نفیسه‌سادات موسوی، داور بخش کودک و نوجوان جایزه شهید اندرزگو در نشست معرفی نامزد‌های بخش داستان کودک و نوجوان سومین دوره این جایزه ادبی که ظهر دیروز با حضور داوران این بخش در سرای خانه کتاب و ادبیات برگزار شد، عنوان کرد: وضعیت ادبیات کودک و نوجوان امروز ما وضعیت کج‌دار و مریز، سهل و ممتنع است. از لحاظ تعداد آثار و گرایش خانواده‌ها به خریدن آثار و قرار دادن کتاب در سبد فرهنگی بچه‌هایشان اوضاع خوبی داریم، اما اگر به آثاری که منتشر و خریداری می‌شود، دقیق‌تر نگاه کنیم متأسفانه در چند سال اخیر شاهد کمترین تناسب آن‌ها با فرهنگ ایرانی اسلامی‌مان بودیم. در حال حاضر کتاب‌هایی برای نوجوانان خریداری می‌شود که متأسفانه از فضای ایرانی ما دور است و در بستر‌هایی اتفاق می‌افتد که فرهنگ ایرانی با آن فاصله دارد.
موسوی ادامه داد: بنده بخشی از این تقصیر را متوجه مؤلفان و ناشران می‌دانم، چراکه آثار تألیفی ما کم است و کتب تألیفی هم که وجود دارد موانعی پیش‌روی آنهاست. به‌طور مثال موانع اقتصادی مثلاً هزینه تمام شده زحمت نویسنده که بخواهد زمان قابل قبولی را برای تولید یک کتاب خوب و مناسب برای قشر حساس نوجوان تولید کند، بالاست و برای ناشر صرفه اقتصادی ندارد و ناشر ترجیح می‌دهد به کتاب‌های ترجمه و خارجی روی آورد. البته تبلیغ‌های خوبی هم برای آن کتاب‌ها می‌شود که این هم ظرفیتی است که کمتر در اختیار مؤلفان ما برای کتب تألیفی قرار می‌گیرد.
کیفیت آثار تألیفی با رشد روبه‌رو بوده است
موسوی افزود:، اما اگر بخواهم در کنار این هشدار یا تلنگر به یک اتفاق خوب اشاره کنم، باید بگویم که کیفیت کتاب‌های تألیفی در این چند سال خیلی بهتر شده و مبنای پژوهشی در این کتاب‌ها بیشتر نمایان است و تکرار و عامه‌پسند بودن کنار رفته و یکسری مباحث ایدئولوژیک که گنجاندن آن در کتاب برای قشر کودک و نوجوان واقعاً سخت است به شیوه‌های هنرمندانه‌تری وارد ادبیات داستانی کودک و نوجوان شده است. این‌ها اتفاقات خوبی است که دارد اتفاق می‌افتد و به نظر من باید این اتفاقات خوب را شناسایی، گلچین، تقویت و به شیوه‌های مختلف حمایت کرد. از آنجایی که قشر نوجوان با مدیا پیوند دارد و به رسانه نزدیک است، ما باید حتماً پیوست‌های رسانه‌ای، پویانمایی و پینما برای این قشر در نظر بگیریم. زمانی که با کتاب خوبی آشنا می‌شویم که مفید و مناسب است حتماً باید به سرعت به سراغ پیوست رسانه‌ای آن برویم.
با کتابی جذاب و مفید برای نوجوانان روبه‌رو هستیم
نفیسه‌سادات موسوی در معرفی کتاب «چاپید شاه» به قلم سپیده انوشه که به عنوان نامزد این جایزه انتخاب شده است، گفت: جلد کتاب اولین نکته‌ای است که توجه افراد را برای خریدن یا نخریدن جلب می‌کند. تصویرسازی استفاده شده روی جلد کتاب برای نوجوانان به‌خودی خود جذاب است و فارغ از محتوایی که در حال نمایش است، تصاویر مختلفی را روی طرح جلد شاهد هستیم که حس طنز بودن را به مخاطب منتقل و توجه او را به خود جلب می‌کند. نکته بعدی عنوان کتاب است که بازی واژگانی و آشنایی‌زدایی است و حس خوبی را به کشف بیشتر کودک و نوجوان می‌دهد. ما روی طرح جلد، علاوه بر اسم نویسنده و تصویرگر، اسم پژوهشگر اثر را نیز شاهد هستیم. با وجود اینکه سپیده انوشه، نویسنده و پژوهشگر تاریخ است، اما از یک پژوهشگر دیگری بهره برده که این امتیاز بالایی برای این کتاب محسوب می‌شود.
این کارشناس حوزه کودک و نوجوان افزود: شیوه کتاب «چاپید شاه» مستند روایی است. پرداختن به تاریخ برای قشر بزرگسال هم کار چندان آسانی نیست، چراکه مسئله تاریخ یک تیغ دولبه است؛ افراد یا به تاریخ علاقه‌مند هستند یا نمی‌توانند این کتاب‌ها را بخوانند و پس می‌زنند و روی خوش نشان نمی‌دهند. اینکه برای نوجوان تاریخ را به شیوه مستند‌نگاری بخواهیم بنویسیم، حتماً کار دوچندان سختی است. من مدعی هستم اگر نوجوانان به درستی در معرض این کتاب قرار بگیرند و کتاب را به درستی به آن‌ها معرفی کنیم و در اختیارشان قرار دهیم، خودشان مشتاق آن می‌شوند و به سمتش می‌روند.
موسوی گفت: این کتاب برای نوجوانان جذاب و مفید است، چراکه اتفاقاتی آورده شده که مستند است و شبهاتی که درباره پهلوی‌ها وجود دارد گفته می‌شود و نوجوانان نیز ناخواسته بدون اینکه بخوانند و بدانند در معرض آن قرار می‌گیرند. توصیف‌های مثبتی از پهلوی‌ها می‌شود که برخی نوجوانان اطلاع دقیقی از مسئله ندارند و فقط آن را تکرار می‌کنند. این کتاب روی وقایع و اتفاقات مهم دوران پهلوی اول و دوم دست گذاشته و شبهاتی را که نقل زبان نوجوانان و جوانان است، مطرح می‌کند و پاسخ می‌دهد. ما کتاب‌های پژوهشی بسیاری داریم، اما وجه تمایز این کتاب نسبت به سایر آثار که برای نوجوان جذاب است، این بوده که اقتضائات یک نوجوان را در نظر گرفته است. شاید نوجوان نسل امروز حوصله چندانی برای تاریخ و مستند خواندن نداشته باشد. از این‌رو این کتاب محتوا را برایش لقمه‌لقمه کرده و به صورت مصداقی به آن پرداخته شده است. این کتاب از محتوا‌های بصری و مدیای مورد علاقه نوجوانان در کنار متن بهره گرفته است. در کتاب اطلاع‌نگاشت‌ها و تصویرسازی‌های بسیاری را شاهد هستیم که به نوجوان کمک می‌کند در کنار هر چند صفحه‌ای که مطالعه می‌کند، اطلاعات هوشمندانه‌ای و مطابق با سلیقه اش را به‌دست بیاورد.
چاپید شاه مصداق بارز جهاد تبیین است
در پایان نفیسه‌سادات موسوی با گریزی به بیانات اخیر مقام معظم رهبری در خصوص جنگ روایت‌ها و جهاد تبیین گفت: این کتاب یکی از نمونه‌های بارز جهاد تبیین به نظر می‌رسد و در زمینه پهلوی در قالب جنگ روایت‌ها قابل تحلیل است. در جنگ روایت‌ها این مهم است که چه چیزی، به چه شیوه‌ای و توسط چه کسی روایت می‌شود. وقتی یک تاریخ‌پژوه روایت کند، تفاوت بارزی نسبت به روایت یک معلم دینی برای نوجوان دارد و قابل تأمل‌تر است. شیوه پرداختن به این روایت‌ها، اختصار و کوتاه بودن، ترکیب شدن تصویرسازی‌ها و اطلاع‌نگاشت‌ها و همچنین قلم طنز نویسنده با وجود اینکه در حال نگارش تاریخ است و این اثر را به شکل داستانی درآورده، موجب شده که این کتاب را به داستانک نمک‌دار درباره اتفاقات واقعی و تاریخ تبدیل کند. این کتاب با زبان و بیان مورد قبول یک نوجوان نگاشته شده است. «چاپید شاه» بدون جهت‌گیری، روایتگر اتفاقات است و در دل این روایت‌های واقعی بسیاری از شبهات بدون نیاز به تأکید و تصریح پاسخ داده شده است. مخاطب نوجوان با هویت انقلاب از شکل‌گیری و تا اتفاق افتادن آشنا شده و مردمی بودن و زنده بودن و پویا بودن انقلاب را در این کتاب شاهد خواهد بود.
