جوان آنلاین: روابط تجاری میان ایران و عراق، به عنوان دو کشور همسایه با اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی عمیق، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عراق، به عنوان یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران، در سال‌های اخیر با استقبال از محصولات ایرانی و افزایش سطح تبادلات تجاری، به گسترش این روابط کمک کرده است. این تعاملات اقتصادی گسترده، نمایانگر چشم‌انداز مثبتی برای آینده روابط تجاری میان دو ملت است، که می‌تواند زمینه‌ساز رشد بیشتر در عرصه‌های مختلف باشد.
به گزارش تسنیم، صادرات ایران به جهان در سال ۱۴۰۲ به حدود ۴۹.۴ میلیارد دلار رسید که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ کاهش ۸.۹ درصدی را تجربه کرد. در این میان، عراق با واردات ۹.۲ میلیارد دلار از ایران و سهم ۱۸.۷ درصدی از کل صادرات کشور، در صدر فهرست مقاصد صادراتی ایران قرار گرفت.
امضای ۱۴ سند همکاری در سفر پزشکیان به عراق
همزمان با سفر رئیس جمهور ایران به عراق، امروز ۱۴ سند همکاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تجاری، فرهنگی و اجتماعی با حضور «مسعود پزشکیان» رییس جمهوری اسلامی ایران و «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر عراق، به امضای مقامات دو کشور رسید.
این سند‌ها در حوزه‌های آموزش نیرو‌های متخصص، ورزش و جوانان، تبادل فرهنگی و هنری و آثار تاریخی، آموزش و پرورش، رسانه، ارتباطات، اعزام کاروان‌های گردشگری دینی، کشاورزی و منابع طبیعی، پست، حمایت اجتماعی آموزش نیرو‌های فنی – مهندسی، مناطق آزاد، ارتقا سطح نیرو‌های کار ماهر و بالاخره همکاری بین اتاق‌های بازرگانی دو کشور است.
وزیران و مقامات مسئول دو کشور، سند‌های همکاری را در حضور دکتر پزشکیان رییس جمهوری اسلامی ایران و محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق، امضا و بین همدیگر مبادله کردند.
عراق بزرگترین مقصد صادراتی ایران در بین کشور‌های همسایه؛ ۹ میلیارد دلار انواع محصولات صادر شد
در سال ۱۴۰۲، عراق همچنان بزرگترین مقصد صادراتی ایران در میان کشور‌های همسایه بود. پس از آن، امارات، ترکیه و پاکستان در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. بر اساس آمار، صادرات ایران به عراق در این سال، بدون احتساب گاز، بالغ بر ۷ میلیارد و ۲۹۸ میلیون دلار و با احتساب گاز، ۹ میلیارد و ۲۱۶ میلیون دلار بوده است.
مقایسه آمار‌های سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که صادرات ایران به عراق بدون در نظر گرفتن گاز، از لحاظ ارزشی ۱۳ درصد و از لحاظ وزنی ۱۶ درصد افزایش یافته است. اما در مقابل، صادرات با احتساب گاز طبیعی، کاهشی ۱۰ درصدی در ارزش و ۳ درصدی در وزن داشته است.
گاز در صدر فهرست کالا‌های صادراتی به عراق/ سهم ۲۷۰ میلیون دلاری سیب و گوجه در سبد صادراتی
بررسی فهرست کالا‌های صادراتی ایران به عراق در سال ۱۴۰۲ نشان از تنوع و گستردگی این محصولات دارد. در صدر این فهرست، گاز طبیعی با ارزشی بالغ بر یک میلیارد و ۹۱۷ میلیون دلار قرار دارد. پس از آن، میله‌های آهنی یا فولادی با ۷۰۳ میلیون دلار جایگاه دوم را به خود اختصاص داده‌اند.
کاشی و سرامیک با ۱۸۸ میلیون دلار، شمش‌های آهن و فولاد با ۱۸۶ میلیون دلار، و کامپاند پلی اتیلن نیز با ۱۸۶ میلیون دلار از دیگر اقلام مهم صادراتی به شمار می‌روند. در حوزه محصولات کشاورزی، سیب درختی با ارزشی معادل ۱۷۲ میلیون دلار و گوجه فرنگی زراعی با ۱۰۱ میلیون دلار به چشم می‌خورد.
همچنین، قطعات توربین‌های بخار با ۱۰۱ میلیون دلار، تخم خوراکی با ۱۰۷ میلیون دلار، و کلینکر سیمان با ۱۰۴ میلیون دلار سهم مهمی از این سبد صادراتی دارند.
علاوه بر این، لوازم پلاستیکی برای میز و آشپزخانه با ۹۳ میلیون دلار، لوازم خانه‌داری و پاکیزگی از مواد پلاستیکی با ۹۰ میلیون دلار، و اوره با ۸۲ میلیون دلار در این فهرست قرار گرفته‌اند. محصولات دیگر شامل هندوانه با ۸۱ میلیون دلار، شیرخشک اطفال و پنیر هر یک با ۷۸ میلیون دلار، صفحه‌های پلیمری از اتیلن با ۶۷ میلیون دلار، کولرآبی با ۶۶ میلیون دلار، پروفیل با ۶۴ میلیون دلار، ترانسفورماتور با ۶۰ میلیون دلار، و لوله و شیلنگ‌های پلی اتیلنی با ۵۹ میلیون دلار هستند.
از دیگر کالا‌های صادراتی می‌توان به تجهیزات چوب‌بست با ۵۸ میلیون دلار، محصولات آهنی اسفنجی و مصنوعات آهن یا فولاد هر کدام با ۵۷ میلیون دلار، کابل زمینی با ۵۷ میلیون دلار، پرتقال با ۵۶ میلیون دلار، پیاز با ۵۵ میلیون دلار، شیرینی و شکلات با ۵۳ میلیون دلار، محصولات پلاستیکی با ۵۳ میلیون دلار، و نان شیرینی و بیسکوئیت با ۵۲ میلیون دلار اشاره کرد.
چه کالا‌هایی از عراق به ایران می‌آید؟ / واردات ۱۸۰ درصد رشد کرد
از سوی دیگر، واردات ایران از عراق در سال ۱۴۰۲ به حدود ۵۸۰ میلیون دلار رسید که نسبت به سال ۱۴۰۱ (۲۶۳ میلیون دلار) افزایش ۱۸۰ درصدی را نشان می‌دهد. در میان کالا‌های وارداتی از عراق، سنگ‌ها و فلزات گرانبها با ۳۶۴ میلیون دلار بیشترین سهم را دارند.
صنایع معدنی فلزی با ۸۴.۷ میلیون دلار، محصولات پلیمری با ۳۹ میلیون دلار، لوازم خانگی با ۳۳.۶ میلیون دلار و صنایع برق و الکترونیک با ۳۲.۵ میلیون دلار نیز از جمله اقلام مهم وارداتی محسوب می‌شوند. سایر گروه‌های کالایی وارداتی شامل محصولات سلولزی با ۱۳.۲ میلیون دلار، ماشین‌سازی و تجهیزات با ۸.۷ میلیون دلار، خودرو و نیروی محرکه با ۶.۶ میلیون دلار، روغن‌های نفتی با ۶ میلیون دلار، نساجی و پوشاک و کفش با ۴.۷ میلیون دلار، محصولات شیمیایی با ۱.۹ میلیون دلار و صنایع معدنی غیر فلزی با ۱.۳ میلیون دلار بوده‌اند.
سه نکته در خصوص فرصت‌های توسعه روابط تجاری اقتصادی با عراق
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، روابط تجاری اقتصادی ایران با عراق، به عنوان یک کشور همسایه در حال توسعه، بیشتر در حوزه‌هایی نظیر صنایع فولادی و معدنی، انرژی و پتروشیمی، محصولات کشاورزی و ... است.
البته لازم به ذکر است در سال‌های اخیر بخش خصوصی با حمایت‌های دولت سرمایه گذاری‌هایی در حوزه مواد غذایی در عراق کرده که البته با توجه به ظرفیت بالای این کشور امکان توسعه این سرمایه گذاری‌ها در این حوزه حساس وجود دارد.
اولین نکته‌ای که در اینجا باید اشاره کرد، آمار جالب تراز تجاری دو کشور است. به طور کلی واردات ایران از عراق حدود یک بیستم صادرات کشور ما به عراق است؛ بنابراین افزایش واردات کالا از عراق با توجه به حجم بالای صادرات ایران به این کشور، یقینا می‌توان به قوام تراز تجاری میان دو کشور کمک کند.
نکته دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کرد، همکاری مشترک دو کشور در حوزه مدیریت تحریم‌ها است. به هر حال کشور عراق به دلیل موقعیت استراژیک و ژئوپلتیکی خود می‌تواند در این حوزه کمک‌های شایانی به ما کند که این موضوع نیازمند برنامه ریزی و همکاری تنگاتنگ مسئولان ارشد دو کشور است.
دیگر نکته‌ای که در اینجا می‌توان ذکر است استفاده از ظرفیت کردستان عراق است. اگرچه در این سال‌ها روابط ایران با اقلیم کردستان چندان پرفروغ نبوده، اما با توجه به برنامه سفری که رئیس جمهور برای نخستین بار به اقلیم کردستان در پیش رو دارد فرصت بسیار مناسبی برای گسترش همکاری‌ها و بهبود روابط به وجود آمده است.
لازم به ذکر است در این سال‌ها چندان شاهد حضور سرمایه گذار‌های نزدیک به دولت در فضای اقتصادی اقلیم کردستان نبوده ایم که به نظر می‌رسد سفر آتی پزشکیان به اقلیم می‌تواند در تسهیل این امر موثر باشد.
