جوان آنلاین: وزارت خزانهداری امریکا در آخرین اقدام خود، تحریمهای جدیدی علیه ۵۰فرد و نهاد ایرانی اعمال کرد. نمایندگی ایران در سازمان ملل در واکنش به این تحریمهای امریکا اعلام کرد: «این بخشی از جنگ اقتصادی است که امریکا ظالمانه علیه مردم ایران به راه انداخته است. آنها حمله میکنند و ما هم متناسب با آن، دفاع میکنیم. آنچه سرنوشت این جنگ اقتصادی را رقم میزند، قدرت اراده است، نه قدرت اعمال تحریم.»
رئیسجمهور دموکرات امریکا که در تبلیغات انتخاباتی خود مدعی در پیش گرفتن سیاستی برخلاف سیاست دونالد ترامپ در قبال ایران بود، در عمل از ابتدای زمامداری خود یعنی ژانویه۲۰۲۱ تاکنون همچنان به اعمال سیاست فشار حداکثری در قالب اعمال تحریمهای حداکثری ادامه داده و بازگشت امریکا به برجام را مشروط به اقدام تهران از جمله بسط محدویتهای هستهای برجام علیه ایران و نیز گنجاندن مسائلی مانند توانمندی موشکی و سیاستهای منطقهای ایران در مذاکرات کرده است، در حالی که بایدن وعده داده بود در صورت بازگشت ایران به اجرای کامل برجام، واشینگتن نیز به این توافق باز خواهد گشت. رویکرد دولت بایدن به نوعی تداوم همان رویکرد زورمدارانه دولت ترامپ در قبال ایران بوده که البته بیثمربودن آن تاکنون به اثبات رسیده است. «متیو میلر» سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا با ادعای حمایت از مردم ایران اعلام کرد امریکا از آغاز دولت جوبایدن بیش از ۶۰۰تحریم علیه ایران و نهادهای ایرانی وضع کرده است. میلر گفت: «برخی از این تحریمها برای حمایت از تروریسم و سایر اقدامات بیثباتکننده هستند، اما تعدادی از آنها برای سرکوب مردم ایران هستند.»
با وجود شعارهای دولت بایدن در باره اشتباهبودن سیاست دولت ترامپ، او در عمل همان مسیر ضدایرانی ترامپ را در پیش گرفته و کماکان بر تداوم و گسترش تحریمها تأکید دارد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا (۲۱ می۲۰۲۴) در جلسه استماع سنای اعتراف کرد: ما هر روز برای مقابله با منابع مالی ایران تلاش میکنیم، اما نتوانستهایم مانع فروش نفت از سوی این کشور شویم.
سیاست یکسان
وندی شرمن، قائم مقام وقت وزیرامور خارجه امریکا اواسط مرداد ۱۴۰۰ (آگوست ۲۰۲۱) در جلسهای در مجلس سنا اذعان کرد که دموکراتها و جمهوریخواهان امریکایی اهداف یکسانی را در قبال ایران دنبال میکنند. وی با اشاره به اختلافات دموکراتها و جمهوریخواهان در خصوص نحوه برخورد با ایران تصریح کرد: «ما در خصوص اهداف توافق داریم، اما بر سر روشهای رسیدن به آن اهداف، اختلاف داریم. من با بعضی از مسائلی که شما مطرح کردید مخالف هستم. معتقدم دولت بایدن، تحریمهای حداکثری [علیه ایران]داشته است.» اذعان این مقام ارشد امریکایی به تداوم کارزار فشار حداکثری علیه ایران که وی از آن با اصطلاح «تحریمهای حداکثری» نام برده است پرده از واقعیتی برمیدارد که تاکنون دولت بایدن برای پوشاندن آن تلاش داشته است. دولت بایدن از جمله رابرت مالی، نماینده ویژه وقت در امور ایران اعتراف کرده بود که سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران با شکست و ناکامی کامل مواجه شده است، با این حال وندی شرمن به عنوان قائم مقام وقت وزیر خارجه که مسلماً احاطه کاملی به سیاست خارجی امریکا از جمله درباره ایران دارد، صراحتاً بیان داشته است واشینگتن سیاست تحریم حداکثری را که در واقع بخش ماهوی کارزار فشار حداکثری علیه ایران است همچنان اعمال میکند.
ناکامی مقابل مقاومت ایران
ایران حدود ۴۴ سال است تحت تحریمهای یکجانبه ایالاتمتحده بوده است. اعمال تحریمهای ضدایرانی در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ پس از خروج از برجام و راهاندازی کارزار فشار حداکثری ابعاد جدید و بیسابقهای پیدا کرد. واشینگتن شدیدترین تحریمها را علیه ملت ایران به امید تسلیم ایران در برابر خواستههای غیرمنطقی و غیرقانونی امریکا اعمال کرد که البته به اذعان دولت بایدن با ناکامی و شکست مواجه شد. جو بایدن نیز از زمان روی کار آمدن به رغم شعارهای قبلی خود، کارزار فشار حداکثری را تداوم بخشیده و هر از چند گاهی تحریمهای جدیدی را به بهانههای مختلف علیه ایران اعلام میکند. نکته مهم این است که نقطه کانونی کارزار فشار حداکثری امریکا علیه ایران از دوره ترامپ تاکنون جلوگیری از صادرات نفت ایران بوده ولی تهران توانسته است با روشهای متنوع و تدابیر نوآورانه نه فقط صادرات نفتی خود را ادامه دهد بلکه همان گونه که امریکاییها نیز اذعان کردهاند این صادرات را به طور قابل توجهی افزایش دهد. بلینکن در جلسه استماع سنا در خرداد ۱۴۰۳ در پاسخ به پرسش تد کروز، سناتور جمهوریخواه تندرو که مدعی شد ایران در ابتدای دولت بایدن تنها روزی ۳۰۰هزار بشکه نفت میفروخت و الان چگونه روزی ۲میلیون بشکه نفت میفروشد، پاسخ داد: ایرانیها به سختی برای دور زدن تحریمها تلاش میکنند و ما هر کاری برای جلوگیری از این کار انجام میدهیم، اما در جلوگیری از فروش نفت ایران ناتوانیم. بلینکن در پاسخ به این ادعای کروز که در نوامبر۲۰۲۱ تعداد کشتیهای ناشناسی که نفت ایران را را انتقال میدادند ۷۰فروند بود، اما در حال حاضر این تعداد به بیش از ۴۰۰فروند کشتی افزایش یافته است، گفت: ما با اعمال بیش از ۶۰۰تحریم، در تلاش هستیم به طور مستمر با این اقدامات ایران مقابله کنیم. مسئله دیگر اینکه امریکا بیشترین تحریمها را در دو قرن اخیر علیه کشورهای جهان اعمال کرده است. در واقع استفاده از ابزار تحریم به عنوان بخشی جداییناپذیر از سیاست خارجی ایالاتمتحده تبدیل شده است. وزارت خزانهداری دولت بایدن در ۱۸اکتبر۲۰۲۲ پس از ماهها بازبینی در نظام تحریمها، با انتشار گزارشی نشان داد همچون دولتهای قبلی امریکا، تحریم را ابزاری برای پیشبرد آنچه منافع ملی امریکا نامیده، تلقی کرده و به دنبال بهسازی آن است و در این راستا توصیههایی را برای بهسازی کاربست تحریمهای اقتصادی و تبدیل آن به یک ابزار مؤثرتر در سیاست خارجی این کشور منتشر کرد. نشریه هیل نیز ۲۲اکتبر۲۰۲۲ گزارش داد، اعمال تحریم علیه افراد و کشورهای دیگر به عنوان ابزار سیاست خارجی امریکا طی دو دهه گذشته ۱۰برابر شده است. با توجه به افول تدریجی قدرت امریکا در عرصههای داخلی، سیاست خارجی، اقتصادی و تجاری و حتی نظامی و همچنین تغییرات گسترده و عمیق در نظام سیاسی، اقتصادی و تجاری جهان به خصوص در دو دهه اخیر مسئله تأثیرگذاری سیاست تحریمی ایالاتمتحده و به عبارت دیگر استفاده از قدرت نیمهسخت اکنون بهطور جدی مورد تردید قرار گرفته است. روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی با اشاره به اینکه تحریمهای غرب و کنترلهای صادراتی به رهبری واشینگتن برای ضربهزدن به دشمنان ایالات متحده طراحی شده بود، تأکید کرد: تحریمهای آنها نه تنها مؤثر نبوده بلکه به نزدیکی سیاسی و اقتصادی هر چه بیشتر کشورهای تحریمشده به یکدیگر و تشکیل بلوک متحد اقتصادی جدید در مقابل امریکا تبدیل شده که این تحریمها را به شدت بیاثر کرده است. جنت یلن، وزیر خزانهداری امریکا در خرداد ۱۴۰۲ در جلسه استماع کمیته مالی مجلس نمایندگان امریکا اذعان کرد تحریمهای امریکا علیه برخی کشورها آنها را به سمت جستوجوی ابزارهای پرداخت جایگزین به جای دلار سوق داده و معتقد است کشورهایی که هدف تحریمهای امریکا قرار میگیرند، انگیزه دارند به دنبال ابزارهای پرداخت جایگزین دلار باشند. برخی کارشناسان هشدار دادهاند که اتکای بیش از اندازه امریکا به تحریمها برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی و امنیتی این کشور باعث تضعیف جایگاه دلار شده است و در نتیجه تغییر سبد ذخایر ارزی جهان رویدادی دور از ذهن نیست و ممکن است در آیندهای نه چندان دور رخ دهد. به این ترتیب به نظر میرسد بلوک کشورهای تحریمشده در حال حاضر در مجموع دارای اقتصادی با آن مقیاس از گستردگی و بزرگی هستند که برای محافظت از آنها در برابر جنگ مالی واشینگتن کفایت میکند و همه چیز از پهپادها و موشک گرفته تا طلا و نفت را مبادله میکنند.