مهمترین معضل اعطای یارانه انرژی در بخش بنزین، عدمدرک درست جامعه از میزان رفاهی است که در اختیار آنها قرار میگیرد و از طرف دیگر استفاده بیش از حد از این یارانههای انرژی از سوی بخش ثروتمند جامعه، از همین رو اعطای سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو علاوه بر ایجاد صرفه اقتصادی برای مصرف کمتر بنزین و به دست آوردن درآمد همگانی جدید، در بحث حذف قیمت دستوری برای مصارف بالا و همچنین کنترل قاچاق نیز بسیار کارآمد و راهبردی است.
بنزین دوباره ناتراز شده و ما برای تأمین نیاز داخلی از این پس باید علاوه بر هدررفت منابع ملی خود، شاهد خرید منابع سایر کشورها در ضیافت پرمصرفها باشیم. برای واردات بنزین هزینههای زیادی صرف میشود، اما مصرفکنندگان متوجه این کمبودها نخواهند شد. مصرفکنندگان بدون آنکه سیگنالی دریافت کنند به مصرف ادامه خواهند داد و ناترازی بنزین در کشور بیشتر و بیشتر خواهد شد.
چالش یارانههای انرژی
تخصیص بخش بزرگی از منابع نفتی به یارانه انرژی، تبعات منفی متعددی را به دنبال داشته است، از جمله این تبعات میتوان به افزایش مصرف انرژی اشاره کرد. قیمتهای پایین حاملهای انرژی، انگیزهای برای صرفهجویی و مدیریت مصرف ایجاد نمیکند و به هدررفتن این منابع ملی میانجامد. همچنین نظام یارانهای فعلی، زمینه را برای سوءاستفاده فراهم میکند و از همه مهمتر آنکه پرداخت یارانههای سنگین، فشار مضاعفی بر بودجه دولت وارد میکند و مانع سرمایهگذاری در بخشهای مهم و زیربنایی کشور میشود.
ضرورت سرمایهگذاری در آینده
ایجاد زیرساختهای مناسب، بستر لازم برای رشد اقتصادی و جذب سرمایهگذاری را مهیا و ارتقای سطح فرهنگ عمومی، زمینه را برای توسعه پایدار و همهجانبه کشور فراهم میکند. همچنین سرمایهگذاری در آموزش و سلامت، نیروی انسانی کارآمد و سالمی را تربیت میکند که موتور محرک توسعه کشور خواهد بود.
ما به توسعه حملونقل عمومی نیز نیاز داریم تا با کاهش وابستگی به خودروهای شخصی، بنزین دوباره تراز شود. با اصلاح سیاستهای مربوط به یارانه بنزین و اتکا بر راهکارهای جایگزین، میتوان به رفاه واقعی جامعه و عدالت در توزیع ثروت ملی دست یافت.
اتکا بر یارانههای انرژی به عنوان راهحلی برای حمایت از اقشار کمدرآمد، نه تنها پایدار نیست، بلکه در بلندمدت به ضرر کشور خواهد بود.
تخصیص منابع حاصل از ثروت ملی به برنامههای مهمی مانند ارتقای فرهنگ، ایجاد زیرساختهای توسعه و خدمات آموزش و سلامت، سرمایهگذاری در آینده کشور محسوب میشود و گامی اساسی در مسیر پیشرفت و توسعه پایدار خواهد بود.
نظام فعلی یارانهها را باید اصلاح کرد
در تخصیص منابع و سرمایهگذاریها، باید به عدالت اجتماعی توجه شود و از محرومیتزدایی و توجه به مناطق کمبرخوردار غافل نشد.
اصلاح نظام یارانهها و هدفمندسازی آن به گونهای که به اقشار نیازمند واقعی تعلق گیرد، میتواند راهحلی برای رهاشدن از معضلات یارانههای فعلی باشد. در حال حاضر نظام یارانهها بنزین را که قیمت جهانی آن ۱۰ برابر قیمت داخلی است، به اقشار مرفه بیحد و نصاب پیشکش میکند. در این نظام خودروی بیشتر مساوی است با سهمیه بیشتر و به هر خودرو سالانه ۱۰۰ میلیون تومان سهمیه بنزین تعلق میگیرد، بنابراین اگر خانواری در قشر مرفه سه خودرو داشته باشد، ۳۰۰ میلیون تومان سالانه بیشتر از خانواری که در قشر غیرمرفه هیچ خودرویی ندارد، دریافت میکند. جالبتر از همه آنکه بیش از نیمی از خانوارها هیچ خودرویی ندارند و احتمالاً توانایی خرید خودرو نیز نخواهند داشت. نظام یارانهها در حال حاضر به نفع اقشار مرفه و به ضرر اقشار غیرمرفه است. با اصلاح سیاستهای مربوط به یارانه بنزین و اتکا بر راهکارهای جایگزین، میتوان به رفاه واقعی جامعه و عدالت در توزیع ثروت ملی دست یافت. شناسایی دقیق و کامل نیازمندان واقعی، چالشی همیشگی بوده و است. پویایی نیازمندی و تغییر مداوم شرایط افراد، این چالش را پیچیدهتر میکند، از این رو، اعطای کالایی با ارزش به مقدار ثابت ماهانه به تمام یا اکثریت افراد، میتواند راهحلی برای تعدیل این معضل باشد. طرح «اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو» به عنوان راهکاری برای حل ناعدالتی اجتماعی مطرح شده است.
در این طرح، به جای تخصیص سهمیه بنزین به خودروها، سهمیه به افراد تعلق میگیرد و با ایجاد سامانه مبادله، افراد بدون خودرو نیز میتوانند از یارانه بنزین سهمی داشته باشند.
مهمترین معضل اعطای یارانه انرژی در بخش بنزین، عدمدرک درست جامعه از میزان رفاهی است که در اختیار آنها قرار میگیرد و از طرف دیگر استفاده بیش از حد از این یارانههای انرژی از سوی بخش ثروتمند جامعه، از همین رو اعطای سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو علاوه بر ایجاد صرفه اقتصادی برای مصرف کمتر بنزین و به دست آوردن درآمد همگانی جدید، در بحث حذف قیمت دستوری برای مصارف بالا و همچنین کنترل قاچاق نیز بسیار کارآمد و راهبردی است.