جوان آنلاین: محلی‌ها می‌گفتند سال‌های سال بود، احدی شب‌ها جرئت نزدیک شدن به این محدوده را نداشت. بین درختان بلند و سر به فلک کشیده ته دره گعده‌های معتادان در کنار هم برای مصرف مواد مخدر جمع می‌شدند. تنها چیزی که از دور به چشم می‌خورد بوی تلخ مصرف مواد و دودی است که از انتهای این دره مشاهده می‌شد. نیروی انتظامی هم بار‌ها و بار‌ها برای جمع کردن بساط آن‌ها از این دره اقدام کرده‌بود؛ تا جایی که حدود دو سال پیش ۵هزار معتاد در این منطقه جمع می‌شدند و مشکلات بسیاری را برای اهالی این محدوده ایجاد کرده‌بودند.
فضای بی‌دفاع شهری معمولاً از آن مکان‌هایی است که محل تجمع معتادان و بی‌خانمان‌ها خواهد شد. خرابه‌ها، بافت‌های فرسوده و دره‌ها از جمله این فضا‌هایی هستند که مستعد تجمع معتادان است. مثل همین دره که نقل شد در منطقه ۲ شهرداری تهران، دره‌ای عمیق به نام دره فرحزاد حوالی محدوده پونک و سعادت‌آباد، که چند سالی است به محل تجمع معتادان معروف شده‌است، در حالی که این دره در طول سالیان سال، مسیر تردد زائران امامزاده داوود بوده و از نقاط گردشگری و تفریحی شمال تهران به شمار می‌رفت.
اما حالا اوضاع فرق کرده مدیریت شهری تصمیم گرفته دره فرحزاد را از کلونی معتادان و ساقی‌های مواد‌مخدر به یک «اکوپارک» تبدیل کند. برای تهیه یک گزارش به این اکو پارک رفتم تا ببینم چطور یک فضای بی‌دفاع شهری را می‌توان با صدای پرندگان و خنده کودکانه پر کرد.
سنگفرشی که میراث گذشتگان بود
از بالای دره حفره‌ای عمیق و بزرگ در دل پایتخت دیده می‌شد که دور تا دورش را درختان سر به فلک کشیده با شاخه‌های خشک و درهم تنیده پر کرده‌اند. برگ‌های نارنجی‌رنگ انتهای این دره و صدای رودخانه باریک که از وسط آن عبور کرده حس و حال پاییز را تداعی می‌کند. برای رفتن به عمق این دره، پله‌های سنگی و بلندی که یادآور فضای کوهستانی است، فکر پایین آمدن از آن‌ها هم نفس آدم را بند می‌آورد، اما کشف جذابیت‌های نحوه ساخت طبیعی این پارک، سختی طی کردن مسیر را می‌کاهد. برای رسیدن به رودخانه ته‌دره و قدم زدن در حاشیه آن شروع به پایین رفتن از پله‌ها می‌کنم.
در مسیر عده‌ای از کارگران مشغول سنگفرش کردن مسیر پیاده‌روی داخل پارکی هستند که در آینده‌ای نه‌چندان دور قرار است تبدیل به پیاده‌راهی برای شهروندان و گردشگرانی باشد که فرصت حضور در یک محیط نیمه طبیعی و شاید شانس دیدن حیات‌وحش را داشته‌باشند.
جالب اینجاست که ساخت مسیر پیاده‌راه بدون استفاده از بتن و طبق فرآیندی که معتقدند میراث گذشتگان بوده در حال انجام است، درست مثل آن زمان‌هایی که هنوز بشر اسیر تکنولوژی و مصالح مصنوعی نشده‌بود و از نوعی سنگ که خاصیت نفوذ‌ناپذیری در برابر برف و باران دارد، برای ساخت جاده، خیابان و تردد ارابه‌ها استفاده می‌کردند. در دره فرحزاد از همین سنگ‌ها برای ساخت مسیر پیاده‌روی در اکوپارک بهره می‌گیرند.
هیچ درختی قطع نخواهد شد!
کمی جلوتر، در مسیر موقتی که برای انجام عملیات عمرانی طراحی شده‌است، برخی از کارگران که سوار بر چهارپا در حال آوردن مصالح این دره هستند، توجهم را جلب می‌کنند، گویا اکوپارک تهران به دلیل سازگاری که با طبیعت دارد، قصد ندارد هیچ ماشینی را در خودش راه بدهد. برای جابه‌جایی لوازم و مصالح در مسیر‌های این پارک از چهارپایان استفاده می‌شود. ظرفیت تردد خودرو در این محدوده وجود ندارد.
انبوه چوب‌های دسته شده که بار مال‌ها کرده‌اند تا برای ساخت و تکمیل حصار‌ها از آن‌ها استفاده کنند، نظرم را جلب می‌کند. از کارشناس همراه‌مان درباره منبع آن چوب‌ها می‌پرسم، چرا درختان را قطع می‌کنید؟ می‌گوید: هیچ درختی قطع نمی‌شود برای کشیدن حصار چوبی کنار مسیر‌هایی که در ارتفاع و شیب دره احداث شده‌اند از چوب‌های بلااستفاده و هرس شده درختان استفاده می‌کنیم.
به جای سوزاندن چوب‌های هرس شده از درختان، برای حصارکشی از آن‌ها بهره می‌برند چه ایده جالبی! هر چند سختی‌های خاص خودش را دارد و حمل آن در محل اکوپارک با سختی و زمان‌بر خواهد بود. به هر حال مجاب کردن پیمانکار برای عدم استفاده از تکنولوژی و استفاده از مصالح طبیعی آن هم با زحمت حمل‌بار توسط مال کار آسانی نیست.
اکوپارک میزبان حیات‌وحش دامنه البرز خواهد شد
در محل اکوپارک بناست که با ایجاد بستر مناسب زیستگاهی برای حیوانات ساکن در منطقه حفاظت‌شده البرز ایجاد شود. ماجرا از این قرار است یک برنامه زنجیره غذایی در این پارک برای حیوانات ایجاد شود، فضا برای حضور شهروندان محدود به ساعات خاص شده و با ایجاد طرح آرام‌سازی در این منطقه مکان امنی برای حیات‌وحش موجود در دامنه کوه البرز فراهم شود. پایش این محدوده نیز توسط اکولوژیست‌ها و تحت برنامه‌ریزی‌های خاص انجام خواهد شد تا هم انسان‌ها و هم حیوانات در معرض آسیب قرار نگیرند.
یکی از برنامه‌ها و اقدامات صورت گرفته برای حضور حیوانات در این محل، ساخت زنجیره غذایی و کوتاه ساختن دیواره باغ‌هاست. باغ‌هایی که بدون هیچ دیوار بتنی میزبان حیات وحش برای تأمین مواد غذایی آن‌ها خواهند بود. حتی برای مرمت این دیواره‌ها از همان روش قدیمی سنگ چینی بهره می‌گیرند تا علاوه بر حفظ زیبایی و اصالت این محدوده، تردد و دسترسی برای حیوانات را آسان کند.
به زودی در اکوپارک قدم خواهیم زد
هرچند که هنوز کمتر از ۱۰ ماه از آغاز احداث اکوپارک می‌گذرد و در حال حاضر ۴۴ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، اما در همین مدت هم زباله‌هایی که در بستر رودخانه فرحزاد رها شده‌بود، از سوی کارگران جمع‌آوری می‌شدند که این کار زیبایی این رودخانه را دوچندان کرده‌است.
براساس برنامه‌ریزی‌ها برای ایجاد فضای امن برای حیات‌وحش، بازیابی گونه‌های جانوری و قنات‌های موجود نیز انجام شده‌است.
با سختی از پله‌های بلند و سنگی بالا می‌آیم و نفس‌زنان به پشت سرم نگاه می‌کنم. منظره زیبای رودخانه در کنار طیف رنگ‌های نارنجی تا زرد برگ‌های ریخته‌شده روی زمین را که می‌بینم به نیمه اسفند فکر می‌کنم. فاز اول این پارک در نیمه اسفند افتتاح می‌شود؛ پارکی که با استفاده از تمام المان‌های طبیعی در حال راه‌اندازی است تا علاوه بر افزایش سرانه فضای سبز در تهران از ایجاد محلی برای تجمعات مخاطره‌آمیز معتادان و بی‌خانمان‌ها جلوگیری شود. چقدر زیبا خواهد شد که به جای مصرف مواد‌مخدر در یک دره مخوف و تاریک که توسط انبوه درختان پوشیده شده، درخت و گل کاشته شود و محلی برای حفظ آرامش و زیستگاه حیوانات و گونه‌های مختلف گیاهان فراهم شود.
