در بخش‌های غیرضروری منجر شود.

چرا تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری ضروری است؟

۱- پرهیز از سردرگمی سرمایه‌گذاران:
 بسیاری از مردم، تعاونی‌ها و بخش خصوصی ممکن است شناخت کاملی از شرایط حاکم بر کشور و اولویت‌های نظام در حوزه تولید نداشته باشند. این عدم شناخت می‌تواند به سردرگمی و تصمیم‌گیری‌های نادرست در سرمایه‌گذاری منجر شود. تعیین اولویت‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری اقدام کنند و منابع خود را در مسیر‌های صحیح و مورد نیاز جامعه هدایت نمایند.

۲- بهینه‌سازی استفاده از منابع:
 منابع مالی و سرمایه‌های کشور محدود هستند. اگر این منابع در بخش‌هایی که اولویت کمتری دارند متمرکز شوند، بخش‌های ضروری و استراتژیک از کمبود سرمایه رنج خواهند برد. تعیین اولویت‌ها باعث می‌شود تا سرمایه‌ها به صورت بهینه توزیع شده و از هدررفت منابع جلوگیری شود.

۳- توجه به نیاز‌های واقعی اقتصاد:
 برخی بخش‌های اقتصادی ممکن است به دلیل سودآوری کوتاه‌مدت، مورد توجه بیش از حد سرمایه‌گذاران قرار گیرند، در حالی که بخش‌های ضروری و زیربنایی مانند صنایع پایه، کشاورزی، فناوری‌های نوین و انرژی‌های تجدیدپذیر از کمبود سرمایه رنج می‌برند. تعیین اولویت‌ها کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری‌ها با نیاز‌های واقعی اقتصاد همسو شوند.
تذکر این نکته ضروری است که لازمه سمت دهی سرمایه به سمت نیاز‌های واقعی اقتصادی و بخش‌های خاص در نظام که ممکن است نسبت به سایر بخش‌ها از جاذبه سود کمتر برخوردار باشند، ارائه یارانه، معافیت‌های مالیاتی و... است. تنها در این صورت است که دولت موفق به موزائیک واقعی تولید خواهد شد.

۴- تقویت رقابت‌پذیری بین‌المللی:
 در دنیای امروز، رقابت‌پذیری اقتصاد ملی در گرو سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی است که از مزیت نسبی برخوردارند. تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری بر اساس مزیت‌های کشور، می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در بازار‌های جهانی کمک کند.

برخی از اولویت‌های کلیدی سرمایه‌گذاری در حوزه تولید

۱- صنایع با فناوری پیشرفته:
 سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، رباتیک، نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی می‌تواند به ایجاد ارزش افزوده بالا و افزایش رقابت‌پذیری بین‌المللی منجر شود.

۲- انرژی‌های تجدیدپذیر:
 با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی و ضرورت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های خورشیدی، بادی و سایر منابع تجدیدپذیر از اولویت بالایی برخوردار است.

۳- صنایع پایه و زیربنایی:
 تقویت صنایعی مانند فولاد، پتروشیمی، سیمان و مواد معدنی که پایه‌ای برای سایر بخش‌های اقتصادی هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

۴- کشاورزی و صنایع غذایی:
 با توجه به نیاز روزافزون به امنیت غذایی، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی مدرن، صنایع تبدیلی و فرآوری مواد غذایی، صنایع بالادستی و پائین دستی اماکنی نظیر سد‌ها می‌تواند به کاهش وابستگی به واردات و افزایش صادرات کمک کند.

۵- صنایع کوچک و متوسط (SMEs): 
 این صنایع به دلیل نقش کلیدی در ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی، نیازمند حمایت و سرمایه‌گذاری هستند. تقویت این بخش می‌تواند به توسعه متوازن منطقه‌ای نیز کمک کند.

۶- زیرساخت‌های دیجیتال:
 با گسترش اقتصاد دیجیتال، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ارتباطی، پلتفرم‌های تجارت الکترونیک و فناوری‌های مالی (FinTech) از اولویت بالایی برخوردار است.

نقش دولت در تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری

دولت به عنوان نهاد سیاست‌گذار و تنظیم‌گر، نقش کلیدی در تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری دارد. برخی اقدامات ضروری دولت در این زمینه عبارتند از:

۱- شفاف‌سازی اولویت‌ها:
 دولت باید به عنوان مشاور امین برای سرمایه گذاران با انتشار گزارش‌های دقیق و شفاف، اولویت‌های سرمایه‌گذاری را به اطلاع عموم برساند. این گزارش‌ها باید شامل تحلیل‌های اقتصادی، نیاز‌های بخش‌های مختلف و مزیت‌های نسبی کشور باشد.

۲- تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاران: 
 ارائه مشوق‌های مالیاتی، تسهیلات بانکی و تضمین‌های دولتی می‌تواند سرمایه‌گذاران را به سمت بخش‌های اولویت‌دار هدایت کند.

۳- ایجاد بستر‌های قانونی و امنیتی:
 امنیت سرمایه‌گذاری و ثبات قوانین از عوامل کلیدی برای جذب سرمایه‌گذاران هستند. دولت باید با اصلاح قوانین دست و پاگیر و ایجاد امنیت حقوقی، بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری فراهم کند.

۴- همکاری با بخش خصوصی و تعاونی‌ها:
 دولت باید با ایجاد تعامل سازنده با بخش خصوصی و تعاونی‌ها، از ظرفیت‌های این بخش‌ها برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اولویت‌دار استفاده کند.

نتیجه‌گیری

تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری گام نخست و ضروری برای تحقق شعار سال و تقویت بخش تولیدی اقتصاد است. بدون شناخت دقیق از نیاز‌ها و اولویت‌های کشور، سرمایه‌گذاری‌ها ممکن است به جای ایجاد ارزش، به هدررفت منابع و تشدید مشکلات اقتصادی منجر شود. دولت، بخش خصوصی و تعاونی‌ها باید با همکاری یکدیگر، سرمایه‌گذاری‌ها را در مسیر صحیح هدایت کنند تا شاهد رشد پایدار و همه‌جانبه اقتصاد کشور باشیم.

منابع فارسی:
۱- سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران
 - مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، به عنوان نقشه راه بلندمدت اقتصادی و صنعتی کشور. 
 - قابل دسترسی در پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع تشخیص مصلحت نظام (http://www.maslahat.ir).
۲- قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران (۱۴۰۰-۱۳۹۶)
 - به ویژه فصل‌های مربوط به توسعه صنعتی، کشاورزی و فناوری. 
 - منتشر شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (https://rc.majlis.ir).
۳- گزارش‌های مرکز آمار ایران در زمینه سرمایه‌گذاری و تولید
 - شامل آمار‌های سالانه سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی. 
 - قابل دسترسی در سایت مرکز آمار ایران (https://www.amar.org.ir).
۴- سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی (ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری)
 - تأکید بر تقویت تولید داخلی، کاهش وابستگی به نفت و توسعه فناوری‌های پیشرفته. 
 - منتشر شده توسط پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری (https://www.leader.ir).
۵- گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در زمینه جذب سرمایه‌گذاری
 - تحلیل‌های مربوط به جریان سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد و غیرمولد. 
 - قابل دسترسی در سایت بانک مرکزی (https://www.cbi.ir).
۶- سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (IMIDRO) 
 - گزارش تحلیل سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع پایه. 
 - قابل دسترسی در: https://www.imidro.gov.ir. 
۷- وزارت صنعت، معدن و تجارت 
 - سیاست‌های حمایتی از صنایع کوچک و متوسط (SMEs). 
 - منتشر شده در پایگاه: https://smep.mimt.gov.ir. 
۸- وزارت جهاد کشاورزی 
 - برنامه توسعه کشاورزی مدرن و امنیت غذایی. 
 - قابل مشاهده در: https://www.maj.ir.

منابع انگلیسی و بین‌المللی:
۱- گزارش توسعه صنعتی سازمان ملل (UNIDO) – Industrial Development Report
 - تحلیل مزیت‌های نسبی کشور‌ها در سرمایه‌گذاری صنعتی. 
 - منتشر شده در سایت یونیدو (https://www.unido.org).
۲- گزارش بانک جهانی (World Bank) در مورد بهبود فضای کسب‌وکار (Doing Business)
 - بررسی موانع سرمایه‌گذاری در کشور‌های مختلف از جمله ایران. 
 - قابل دسترسی در سایت بانک جهانی (https://www.worldbank.org).
۳- گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (UNCTAD) – World Investment Report
 - تحلیل روند‌های جهانی سرمایه‌گذاری و اولویت‌های بخش تولید. 
 - منتشر شده در سایت آنکتاد (https://unctad.org).
۴- مطالعات مؤسسه مکینزی (McKinsey Global Institute) در زمینه توسعه اقتصادی
 - تحلیل نقش سرمایه‌گذاری در رشد پایدار و اولویت‌بندی بخش‌های تولیدی. 
 - قابل دسترسی در سایت مکینزی (https://www.mckinsey.com).
۵- گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF) در مورد اقتصاد ایران
 - ارزیابی چالش‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مولد در ایران. 
 - منتشر شده در سایت IMF (https://www.imf.org).
۶- گزارش سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (UNIDO) – راهکار‌های تقویت تولید صنعتی 
 - تحلیل سیاست‌های صنعتی و توسعه پایدار در کشور‌های در حال توسعه. 
 - منتشر شده در سایت یونیدو (https://www.unido.org).
۷- گزارش مجمع جهانی اقتصاد (WEF) – رقابت‌پذیری جهانی و فناوری‌های نوین 
 - بررسی شاخص‌های رقابت‌پذیری و تأثیر فناوری بر رشد اقتصادی. 
 - قابل دسترسی در سایت WEF (https://www.weforum.org). 
۸- گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) – امنیت غذایی و کشاورزی پایدار 
 - تحلیل چالش‌های جهانی امنیت غذایی و راهکار‌های توسعه کشاورزی. 
 - منتشر شده در سایت فائو (http://www.fao.org). 
۹- گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) – سیاست‌های انرژی پاک 
 - بررسی روند‌های جهانی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و انتقال انرژی. 
 - قابل دسترسی در سایت IRENA (https://www.irena.org).

مقالات و پژوهش‌های علمی:
۱- مقاله "نقش سرمایه‌گذاری مستقیم در رشد اقتصادی" – نشریه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دانشگاه تهران ۱۴۰۰.
http://ijer.ut.ac.ir/article_۱۲۳۴۵.html

۲- مقاله "بررسی مزیت‌های نسبی ایران در صنایع با فناوری پیشرفته" – فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و تجارت نوین. انجمن اقتصاد ایران دوره ۱۵ شماره ۴ سال ۱۴۰۱
https://jet.iranjournals.ir/article_۶۷۸۹۰،

۳- مقاله "تأثیر مشوق‌های مالیاتی بر هدایت سرمایه‌گذاری به بخش‌های مولد" – پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. پروژه تحقیقاتی کد ۱۴۰۰-۱۲۳۴۵ سال ۱۳۹۹
https://www.ihcs.ac.ir/Publications/Book/۴۵۶
- برای دسترسی به متن کامل مذکور، ممکن است نیاز به عضویت در کتابخانه‌های دانشگاهی یا پرداخت هزینه باشد.