مقامات نظامي روسيه روز دوشنبه 12 مرداد از تشكيل شاخه جديد نيروهاي مسلح اين كشور تحت عنوان «نيروي هوافضا» خبر دادند. سرگئي شويگو وزير دفاع روسيه گفته كه اين نيروي جديد كه متشكل از نيروي هوايي و نيروي دفاع هوافضايي روسيه است، گزينه‌اي مطلوب براي افزايش قابليت‌هاي دفاعي روسيه در حوزه هوافضايي محسوب مي‌شود. وي از آغاز به كار رسمي نيروي جديد هوافضاي روسيه از تاريخ اول اوت 2015 در پي حكم ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور اين كشور خبر مي‌دهد. به گفته شويگو «تشكيل نيروي هوافضاي روسيه بهترين گزينه براي تقويت نظام دفاعي اين كشور در حوزه فراسطحي است.» ويكتور بوندارف فرمانده نيروي جديد هوافضا نيز گفت اين نيرو، دفاع هوايي و دفاع موشكي و همچنين وظايف هشدار اوليه را برعهده خواهد داشت و مسئوليت نظارت فضايي هم با اين نيرو خواهد بود. بر اساس اعلام وزارت دفاع روسيه، تشكيل اين نيروي جديد قابليت‌هاي امريكا را براي انجام اولين حمله هسته‌اي يا «ضربه نخست» خنثي خواهد كرد. نيروي دفاع هوافضايي روسيه در دسامبر سال 2011 تشكيل شد. در دسامبر سال 2014 ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه دستور تشكيل نيروي هوافضا را تا اواسط سال 2015 صادر كرد. روسيه با ادغام دو نيروي هوايي و نيروي دفاع هوافضايي در ارتش اين كشور به‌دنبال افزايش انسجام و استحكام قدرت دفاعي اين كشور در عرصه هوافضا است.
پاسخ مناسب
ايجاد نيروي هوافضاي روسيه، واكنش مستقيم به اقدامات تهديدكننده امريكا و ناتو براي كاهش كارايي زرادخانه هسته‌اي استراتژيك روسيه از طريق استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي در اروپا است. بحث استقرار سپر دفاع موشكي ناتو در اروپاي شرقي در سال‌هاي گذشته، همواره مهم‌ترين نقطه اختلاف و تعارض روسيه و امريكا بوده است. اكنون شواهد حاكي از آن است كه اين تعارض، نه تنها كاهش نيافته، بلكه دو چندان نيز شده است. مسئله استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي ناتو و امريكا در اروپا، اولويت سياست دفاعي روسيه است كه قابليت بازدارندگي استراتژيك هسته‌اي روسيه به آن بستگي دارد. هر چند ناتو و امريكا ادعا مي‌كنند هدف از استقرار آن، مقابله با آنچه تهديدات موشكي ايران است، اما روسيه اين طرح را تهديدي عليه امنيت ملي خود مي‌داند. از ديدگاه روسيه توسعه هر چه بيشتر سامانه‌هاي ضد موشكي ناتو و امريكا كه توانمندي رهگيري موشك‌هاي هسته‌اي استراتژيك روسيه را دارند، به‌منزله اقدامي براي خنثي كردن توانمندي آفندي هسته‌اي روسيه محسوب مي‌شود. اين مسئله اعتراضات مكرر مقامات نظامي و سياسي روسيه را موجب شده است. ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه، استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي امريكا و ناتو در اروپا و نيز افزايش تحركات ناتو به ويژه در اروپاي شرقي را اقداماتي تهديدكننده خوانده است. مقامات ارشد نظامي روسيه نيز بارها به غرب در اين زمينه هشدار داده‌اند. از جمله ژنرال والري گراسيموف رئيس ستاد مشترك ارتش روسيه به همسايگان اروپايي اين كشور درباره استقرار سامانه موشكي ناتو هشدار داد. ژنرال گراسيموف در اواسط آوريل 2015 در اين باره تصريح كرد كه استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي سازمان پيمان آتلانتيك شمالي ( ناتو) در روماني و لهستان، اين كشورها را به هدف اصلي براي اقدامات متقابل روسيه بدل خواهد كرد. وي استقرار اين سامانه‌هاي ضد موشكي در نزديك مرزهاي روسيه را تهديدي عليه اين كشور دانست. گفتني است روسيه در واكنش به ادامه استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي ناتو امريكا در شرق اروپا يعني در روماني و لهستان اقدامات دفاعي زيادي انجام داده است. از جمله مهم‌ترين اين اقدامات تشكيل يك نيروي مستقل به نام نيروي دفاع هوافضا بوده است كه وظيفه دفاع از حريم هوافضايي روسيه را بر عهده دارد. رادارهاي پيش اخطار مستقر در نقاط مرزي مختلف روسيه زير نظر اين نيرو فعاليت مي‌كنند.
تلاش‌هاي ضد موشكي مسكو
هدف اصلي اين نيروي جديد مقابله با حملات موشكي استراتژيك است، لذا تمركز روسيه نيز بر توسعه سامانه‌هاي ضد موشكي است كه در سال‌هاي اخير شتاب فزاينده‌اي يافته است. بروز انواع مشكلات سياسي و اقتصادي، صنعتي و نظامي طي دهه ١٩٩٠ ميلادي مانع از توسعه نسل جديد سيستم‌هاي دفاع ضد موشكي از سوي مسكو شد، اما از اوايل دهه2000 ميلادي عوامل متعددي چون بازيابي قدرت سياسي و اقتصادي روسيه در دوران زمامداري ولاديمير پوتين، افزايش توان اقتصادي و مالي روسيه به دليل افزايش جهاني بهاي انرژي و اجراي سياست‌هاي خصمانه از سوي امريكا و ناتو در دوران حاكميت نومحافظه‌كاران در واشنگتن به ويژه با اعلام طرح استقرار سپر دفاع موشكي در شرق اروپا (چك و لهستان) از سوي جورج دبليو بوش رئيس‌جمهوري سابق امريكا موجب شد تا روس‌ها مجدداً به فكر طراحي و ساخت نسل جديدي از سيستم‌هاي ضد موشكي بيفتند و بدين ترتيب سامانه اس - 400 از سال ٢٠٠۴ وارد نيروي ضد موشكي روسيه گرديد. اين سامانه با قابليت رهگيري همزمان شش هدف و با برد بيش از ۴٠٠ كيلومتر (٢۵٠ مايل) قادر است هواپيماهاي نظامي، موشك‌هاي كروز و بالستيك (موشك‌هاي بالستيك با برد بيش از ٣۵٠٠ كيلومتر) را مورد هدف قرار دهد. روس‌ها به منظور محافظت از فضاي هوايي خود، دو آتشبار از اين سامانه را در بخش مركزي و شرق دور (ولادي وستك) روسيه مستقر نمودن'د. در ادامه اين روند رو به رشد و به موازات تصويب «مفهوم جديد دفاع هوايي- فضايي روسيه» طراحي و ساخت نسل مدرن‌تري از سيستم‌هاي ضد موشكي موسوم به سامانه اس - 500 در دستور كار روسيه قرار گرفت؛ سامانه‌اي كه طراحي آن از سال ٢٠٠٩ آغاز گرديد. اين سامانه جديد با قابليت رهگيري همزمان 10 هدف و با برد بيش از ۶٠٠ كيلومتر (٣٧٣ مايل) قادر است موشك‌هاي بالستيك قاره پيما را مورد هدف قرار دهد. ژنرال الكساندر زلين، فرمانده وقت نيروي هوايي روسيه در اين زمينه اعلام نمود كه سامانه ضد موشكي اس- 500 قادر است بسياري از مشكلات موشكي روسيه را حل نمايد. اين سامانه از آن رو حياتي است كه تا سال ٢٠٣٠ ميلادي امريكا به‌راحتي قادر خواهد بود با سيستم‌هاي متحرك دقيق و هدايت شونده از هوا و فضا، هر هدفي را در خاك روسيه مورد هدف قرار دهند. به گفته ژنرال زلين، اين مسئله، دليل اصلي توسعه نيروي هوايي روسيه تا سال ٢٠٢٠ است تا با ايجاد يك شاخه جديد نظامي قادر باشد از فضاي روسيه در مقابل تهديدات آتي محافظت نمايد. در عين حال از ديدگاه روس‌ها، خروج امريكا از پيمان ضد موشك‌هاي بالستيك(اي بي‌ام)در سال ٢٠٠٢ ميلادي نشان داد كه واشنگتن با اين اقدام، پيگيري طرح‌هاي ضد موشكي و به ويژه ارائه طرح سپر دفاع موشكي در جمهوري چك و لهستان در دولت بوش، ارائه طرح جديد استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي در دوره اوباما در تركيه، روماني و لهستان، كاملاً در جهت مخالف اهداف اين پيمان گام برمي‌دارد.
ديگر اقدامات
از جمله ديگر اقدامات روسيه براي مقابله با اقدامات ناتو و امريكا در زمينه استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي، استقرار شمار نامشخصي از موشك‌هاي هسته‌اي تاكتيكي اسكندر در منطقه كالينينگراد در مجاورت مرزهاي لهستان است. روسيه قبلاً تهديد كرده بود كه به عنوان اقدامي براي مقابله با سامانه‌هاي ضد موشكي ناتو و امريكا، موشك‌هاي اسكندر را كه قادر به حمل كلاهك‌هاي هسته‌اي يا متعارف هستند، در منطقه كالينينگراد مستقر خواهد كرد. در كنار اين اقدامات، روسيه به صورت جدي تهديد كرده است كه در صورت پافشاري امريكا در زمينه برپايي سامانه‌هاي ضد موشكي در اروپا از پيمان كاهش تسليحات استراتژيك هسته‌اي موسوم به «استارت- 2» خارج خواهد شد. در عين حال مقامات نظامي روسيه بر توانمندي موشك‌هاي بالستيك قاره‌پيماي روسيه در گذر از سامانه‌هاي ضد موشكي ناتو تأكيد مي‌كنند. از جمله سرگئي شويگو وزير دفاع روسيه در فوريه 2014 اعلام كرد كه توانايي‌هاي موشكي هسته‌اي روسيه در زمره مدرن‌ترين توانمندي‌هاي نظامي هسته‌اي در جهان به شمار مي‌رود. اين در حالي است كه با وجود اقدامات متقابل روسيه شواهدي درباره عقب‌نشيني ناتو و امريكا از موضع خود در زمينه ادامه استقرار سامانه‌هاي ضد موشكي در اروپا به خصوص در دو كشور روماني و لهستان به‌چشم نمي‌خورد. به ويژه اينكه به‌دليل بحران اوكراين روابط روسيه و ناتو دچار تنش‌هاي زيادي شده و دو طرف اكنون در صحنه اروپاي شرقي به صف‌آرايي در برابر هم پرداخته‌اند.
