جوان آنلاین: ورود شتاب‌زده دولت به لایحه الحاق ایران به معاهده مشکوک محدودیت کاربرد برخی سلاح‌های متعارف، با پیوست فوریت، ابهامات و نگرانی‌های عمیقی را در میان جامعه و اهالی تحلیل و نظر برانگیخت؛ اینکه دلیل و ضرورت ورود به این کنوانسیون در میانه تحولات منطقه‌ای و تهدیدات مکرر امریکا چیست.
ایران در حال سپری کردن تجربه‌های هزینه‌ساز حضورش در تعهدات بین‌المللی و کنوانسیون‌هاست و تاکنون آسیب‌های بسیاری را متحمل شده است. در اصل، این تعهدات که از سوی غرب و در رأس آن امریکا طراحی شده به ابزاری برای تهدید و فشار علیه ایران تبدیل شده و کشور بعد از الحاق مورد اتهام و در مقام هزینه‌تراشی قرار گرفته است. به عنوان نمونه، پیوستن ایران به پیمان NPT نه‌تنها به دستیابی ایران به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای کمکی نکرد، بلکه تعهدات اولیه پذیرفته‌شده با بهانه‌سازی‌های مکرر غرب تحت عنوان «نگرانی‌های امنیتی» کشور ما را به پذیرش تعهداتی ثانویه و محدودیت‌هایی فراتر وادار کرده و تحت سخت‌ترین بازرسی‌های هسته‌ای قرار داده است. علاوه بر آن، سال‌هاست موضوع توان دفاعی، نظارت بر تأسیسات نظامی ایران و برچیدن تسلیحات و موشک‌های پیشرفته در دستور کار غرب قرار داشته است و حتی به طور حاشیه‌ای در روند مذاکرات برجام مطرح شده بود، از این رو این نگرانی وجود دارد که عضویت در این کنوانسیون‌ها به طور نامحسوس و خزنده برخی محدودیت‌های تسلیحاتی را برای ایران کلید زند، در عین حال دلایلی که مسئولان امر مطرح می‌کنند نه تنها قانع‌کننده نیست، بلکه بر ابهام‌آمیز و پراشکال‌بودن این اقدام می‌افزاید.
به گفته شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور «به منظور فراهم شدن شرکت جمهوری اسلامی ایران در نشست‌های ارکان کنوانسیون ممنوعیت یا محدودیت کاربرد برخی سلاح‌های متعارف و با هدف جلوگیری از گسترش پروتکل‌های مغایر با منافع ملی و ترویج اقدامات بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی و گسترش پایبندی به حقوق بشردوستانه و تحرک‌بخشی به دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلع سلاح، این لایحه تنظیم شده است.» علاوه بر آن، مفاد خاص این دو پروتکل به حساسیت‌ها دامن زده است. طبق اعلام وزارت دفاع، ایران تنها دو پروتکل را می‌پذیرد:
۱- محدودیت به‌کارگیری مهمات دارای ترکش‌های غیرقابل تشخیص با اشعه ایکس در بدن انسان. ۲- لزوم شناسایی و جمع‌آوری مواد منفجره از مناطق جنگی پس از جنگ.
در حالی مسئولان مربوط به طور کجدار‌ومریز در حال اطمینان‌بخشی به جامعه هستند که بنابر گفته برخی ناظران، برخی از تجهیزات نظامی که امریکا تمرکز ویژه‌ای برای برچیدن آن دارد، جزئی از سلاح‌های ممنوعه هستند. دفتر امور خلع سلاح سازمان ملل متحد «پهپاد‌های انتحاری» را جزو «سلاح‌های مرگبار خودمختار (LAWS) می‌داند و ممنوعیت این نوع سلاح‌ها در دستور کار جدی کنوانسیون «سلاح‌های متعارف خاص (CCW) قرار دارد، بنابراین به طور جدی باید عاملان طراحی این لایحه پاسخگو باشند، چه الزامی وجود دارد توان دفاعی کشور که تحت شدیدترین هجمه‌ها و تهدیدات مکرر دشمن قرار دارد، به ابزاری برای اعمال فشار سیاسی قدرت‌های بزرگ وارد شود.
گفتنی است زمینه‌سازی برای الحاق به این کنوانسیون در دولت روحانی کلید خورده بود. طبق گزارش‌های منتشره، ایران با اینکه عضو این کنوانسیون نبود، اما در سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در جلسات این کنوانسیون درباره سامانه‌های تسلیحاتی خودمختار شرکت کرده است. مغایرت این لایحه با منافع و امنیت ایران، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه این لایحه قطعاً برخاسته از شبکه نفوذ است، گفته است: «کنوانسیون‌ها ماهیتاً محدودیت ایجاد می‌کنند ولی باید ببینیم این محدودیت چه تأثیری در وضع موجود ما می‌گذارد. در شرایطی که ایران در حال تولید پهپاد و تقویت فناوری‌های دفاعی است، این محدودیت‌ها ممکن است مانع جدی ایجاد کنند.»
تهدیدی برای مؤلفه قدرت
یکی از مؤلفه‌های قدرت جمهوری اسلامی در تأمین امنیت ملی و رفع تهدیدات، تولید و خودکفایی سلاح‌های پیشرفته و به‌روز در سایه تحریم‌هاست. سلاح به عنوان مهم‌ترین ابزار توازن قوا، تهدیدات امریکا و متحدان منطقه‌ای آن را دفع می‌کند و بهترین ضامن برای امنیت ایران است، به ویژه که بعد از تحولات منطقه‌ای و ورود نظم منطقه به دوران پرچالش، اتکا بر سلاح‌های پیشرفته و به‌روز بیشتر از گذشته احساس می‌شود. به موجب حملات دور از انتظار موشکی ایران به خاک سرزمین‌های اشغالی و ورود ایران به تهدید بالفعل برای رژیم‌صهیونیستی و امریکا، نگرانی‌های جدی در کاخ سفید ایجاد کرده است. پیش از این نیز وزارت دفاع امریکا درباره تهدیدات سلاح‌های کشتار جمعی در سال۲۰۲۳ ادعا کرد جمهوری اسلامی ایران و کره‌شمالی به عنوان «تهدید‌های دائمی» در حوزه تسلیحات کشتارجمعی محسوب می‌شوند، بنابراین خلع سلاح ایران جزو برنامه‌های جدی امریکا قرار دارد، از این رو مراقبت از توان دفاعی و بازدارندگی کشور حساسیت‌های بیشتر را می‌طلبد.
آیا تعریف «متعارف» ثابت است؟
تسلیحات نظامی به موازات رشد فناوری‌ها و علوم جدید ارتقا پیدا کرده و متحول می‌شوند، از این رو سلاح متعارف دستخوش تغییرات زیادی خواهد شد و کشور هم باید خود را به سلاح‌های جدید مجهز کند، بنابراین الحاق به این کنوانسیون‌ها که مشخص نیست در آینده چه تعریفی از «سلاح‌های متعارف» ارائه می‌دهند، خطرآفرین خواهد بود. از سوی دیگر، هیچ ضمانتی وجود ندارد که این پروتکل‌ها، شامل الحاقیه‌های جدید و محدودیت‌زا نشود و از دستیابی ایران به سلاح‌های متعارف جدید در سال‌های آینده جلوگیری نکند، در واقع این موضوع به مانعی بزرگ برای ارتقای فناوری‌ها و تسلیحات نظامی مبدل خواهد شد و در خوشبینانه‌ترین حالت موجب عقبگرد ایران از پیشرفت نظامی می‌شود.
آیا تعهد برای همه وجود دارد؟
امریکا و بسیاری از کشور‌های دیگر، عضو بسیاری از معاهدات بین‌المللی هستند، اما آیا به تعهدات خود ذیل آن عمل می‌کنند؟ سلاح «غیرمتعارف و ممنوعه» استفاده شده رژیم‌صهیونیستی در جنگ غزه که از سوی امریکا تأمین می‌شد، نشان داد در نظام بین‌الملل هیچ قاعده‌ای بر اصل خود استوار نیست و هیچ چارچوبی از سوی قدرت‌های بزرگ رعایت نمی‌شود، در واقع این معاهدات بین‌المللی با هدف محدود و کنترل کردن کشور‌ها از سوی قدرت‌های بزرگ بنیانگذاری شده و ابزار فشار را بر آنها تحمیل کرده است. عضویت در این دست معاهدات محدودیت‌های بسیاری را برای اعضای عادی آن قائل می‌شود، در صورتی که قدرت‌های بزرگ و تصمیم‌گیرنده، به هر طریق که بخواهند عمل می‌کنند، بنابراین هیچ دلیل الزام‌آوری برای الحاق ایران به این کنوانسیون وجود ندارد و اتفاقاً این نگرانی وجود دارد که در پرتو عضویت در این معاهده، مسیر نفوذ امریکا به علوم دفاعی کشور را تسهیل کند.
نتیجه عضویت‌های مکرر، ضرر به جای نفع
به گفته صاحبنظران گرچه برخی گمان می‌کنند با پیوستن به کنوانسیون‌ها ایران در جامعه جهانی پذیرفته می‌شود ولی کنوانسیون‌ها بر پایه نیاز‌های امنیتی و کنترلی قدرت‌های مسلط در روابط بین‌الملل تولید می‌شود. عضویت در این کنوانسیون‌ها برای ایران محدودیت‌زا بوده و حتی زمینه اتهام‌زنی و فشار علیه ایران را فراهم می‌کند. در واقع، تاکنون ایران به هیچ عایدی‌ای از عضویت در آنها نرسیده و در عوض متحمل سختگیری‌ها و سیاسی‌بازی‌های امریکا و غرب شده است. فارغ از موضوع برجام و بدعهدی امریکا، در مورد مسئله FATF نیز که همه آن به جز دو مورد (پالرمو و CFT) از سوی ایران پذیرفته شد، اکنون تحت فشار‌های خارجی و داخلی ملزم به پذیرش این دو مورد است، چراکه در فهرست سیاه آن قرار می‌گیرد.
اذعان به شتاب‌زدگی
پس از واکنش‌های جدی درباره الحاق ایران به این کنوانسیون، دولت و مجلس به این جمع‌بندی رسیدند که این موضوع از دستورکار خارج بشود. سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس اعلام کرد لایحه الحاق ایران به معاهده برخی سلاح‌های متعارف (CCW) که قرار بود در دستور روز گذشته صحن علنی قرار داشته باشد، از دستور خارج شد. دولت اعلام کرده است دیگر فوریت این لایحه موضوعیت ندارد.
مجلس چه کاره است و ورود به کنوانسیون چه نفعی برای کشور دارد یا فقط باید حق عضویت پرداخت کنیم ویک عده ماموریت خارج از کشور بگیرند 
