سینمای اجتماعی در ایران به خودی خود، سینمایی جدی و اغلب تلخ است و برای همین در ایام سوگواری و عزاداری، با وجود اینکه سینمای کمدی به احترام و تعظیم شعائر دینی و آیینی تعطیل میشود، سینمای اجتماعی کماکان بر پرده سینماها باقی میماند، البته این شرایط تابع تعطیلی سینماها در ایام شهادت نیست و در آن روزهای خاص، تمامی سالنهای سینما تعطیل میشوند.
از ابتدای سال جاری، سینمای کمدی با شروعی طوفانی توانست رکوردهای فروش را جابهجا کند. تماشای آثار طنز به خصوص فیلم «فسیل» توانست مردم را به سینماها بکشاند، به طوری که در این مدت حدود ۱۰درصد از مردم ایران به سینماها رفتند و از این نظر رقم قابل توجهی از میزان استقبال از سینماها به ثبت رسید. شرایط سال ۱۴۰۲ با هیچ کدام از سالهای پیشین سینما دستکم در نیمدهه اخیر قابل قیاس نیست، با این حال اگر سینمای طنز را از شرایط رؤیایی امسال حذف کنیم، چه چیز از آن باقی خواهد ماند؟!
مروری بر گفتههای تهیهکنندگان فیلمهای غیرکمدی در سالهای اخیر نشان از یک نوع نقد به شیوه برنامهریزی برای اکرانهاست که در آن بیشترین سهم اکران برای سینمای کمدی است و در ذیل آن فیلمهای سینمای اجتماعی با تعداد کمتر سینما و سانس دیده میشوند.
سیدرضا میرکریمی، تهیهکننده و کارگردان فیلم سینمایی «نگهبان شب» در یادداشتی که منتشر کرد، با انتقاد از شیوه اکران فیلمش نوشت: «دوستان میگویند خوبیت ندارد یک فیلمساز برای تبلیغ فیلم خودش پشت سر هم پست تبلیغی بگذارد. راستش را بخواهید ترجیح خودم این نیست، ولی چه کنم وقتی بعد از سیواندی سال کار در سینما، امروز آخرین فیلمم در فقر تبلیغاتی و سانسهای نامرغوب سینماها و در آشفتگی و بیبرنامگی اکران همزمان بیش از هفت فیلم، روی پردهها رفته است.»
وی تأکید کرده است: «در این شرایط نه برای خودم کسر شأن میدانم و نه ابایی دارم از اینکه تیزر و پوستر برای فیلمم بسازم و از تنها رسانه محدودی که در دسترس دارم، برای معرفی آن به مردم استفاده کنم. هیچ اعتراضی هم به فروش فیلمهای تجاری و کمدی ندارم نوش جان شان.»
صادق صادقدقیقی، کارگردان فیلم «بچههای طوفان» که در ژانر کودک ساخته شده و با فروش بسیار اندک یکی از آثار شکستخورده امسال نام گرفته است نیز در مصاحبهای از تعداد پایین سانسها و سالنهای نمایشدهنده فیلمش گلایه کرده بود. سیدجواد هاشمی که در سالهای اخیر با کارگردانی فیلمهای فانتزی در سینمای کودک وارد عرصه کارگردانی شده است نیز از دیگر گلایهمندان شرایط اکران است. هاشمی معتقد است موفقیت فیلم «فسیل» در گیشه را نمیتوان به پای همه سینمای کمدی نوشت، زیرا دیگر آثاری که در این ژانر تولید شدهاند، فروش خوبی نداشتهاند، از این رو توجه و فضا دادن به سینمای کمدی تصمیم درستی نیست و حق دیگر آثار در اکران خورده میشود.
انتقاد سینماگران از شرایط اکران و توجه بیش از حد به سینمای کمدی تا حدود زیادی درست است، اگرچه سازمان سینمایی تصمیمی برای اصلاح شرایط فعلی ندارد، اما مناسبتهای تقویمی مانند ماههای محرم و صفر که سینمای کمدی از اکران دور میشود، فرصت خوبی برای دیگران و به خصوص سینمای اجتماعی فراهم میآورد تا وزن خود را در گیشه محک بزند. شاید این فرصت بتواند شایستگی سینمای غیرکمدی را به نمایش بگذارد و شاید هم مهر تأییدی بر سیاستگذاری اکران به نفع سینمای کمدی باشد.