نفيسه ابراهيم‌زاده انتظام
اظهارات روز گذشته سيد‌محمد بطحايي، وزير آموزشوپرورش در مراسم درختكاري در اردوگاه شهيدباهنر كه با حضور 100نفر از دانش‌آموزان برگزار شد، خواسته يا ناخواسته ضلع سوم مثلثي را تكميل مي‌كند كه دو ضلع ديگر آن را پيشتر خصوصي‌سازي مدارس و گسترش فعاليت‌هاي زيست‌محيطي که پوششی برای یک ساختارشکنی است، ساخته‌اند. بطحایی در حاشيه مراسم ياد شده گفت: «آموزشوپرورش بايد جدي‌تر به مسئله محيط‌زيست ورود كند.» اين در حالي است كه سه سالي مي‌شود آموزش محيط‌زيست و تعامل با طبيعت در قالب مدارس طبيعت در كشورمان پيگيري مي‌شود. اين مدارس كپي دست نخورده نمونه‌هاي خارجي هستند كه نخستين‌بار از سوي عبدالحسين وهاب‌زاده و با همكاري جهاد‌كشاورزي استان خراسان رضوي در مشهد راه‌اندازي شده‌اند و با وجودي كه آمار تأييد شده‌اي از اين مدارس از سوي آموزشوپرورش منتشر نشده، اما بررسی‌ها حاكي از آن است كه تعداد آنها به بالغ بر 70 واحد آموزشي رسيده است. مدارسي كه ظاهراً ساختارشكني در نظام تعليم و تربيت را در دستور كار خود قرار داده‌اند.
منشور مشهور «جام»
فعاليت اين مدارس در قالب آموزش تعامل با طبيعت و بر پايه منشوري كه به منشور مدارس جامع محيط‌زيستي يا «جام» مشهور است، صورت مي‌گيرد.
اين منشور 104 صفحه‌اي كه به تأييد معصومه ابتكار رئيس وقت سازمان محيط‌زيست و علي اصغر فاني، وزير آموزشوپرورش دولت يازدهم رسيده، شامل نكاتي است كه در عمل خروج مدارس يا دست‌كم بخشي از آموزشوپرورش را از دست حاكميت تسهيل مي‌كند.
به عنوان نمونه انتشار فراخوان براي حمايت و پشتيباني مالي و معنوي از اجراي مدارس جم از طريق حمايتگراني نظير شهرداري‌ها، بانك‌ها و مؤسسات مالي و اعتباري، خيران و حاميان، وزارتخانه‌ها، بنگاه‌هاي تجاري، صنايع، سازمان‌هاي دولتي، غيردولتي و ديگر نهادهاي مدني همچون سازمان‌ها و نهادهاي بين‌المللي كه ذيل راه‌هاي تأمين منابع مالي مورد‌نياز جم‌سازي مدارس آورده شده است.
همچنين انتخاب گروه آموزشگر براي تدريس دوره‌هاي آموزشي به معلمان و مربيان مدارس كه مشخص نشده مبناي اين آموزش‌ها چيست و خود آموزشگرها چه ويژگي‌هايي دارند.
اما اينكه برنامه‌هاي مدارس جم در دو قالب آموزشي و ساختاري اجرا مي‌شوند نيز قابل توجه است. در حالي كه قالب آموزشي اين مدارس هنوز مورد شبهه است، تغييرات ساختاري تحت اداره نظام جم هم در دستور كار قرار گرفته است؛ اگرچه در منشور جم از اين ساختار اشاره به ساختار سخت‌افزاري مدارس شده، اما نحوه مديريت، اهداف و برنامه‌هاي جم نشان مي‌دهد چندان اعتقادي به ساختار آموزشي كشور ما نيز ندارد. از سوي ديگر در منشور جم در حالي بر اختصاص آموزش ضمن خدمت براي فرهنگيان تأكيد شده كه دانشگاه فرهنگيان از ابتداي فعاليت دولت يازدهم بر كوس كمبود امكانات و عدم توانايي پذيرش دانشجو معلم و برگزاري ضمن خدمت براي فرهنگيان زده و حتي آموزش تازه استخدامي‌ها را با همين عناوين پولي كرده است.
اين همه ماجرا نيست
اما اين همه ماجرا نيست و آيين‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و مدارس جامع محيط‌زيستي كه تعداد آنها به سرعت در حال افزايش است، فقط آنچه را در عمل در اين مدارس اتفاق مي‌افتد، پشتيباني مي‌كنند و با كلي‌گويي‌ها و بيان عبارات عامه‌پسند براي ساختارشكني در نظام تعليم و تربيت كشور زمينه‌سازي مي‌كنند.
آموزش زندگي با حيوانات خانگي از جمله سگ و گربه كه در قالب تعامل با طبيعت ارائه مي‌شود و نهادينه كردن پذيرش حيوانات به‌عنوان اعضاي خانواده، حضور بي‌حجاب در فضاي مدارس، ترویج و فراهم کردن شرایط اختلاط دختر و پسر از سنين پايين تا دبيرستان، خروج از برنامه درسي و پرورشي رسمي كشور، بي‌توجهي به اسناد بالادستي آموزشوپرورش كشور از جمله سند تحول بنيادين و برنامه درسي ملي و اشاره به آن در كنار اسناد يونسكو و منشور حقوق شهروندي مصوب دولت نمونه‌هايي از ساختارشكني آموزشي و تربيتي در مدارس طبيعت است كه با بهانه پرورش خلاقيت توجيه مي‌شوند.
علاوه بر اين ناهماهنگي محتواي آموزشي در دو سطح تسهيلگران يا مربيان اين مدارس و دانش‌آموزان با محتواي آموزشي رسمي كشور است. در عين حال كه معلمان و مربيان مدارس طبيعت كه با عنوان تسهيلگر شناخته مي‌شوند از ميان فعالان محيط‌زيست انتخاب مي‌شوند تا تربيت‌شدگان مراكز تربيت معلم. در اين راستا بدعت دولت يازدهم در استخدام فارغ‌التحصيلان دانشگاهي در آموزشوپرورش به جاي تربيت‌يافتگان دانشگاه فرهنگيان كمك شاياني در تكميل كادر مدارس طبيعت مي‌كند.
علاوه بر اين مدارس جم كه قرار بود برنامه‌هاي آموزشي خود را خارج از چارچوب كلاس و مدرسه مرسوم و در باغات و فضاي سبز برگزار كند، در برنامه خود انعطاف به خرج داده و براي اينكه در سلسله اقداماتش به دليل كمبود امكانات وقفه‌اي رخ ندهد، به ارائه آموزش در مدارس معمول هم رضايت داده و آموزش تفكيك زباله و استفاده از انرژي پاك و نجات آب را در اولويت قرار داده‌اند. بر اين اساس است كه محمد درويش، مديركل مستعفي دفتر آموزش و مشاركت مردمي سازمان محيط‌زيست كه حق پدري بر پروژه فراگير كردن مدارس طبيعت در ايران دارد، دو سال پيش با اعلام خبر ادغام طرح داناب (طرح ملي نجات آب) با طرح جم (مدارس جامع زيست‌محيطي) گفت: در يك روند 20ساله تمام مدارس كشور به مدارس جم تبديل مي‌شوند.
2030 نشد 2035 مي‌شود!
تاريخ موعود درويش سال 1414 شمسي يا 2035 ميلادي مي‌شود كه طي وعده وي قرار است تمام مدارس كشور جم شوند.
برمبناي اين گزارش در حال حاضر دو نوع مدرسه در كشور فعال هستند. مدارسي كه قالب ساختاري مدارس معمول مانند ميز، نيمكت، كلاس و تخته ندارند و مدارسي كه ظاهر معمول را دارند، اما ماهيت مدارس معمول را ندارند.
همزمان در ماه‌هاي اخير كانال‌هايي در شبكه‌هاي مختلف فضاي مجازي فعال شده‌اند كه خانواده‌ها را به ثبت‌نام فرزندانشان در مدارس طبيعت ترغيب و تشويق مي‌كنند. بهره‌مندي از ادبيات اقناعي و تبليغات بدون شناسنامه و غير‌قابل رهگيري از جمله ويژگي‌هاي آگهي‌هاي منتشر شده در فضاي مجازي هستند. متن يكي از اين آگهي‌ها را در زير مي‌خوانيد:
بچه‌هاتونو توي اين مدارس ثبت‌نام كنيد، لطفاً «مدارس جالب و متفاوتي كه در ايران راه افتاده‌اند
مدارسِ طبيعت با ايده عبدالحسين وهاب‌زاده، يكي از فعالان محيط‌زيست مطرح شد و طرفداراني بين اهالي محيط‌زيست پيدا كرد؛ اين مدارس اكنون به صورت خصوصي اداره مي‌شوند، اما توانسته‌اند ايده اصلي خود را ترويج دهند.
مدارس طبيعت با اين هدف شكل گرفتند تا فضاي دلپذيرتر و خلاقانه‌تري براي كودكان زير ١٢سال فراهم كنيم و اين مجال را بدهيم كه عاشق سرزمينشان و موهبت‌هاي طبيعي شوند.
ما بايد در آموزش كودكان از فشار موضوعات حفظ‌كردني كم كنيم و فضاي نشاط‌آوري در مدارس حاكم شود كه پاسخ پرسش‌هايشان را كشف كنند. بخشنامه وزير جديد آموزشوپرورش نشان مي‌دهد كه آنها هم صداي مدارس طبيعت را شنيده و متوجه شده‌اند كه بايد بار امتحان را كه مثل بختك روي سر دانش‌آموزان ابتدايي است، بردارند. پيك نوروزي را حذف و توزيع كتاب‌هاي كمك آموزشي را ممنوع. مدارس طبيعت مي‌توانند بدون تخريب محيط‌زيست 5/1 ميليون شغل ايجاد كنند. خاك، آب، باغچه و كودكاني كه طبيعت را تجربه مي‌كنند.
همه آنچه آموزش رسمي نمي‌تواند به كودكان بياموزد، قرار است در مدرسه طبيعت ياد بگيرند. ٧٠ مدرسه طبيعت در ٢٩ استان كشور راه‌اندازي شده تا نسل بعد انسان‌هاي طبيعت‌دوستي باشند. اگر هر كدامشان جايي مسئوليتي داشتند، بر سر محيط‌زيست معامله نكنند و اگر جايگاه تصميم‌گيري نداشتند، محيط‌زيست مطالبه مهمشان باشد. مدارس طبيعت مي‌خواهند نگاه مسئولانه و فعاليت مدني را به كودكان ياد بدهند.»
سایت جوان " با دولت غرب گرای روحانی " تا پایان این دولت داستان همین خواهد بود " اما لازم ست در دولت اینده فردی ریاست قوه مجریه را در دست بگیرد " که با تفکرات نظام و رهبری همسو باشد " تا انتخاب وزرا هم همسو شود " نه فقط شعار همسوئی داده شود " اما مسیرحرکت " حرفی دیگری بزند. 
