جوان آنلاین: به تعبیر یک کارشناس فرهنگی همانگونه که روزه مواد اضافی و جذب نشده بدن را می‌سوزاند و در واقع بدن را «خانه تکانی» می‌کند، ما نیز وظیفه داریم روح‌مان را از آلودگی‌ها و پلشتی‌ها پاک کنیم و نقص‌های درونی خود را که به واسطه گناه، اخلاق رذیله و کردار ناپسند به وجود آمده است از وجودمان بزداییم.
سیده رقیه آذرنگ، کارشناس فرهنگی در گفت‌و‌گو با «جوان» در مورد تلاقی سال جدید همراه با ماه مبارک رمضان می‌گوید: رمضان جشن بندگی و عبادت و بهار قرآن است و نوروز هم تحول سال نو و بهار طبیعت. می‌توان در هر دو عید به خانه‌تکانی رسید. با یکی خانه دنیایی و با دیگری خانه روح. تلاقی دو عید یعنی نوروز و فطر در کلام شاعر گرانقدر سعدی اینگونه است: «دهل‌زن گو دو نوبت زن بشارت/ که دوشم قدر بود امروز نوروز.» اینکه برای سعدی علیه رحمه هر دو چنان شیرین بوده که برای هر دو ابراز خوشحالی می‌کند.
این کارشناس فرهنگی تأکید می‌کند: نوروز و ماه رمضان هر دو موسم ضیافت هستند؛ یکی ضیافت و دیدار با خویشاوندان و دیگری میهمانی خدای رحمان. بهره‌مندی از این ظرفیت معنوی هم می‌تواند به فرصت گره‌گشایی از نزدیکان منجر شود و چاره‌ساز آنها باشیم که یقیناً ثوابش با خداوند است.
به اعتقاد وی امسال ماه مبارک رمضان به دلیل تلاقی با تعطیلات عید نوروز فراغت بیشتری را برای افراد فراهم خواهد کرد، در نتیجه با توجه به تعطیلات پیش‌رو، می‌توان سحر‌ها را بسیار ویژه مورد توجه قرار داد.
آذرنگ ادامه می‌دهد: عید نوروز امسال و تقارنش با ماه رمضان آیین شب زنده‌داری پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های‌مان را برای‌مان تداعی می‌کند، چراکه شب‌های بلند نوروز و تعطیلات فرصت خوبی است تا بیشتر کنار هم باشیم، بیشتر صحبت کنیم و از حال و روز هم خبر بگیریم. پس این ایام را برای ارتباط با فامیل و دوستان از دست ندهیم.
وی در مورد ضرورت‌های قبل از ماه مبارک رمضان در پایان سال معتقد است کار‌های خانه تکانی و نقاشی منزل و حتی جابه‌جایی‌ها را قبل از ماه مبارک انجام دهیم تا در موعد روزه به مشکل برنخوریم. مواردی که شاید کمی مشکل باشند، اما با برنامه‌ریزی منسجم می‌توان این دو تقارن را مدیریت کرد.
آذرنگ نکات اصولی در خانه تکانی را مورد بررسی قرار می‌دهد و می‌افزاید: در مورد اصول کلی خانه‌تکانی و نکات ایمنی و بهداشتی شرط اول رعایت احتیاط است. در این صورت فردی که در خانه عهده‌دار این موارد است باید مسائل را به طور دقیق تحت کنترل داشته باشد.
این کارشناس فرهنگی با اشاره به اینکه در تمام ایام سال می‌توان اقدام به تمیز کردن خانه کرد، اما در کشور ما هر زمان که در مورد خانه‌تکانی صحبت می‌شود منظور و مفهوم اصول خانه تکانی آخر سال و عید نوروز است، بیان می‌کند: تمیز کردن خانه و نظافت کامل منازل اواخر اسفندماه به افراد انرژی مضاعفی می‌دهد که با روحیه و احساس بهتری به استقبال سال جدید بروند. چنانچه افراد برای انجام نظافت منزل و تمیز کردن آن برنامه و هدف مشخصی نداشته باشند قطعاً با مشکلات و چالش‌های مختلفی مواجه می‌شوند.
وی تصریح می‌کند: بر اساس وسعت خانه و میزان مشارکت اعضای خانه، در کنار کار‌هایی که قرار است انجام دهید (از قبیل سپردن فرش‌ها و پرده‌ها به قالیشویی یا خشکشویی) مهم است که شما خانه‌تکانی را از بهمن ماه آغاز کنید یا اسفند. در باره کار‌هایی که قرار است انجام شوند، دقت کنید که روز‌های پایانی سال، این کار‌ها را زودتر از باقی فعالیت‌ها در چک لیست کار‌های خانه قرار دهید که هم سرعت انجام کار به دلیل تقارن با ماه رمضان بالاتر برود و هم راحت‌تر به استقبال این دو عید بروید.
نکته مهم در گفته‌های این کارشناس فرهنگی تلاقی زیبای ماه مبارک رمضان و نوروز باستانی است که در خود مفاهیم عمیقی را گنجانده است که در این‌باره می‌گوید: بررسی آیات و روایات حکایت از آن دارد که ماه رمضان، ماه خودسازی و به تعبیری ماه خانه تکانی دل است. زیباترین و کامل‌ترین نوع تغییر و خانه تکانی، شیوه‌ای است که قرآن کریم برای آدمی ترسیم کرده است و آن جبران بدی‌ها به وسیله خوبی‌ها و جبران خطا‌ها و توبه و بازگشت از اعمال گذشته است، اما آن کس که پس از ستم کردن، توبه و جبران نماید، خداوند توبه او را می‌پذیرد که خداوند آمرزنده و مهربان است. چنین تغییر و دگرگونی باعث می‌شود خداوند متعال نه تنها گناهان را ببخشد، بلکه خطا‌های گذشته را به عمل صالح تبدیل کند. این دگرگونی و تغییر از بدی به خوبی و اصلاح خود، در دعا‌های رسیده از امامان بزرگوار دین علیهم السلام بسیار نمایان است، بنابراین همانگونه که روزه زباله‌ها و مواد اضافی و جذب نشده بدن را می‌سوزاند و در واقع بدن را «خانه تکانی» می‌کند، ما نیز وظیفه داریم روح‌مان را از آلودگی‌ها و پلشتی‌ها پاک کنیم و نقص‌های درونی خود را که به واسطه گناه، اخلاق رذیله و کردار ناپسند به وجود آمده است، از وجودمان بزداییم.
به اعتقاد آذرنگ، راه نجات از این آلودگی‌ها استغفار، جبران عملکرد‌ها و دعاست. دعا و راز و نیاز مهم‌ترین وسیله برای ارتباط با خداوند متعال و خانه تکانی دل از بدی‌ها و آلودگی‌هاست. به همین دلیل در ماه‌های پرفیض رجب، شعبان و به خصوص رمضان، دعا‌های پرشماری به ما رسیده که اگر با توجه به مضامین آنها خوانده شود، دگرگونی خاصی در انسان به وجود می‌آورد و او را برای استفاده از برکات این ماه آماده‌تر می‌کند.
وی توضیح می‌دهد: گرچه نظافت و خانه تکانی پیشواز رمضان در شهر‌های ایران هرکدام به یک شکل است، اما با اختلافات جزئی حاصل سبک زندگی و جغرافیایی است که در آن زیست می‌کنند. رمضان هم یک عید است؛ عیدی است که بهتر است شور و نشاط شروع آن و قرار داشتن در ایام آن در خانه بپیچد و مخصوصاً بچه‌ها تفاوت آن را جز در عدم خوردن و آشامیدن با باقی ایام سال درک کنند.
این کارشناس فرهنگی در مقام قیاس هر دو خانه تکانی به «جوان» توضیح می‌هد: یک خانه‌تکانی جزئی یا تغییر چیدمان خانه تأثیر بسیار خوبی در روحیه اعضای خانواده دارد. استفاده از دیوارنوشته‌های ادعیه یا نماد‌های ماه رمضان در خانه هم می‌تواند هر روز به اعضای خانه یادآوری کند که در چه ایام مبارک و دلپذیری قرار دارند و بهتر است قدر هر روز آن را بدانند. مادران و خانم‌ها چه شاغل باشند و چه نباشند در ماه رمضان، کار‌های همیشگی مدیریت امور خانه را همراه با روزه‌داری انجام می‌دهند. در بسیاری از خانواده‌ها بچه‌ها در سن روزه‌داری نیستند و مادر با زبان روزه برای آنها وعده‌های صبحانه و ناهار هم تهیه می‌کند. از فرصت کم شدن ساعات اداری یا فرصت‌های دیگری که در روز پیش می‌آید برای استراحت دادن بیشتر به مادران و خانم‌های خانه استفاده کنیم. پدر می‌تواند ساعتی بچه‌ها را با بازی‌های آرام سرگرم کند یا بچه‌ها توجیه شوند که مادرشان در ماه رمضان در ساعتی از روز نیاز به استراحت دارد. یک خواب یا استراحت کوتاه انرژی لازم هم برای روزه‌داری و هم برای مدیریت و رسیدگی به امور خانه برای زنان را بیشتر از گذشته فراهم
خواهد کرد.
