جوان آنلاین: بحران زباله یکی از معضلات مهم استان‌های شمالی است، متأسفانه امروزه انبوه زباله‌ها با وارد شدن به دریا‌ها و رودخانه‌ها چالش‌های بسیار جدی را برای طبیعت، جانداران و انسان‌ها به وجود آورده‌است، ضمن اینکه هر ساله ورود گردشگران و عدم‌رعایت برخی از آنها باعث بدتر شدن این بحران شده‌است، زباله‌هایی که مدیریت نمی‌شود و بدون بازیافت در طبیعت ارزشمند منطقه رها می‌شود.
در حال حاضر سایت‌های بزرگی از زباله در مناطق مختلف شمال وجود دارد که متأسفانه در کنار رودخانه‌هایی قرار گرفته‌اند که به دریا منتهی می‌شوند، یا اینکه در دل جنگل‌های هیرکانی یا بخش‌هایی از جنگل‌ها ایجاد شده‌اند.
رشد جمعیت و حضور گردشگران باعث تولید زباله بیشتر شده‌است
رشد جمعیت در استان‌های شمالی ایران و حضور گسترده گردشگران طی سال‌های اخیر حجم زباله تولیدی را افزایش داده و دفن غیراصولی پسماند سبب تخریب، آلوده‌شدن طبیعت و محیط‌زیست، تالاب‌ها و رودخانه‌ها، دریای خزر، زمین‌های کشاورزی و سفره‌های آب زیرزمینی مناطق مختلف شده‌است.
منابع طبیعی شمال کشور توسط زباله‌های خشک و‌تر تخریب شده‌است و بسیاری از شهر‌های شمالی دفن‌گاه بهداشتی زباله است و امکانات و تجهیزات لازم به منظور مدیریت صحیح پسماند را ندارد. افزایش حجم زباله تولیدی در این شهر‌های گردشگرپذیر به یک بحران تبدیل شده‌است؛ زباله‌هایی که اگر به درستی مدیریت نشود می‌تواند آثار مخرب و فاجعه‌باری برای محیط‌زیست و به تبع آن برای سلامت انسان‌ها و سایر موجودات زنده داشته‌باشد.
این شرایط بحرانی سبب شده‌است که مدیریت صحیح پسماند، ساماندهی دفن‌گاه زباله، بازیافت و کاهش تولید زباله برای مدیران شهر‌های شمالی به یک دغدغه مهم تبدیل شود.
کارشناس و فعال محیط‌زیست گفت: مسئولان در رابطه با بحث زباله باید افق دیدی برای آینده داشته باشند و نیازمند ابزار‌آلات و بودجه‌هایی هستیم تا بتوانیم این حوزه را مدیریت کنیم.
مسعود شکیبا افزود: زباله‌ها در استان‌های شمالی یا توسط جمعیت ثابت تولید می‌شود یا توسط جمعیت مهاجری که به عنوان مسافر به استان‌ها وارد می‌شوند و به دلیل فاصله کمی که بین دریا تا جنگل در این استان‌ها وجود دارد، معمولاً مشکل دفن یا بازیافت زباله وجود دارد.
خطر میکروپلاستیک‌ها و سموم کشاورزی برای انسان‌ها و حیوانات
شکیبا ادامه داد: هم اکنون زباله‌ها به صورت میکروپلاستیک‌ها وارد بدن انسان‌ها و حیوانات شده‌است و از طرفی دیگر ما با مشکل سموم کشاورزی روبه‌رو هستیم که در مواد غذایی و آب‌های ما وجود دارد به طوری که باعث شده‌است گلستان جزو استان‌های برتر در حوزه سرطان مری باشد.
وی با اشاره به بحث فرهنگ‌سازی ابراز داشت: هیچ چیزی مانند فرهنگ‌سازی نمی‌تواند به یک جامعه کمک کند و البته افراد مسئول باید خلاقیت‌هایی را خلق کنند تا بتوانیم شاهد کاهش زباله بخصوص در کنار دریا و جنگل باشیم.
وی اضافه کرد: به طور مثال سطل زباله‌ای که در کنار دریا در درون جنگل قرار داده می‌شود باید با سطل زباله‌ای که درون‌شهر‌ها قرار داده می‌شود، فرق کند، چراکه ممکن است ته‌مانده زباله‌ها توسط جانوران دوباره پخش شود. کارشناس و فعال محیط‌زیست گفت: به نظر می‌رسد بودجه لازم فراهم است ولی باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی‌ها صورت گیرد که بتوانیم شاهد بهترین اتفاق‌ها باشیم.
مهم‌ترین آسیب زباله‌ها به خطر افتادن سلامت انسان‌ها و مرگ آبزیان است
یک کارشناس محیط‌زیست، مهم‌ترین آسیب بحران پسماند استان‌های شمالی کشور را به خطر افتادن سلامت مردم و مرگ آبزیان ذکر کرد.
سهیل اولادزاد در گفتگو با ایسنا با اشاره به تأثیر بحران پسماند استان‌های شمالی کشور بر محیط‌زیست و زندگی مردم گفت: ایران یکی از بیشترین تولیدکنندگان آلاینده، آلودگی‌های آلی و فاضلاب خانگی است که متأسفانه وارد دریای خزر می‌شود، قبل از آن، این پساب‌ها وارد زمین‌های کشاورزی می‌شدند، سیستم‌های آبیاری در ایران مربوط به ۳۰۰ سال قبل است که آب رودخانه‌ها وارد آب‌بندان‌ها و بدون هیچ فیلتری وارد چرخه زراعی و در نهایت آلودگی وارد زمین‌های کشاورزی می‌شود، در این شرایط بسیاری از آبزیان در رودخانه‌ها نیز از بین رفته‌اند.
زمین‌های کشاورزی و جنگل‌ها محلی برای دفن زباله شده‌است
وی درباره محل دفن زباله‌ها گفت: بسیاری از محل‌های دفن زباله استان‌های شمالی در زمین‌های کشاورزی و جنگل‌ها هستند که محدوده جنگلی و زمین‌ها را آلوده کرده‌اند. اولادزاد مهم‌ترین نگرانی ناشی از پسماند‌های شمال کشور را تأثیر آن بر زندگی شهروندان دانست و اظهار کرد: این وضعیت سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد و موجب ابتلای بسیاری از آنان به بیماری‌های گوارشی می‌شود، در واقع همه موارد در کنار هم باعث به خطر افتادن سلامت شهروندان خواهد شد.
تفکیک از مبدأ پاشنه‌آشیل حل بحران پسماند در استان‌های شمالی
به گزارش سایت مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در نشستی که بین کارشناسان بحران پسماند در استان‌های شمالی در مرکز بررسی‌های استراتژیک برگزار شد، عنوان شد: در کنار رفتن به سمت تفکیک پسماند از مبدأ، تشکیل یک کمیته راهبردی قدرتمند مختص مدیریت پسماند‌ها در استان‌های شمالی ضروری است.
کارشناسان این مرکز معتقدند که به رغم عزم دولت‌های گذشته، همچنان سیاست‌ها و برنامه‌های انجام‌شده نتوانسته اثربخشی مناسبی را در حل بحران کنونی در حوزه زباله استان‌های شمالی داشته باشد.
مسعود احمدی، مدیر کل دفتر خدمات شهری و محیط‌زیست سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، گفت: در کشور برای دفع پسماند ۷۰۰ مرکز دفن، ۴۲ واحد پردازش با ظرفیت ۱۶هزارو۵۰۰ تن در روز و ۳۸ واحد تبدیل پسماند به کمپوست ایجاد شده، اما مشکل این است که ۹۸ درصد پسماند با ارزش توسط عوامل غیر‌رسمی در همان مبدأ تفکیک می‌شود و چیز زیادی برای تفکیک باقی نمی‌ماند.
وی درباره پسماند استان‌های ساحلی شمالی گفت: در سراوان بنا داریم تا محل دفن را به صورت بهداشتی بازسازی کنیم. همچنین تلاش کردیم در رودبار محل دفن جدیدی ایجاد کنیم و مسئله دفن‌گاه عمارت را حل کنیم. در ادامه مهدی خادم‌ثامنی، مدیر کل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر اینکه زباله‌سوزی باید به عنوان آخرین گزینه مد‌نظر قرار گیرد، تأکید کرد: در موضوع مدیریت پسماند شهرداری‌ها با مشکل مواجه هستند به گونه‌ای که ۶۵درصد پسماندها‌تر و ۳۵ درصد آنها خشک است و ما می‌توانیم با تبدیل پسماندهای‌تر به کمپوست از آنها به عنوان کود برای زمین‌های کشاورزی استفاده کنیم.
تبدیل پسماند‌تر به کمپوست یک راه‌حل مناسب
مسعود احمدی گفت: تبدیل‌شدن پسماندهای‌تر به کمپوست می‌تواند خیلی از مشکلات را در این حوزه حل کند، هم اکنون استاندارد ملی برای این موضوع تدوین شده‌است. از طرفی هم باید موضوع جمع‌آوری پسماند‌های خشک با ارزش در مبدأ نیز اصلاح شود و در راستای اقتصاد چرخشی به این امر پرداخته‌شود.
تبدیل پسماند‌های خشک بی‌ارزش به سوخت
نماینده سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنین تأکید کرد که می‌توان پسماند‌های خشک بی‌ارزش یا همان آر‌دی‌اف را به سوخت تبدیل و در صنایع از آنها استفاده کنیم، به گونه‌ای که در ترکیه ۸۰ کارخانه سیمان از این نوع سوخت استفاده می‌کنند.
وی درباره وضعیت مدیریت پسماند در استان‌های شمالی گفت: سراوان گنجایش این حجم از پسماند را ندارد. تصفیه خانه نیز نتوانست کار کند و شامل ماده ۳۸ شده‌است. مکان مد‌نظر برای دفن در رودبار مورد تأیید سازمان محیط زیست بود، اما به دلیل وجود اعتراضات مردمی بهره برداری نشد. مسئله دفن‌گاه عمارت در اولویت است و درحال مکان یابی برای انتقال آن هستیم.
وی افزود: تفکیک از مبدأ پاشنه آشیل مدیریت پسماند است. اولین قدم برای مدیریت پسماند تفکیک آن از مبدأ است و مشکل ما اجزای دردسرساز و غیرقابل فروش آن است، نه قسمت قابل فروش. در فرهنگستان علوم روی یک طرح مدیریت پسماند کار کرده‌ایم که در مراحل نهایی است و این طرح‌ها باید به صورت ملی و جامع دیده شوند.
عضو هیئت‌مدیره انجمن پسماند ایران افزود: باید یک نقشه راهبردی اجرایی برای حل مشکل ممانعت از هرگونه دفن در استان‌های شمالی ایجاد شود تا هرگونه تصمیم‌گیری سلیقه‌ای جلوگیری شود. از طرفی تشکیل یک کمیته راهبردی قدرتمند مختص مدیریت پسماند‌ها در این استان‌ها ضروری است.
