چهار نسل در چهار دهه مختلف پای درس تفسیر آمدند و اشکالات و نقد و شبهات چهار نسل در این درس بیان شد، اینکه کتابی ۸۰جلد و هر جلد ۸۰۰ صفحه می‌شود، بدون تردید کار حوزه و نشانه قدرتمندی حوزه است.
آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در همایش بین‌المللی بزرگداشت تفسیر تسنیم که دیروز ششم اسفندماه در مدرسه عالی دارالشفای قم برگزار شد، با بیان اینکه از دفتر مقام معظم رهبری و بزرگان حوزه حق‌شناسی می‌کنم، گفت: آنچه را سخنرانان فرمودند حق و تفسیر تسنیم، محصول حوزه است، بدون تردید این کار، کار حوزه است و بنده یک‌نفر در برابر این گروه با عظمت هستم.
وی افزود: ۷۰ سال قبل که وارد حوزه شدیم خدمت آیت‌الله بروجردی و امام (ره) و آیت‌الله محقق داماد بودیم، آیت‌الله محقق داماد برای ما پدری کرد و نه فقط استادی، من عصر روز‌های چهارشنبه تقریرات درس اسفار را خدمت ایشان ارائه می‌کردم و ایشان سطر به سطر آن را ملاحظه می‌فرمودند و تصحیح می‌کردند. روزی بعد از پایان درس اسفار دفعتاً به ذهن بنده آمد که تفسیر را شروع کنیم که با اشتیاق استادان و فضلا روبه‌رو شد.
این مفسر قرآن کریم اضافه کرد: چهار دهه و چهار نسل مختلف پای این درس آمدند و اشکالات و نقد و شبهات چهار نسل در این درس بیان شد، لذا تکرار‌هایی هم دارد، اینکه کتابی ۸۰ جلد و هر جلد ۸۰۰ صفحه می‌شود بدون تردید کار حوزه و نشانه قدرتمندی حوزه است.
تربیت عاقل دشوار است
ایشان افزود: همه شنیده و خوانده‌ایم که وظیفه عالم جهل‌زدایی و عالم کردن مردم است، اما جاهل را عالم‌کردن گوشه‌ای از کار است و عاقل‌کردن که اصل است، کار آسانی نیست. حوزه و دانشگاه، جاهل را عالم می‌کنند، ولی عاقل و عادل کم است؛ کسی که نه بیراهه برود و نه راه کسی را ببندد. جهالت می‌تواند علم و عقل را از پا درآورد. در روایت داریم: رب عالم قد قتله جهله؛ آن که سر علم را می‌برد، خودخواهی و غرور و جهالت است و عقال زدن بر آن دشوار است.
وی با بیان اینکه عاقل‌شدن کار عقل عملی است که ربطی به اندیشه ندارد، گفت: طبق آیات قرآن برخی یقین دارند حق با کیست و چیست ولی باز خلاف می‌کنند؛ بنابراین گروهی که جهالت را می‌زدایند باید «وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَیقَنَتْهَا» را در آیه شریفه «وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَیقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانْظُرْ کیفَ کانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِینَ» برطرف کنند؛ این کار هم از حوزه برمی‌آید ولی نسبی است.
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه جهل را از بین بردن سخت نیست ولی تبدیل جهالت به عقل ممکن است ولی سخت، گفت: اصرار روایات این است که هر کس امام خود را نشناسد به مرگ جاهلی مرده‌است. صاحب جواهر که از فحول حوزه است، وقتی سخن برخی بزرگان را نقل فرمود می‌گوید عصر امام صادق (ع) هم عصر غیبت است، زیرا امام حاضر است نه امامت. پس حوزه بکوشد تا جاهلیت را از بین ببرد، زیرا جاهلیت هم عقل و هم علم را از بین می‌برد.
صاحب تفسیر تسنیم بیان کرد: اصرار روایات بر امامت است، زیرا اگر امامت نبود، جاهلیت است؛ بعد از جمل و صفین حضرت علی (ع) بار‌ها از لفظ جاهلیت استفاده فرمودند، یکی از گناهان، تعرب بعد از هجرت است یعنی وقتی رسول خدا مردم را از مکه به مدینه برد و از عربیت به اسلام آورد، دوباره به جاهلیت برگشتند. مردم مکه با تکیه بر آیات قرآن همه زندگی خود را مانند پرندگان مهاجر از مکه رها کردند، زیرا به رزاقیت خدا باور داشتند و به مدینه رفتند. هجرت که شد عقلانیت و ایمان پیش آمد ولی در جمل و صفین دوباره مردم به دوره جاهلی و تعرب بعد الهجره برگشتند. اینکه امروز انسان دوباره به کار‌های پهلوی برگردد هم برگشت به جاهلیت است.
ایشان با بیان اینکه جهل‌زدایی از حوزه و دانشگاه و موعظه برمی‌آید، ولی جاهلیت عمیق آن است که امام خود را نشناسد، افزود: کار امام، جاهلیت‌زدایی است. در روایات نیامده کسی که نبی خود را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است، ولی در مورد امامت بیان شده‌است، زیرا وقتی نظام امامت بود، جایی برای جهالت باقی نیست.
آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: در دوره امام صادق (ع) امام را می‌شناختند که فرزند امام باقر (ع) و از نسل حضرت زهرا (س) است، ولی امامت مهجور بود و وقتی چنین چیزی رخ دهد، نظام عقلانیت را هم از بین خواهد برد؛ امام خمینی (ره) تنها نظام شاهنشاهی را به جمهوری تبدیل نکرد، بلکه کار امام ایجاد نظام امت و امامت بود و، چون العلما ورثه الانبیا هستند، آنان باید این نقش را به نیابت انجام دهند.
علم حقیقی با طهارت ایجاد می‌شود
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه کار حوزه و دانشگاه با آیه «نفر» پیش می‌رود، ولی جمله العلما ورثه الانبیا اینطور نیست، اضافه کرد: این جمله یعنی بکوشید فرزند پیامبر شوید و فرزند پیامبر شدن راه علمی ندارد، بلکه راه غیر علمی دارد. ما یک سلسله علم‌الدراسه و یک سلسله علم الوراثه داریم، ولی معجزه جزو این علوم نیست، بلکه به قداست و طهارت روح وابسته است.
این مفسر قرآن کریم بیان کرد: اگر بخواهید وارث امام شوید باید تهذیب و طهارت روحی و نفسانی داشته باشید. ارث راه درسی و فکری ندارد که ما درس بخوانیم و وارث شویم، بلکه پیوند واقعی نیاز دارد که جز با طهارت روح و ملکوتی فکر کردن و اباذر و سلمان شدن ممکن نیست، بنابراین مجتهد شدن خوب است ولی کافی نیست، اینکه حسین‌بن‌علی (ع) وارث همه انبیا شد، از این جهت است.
ایشان با بیان اینکه وقتی نظامی نظام الهی شد که امام در حد مقدور خود این کار را کرد، وظیفه ما این است که آن را حفظ کنیم، گفت: این نظام از برکت وجود حضرت حجت (عج) است. مرجع و عالم شدن عادی است و سخت نیست، ولی وارث امام شدن دشوار و البته ممکن است.
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه همه باید بکوشیم همانطور که امام را تکریم کردیم، امام فعلی را جانشین امام عصر (عج) بدانیم که این راه را زنده می‌کنند و باید از ایشان اطاعت کنیم، تأکید کرد: دین و امامت اساس کار ماست و باید بر مبنای اهل بیت (ع) و امامت فکر کنیم تا دین ما اهل بیتی باشد. اگر گفتند مجتهدی جای امام نشسته است، نه به خاطر اجتهاد و علم است، بلکه به خاطر تهذیب نفس است وگرنه کسی جای امام نمی‌نشیند، مگر امام باشد.
تجلیل از سیدحسن نصرالله
آیت‌الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنانش با تجلیل از مقام سیدحسن نصرالله افزود: ایشان چند سالی در قم و در جلسه تفسیر ما شرکت می‌کرد و آیاتی را که در سخنرانی‌هایش می‌خواند در درس تفسیر فراگرفته بود. سفری بنده به لبنان رفتم و ایشان دور بنده می‌چرخید تا از مقام استاد تقدیر کند، لذا اگر این سید دنیا را تکان داد به برکت همین قرآن بود؛ وقتی قرآنی زندگی کرد و با قرآن و عترت و ایثار و فداکاری همراه بود، این گونه شد.
صاحب تفسیر تسنیم در پایان سخنانش افزود: ما از نظام و رهبری و امام (ره) و خون شهدا حق‌شناسی می‌کنیم و از ذات اقدس اله مسئلت داریم آنچه خیر و صلاح نظام و مملکت است پیش روی ما قرار دهد.
ایشان همچنین در خاتمه از برگزارکنندگان این همایش تجلیل کرد.
رونمایی از ۸۰ جلد تسنیم
در خاتمه این مراسم از ۸۰ جلد تفسیر تسنیم با حضور آیت‌الله جوادی آملی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس دفتر مقام معظم رهبری، آیت‌الله اعرافی، آیات حسینی بوشهری، محسن فقیهی، شب زنده‌دار، سعیدی، اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه، حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی و برخی شخصیت‌های دیگر رونمایی شد.
