جوان آنلاین: نتایج معروف‌ترین آزمون سنجش توانمندی دانش‌آموزان در جهان نشان می‌دهد که طی چند سال گذشته عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در کشور‌های مختلف تدریجاً ضعیف و ضعیف‌تر شده است. برخی گمان می‌کردند همه‌گیری کرونا و شرایط نامطلوب آموزش در آن دوره باعث این افت بی‌سابقه شده است، ولی تحقیقات اخیر نشان می‌دهد این سیر نزولی پیش از دوره کرونا آغاز شده است. آخرین گزارش برنامه بین‌المللی ارزیابی دانش‌آموزان موسوم به پی‌آی‌اس‌اِی، به سه دلیل گوشی‌های همراه را مقصر اصلی داستان می‌داند. «درک تامپسن» روزنامه‌نگار و نویسنده کتاب موفق ساز‌ها با انتشار مقاله‌ای در وبسایت آتلانتیک به این موضوع پرداخته و وبسایت ترجمان نیز برگردان مقاله او را با ترجمه نیره احمدی منتشر کرده است؛ در ادامه گزیده جستار‌هایی از این مقاله را می‌خوانید.
در چند سال گذشته شاهدیم که والدین، محققان و رسانه‌های خبری به ارتباط بین استفاده نوجوانان از تلفن همراه و سلامت روان آن‌ها توجه بیشتری نشان داده‌اند. محققانی مانند جاناتان هایت و جین توئنگی نشان داده‌اند که تقریباً از سال ۲۰۱۲، معیار‌های مختلف بهزیستی دانش‌آموزان در سراسر دنیای غرب کاهش چشمگیری داشته است، درست از همان زمانی که گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی به جز لاینفک زندگی نوجوانان بدل شدند. برخی حتی مطرح کرده‌اند استفاده از گوشی‌های هوشمند بسیار مایه ضرر و تباهی بوده و دستاورد‌های دانش‌آموزان را به‌طور نظام‌مند کم و‌کمتر می‌کند.
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در قالب برنامه بین‌المللی ارزیابی دانش‌آموزان (موسوم به پی‌آی‌اس‌ای) که در ۸۰ کشور جهان اجرا می‌شود، هر سه سال یک بار آزمونی برگزار می‌کند که دانش‌آموزان ۱۵ساله را در دروس ریاضیات، درک متن و علوم می‌سنجد. این آزمون معروف‌ترین معیار سنجش توانمندی دانش‌آموزان در جهان است. هر سال که خبر نتایج این آزمون به رسانه‌های امریکایی می‌رسد، گزکی به دست منتقدان نظام آموزشی امریکا می‌افتد تا با اشاره به نمرات این آزمون بگویند که مثلاً «چرا در درک مطلب به گرد پای فنلاندی‌ها هم نمی‌رسیم؟» یا «چرا در ریاضیات زیر پای کره‌ای‌ها له می‌شویم؟»
موضوع جالب‌تر و مهم‌تر اینکه نمرات این آزمون چند سال است که در حال کاهش است حتی قبل از دوره کرونا. نمرات دروس علوم و درک متن کشور‌های عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی به‌ترتیب در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۲ به اوج خود رسید. از آن زمان تاکنون، کشور‌های توسعه یافته در مجموع عملکرد تحصیلی «ضعیف و ضعیف‌تر» داشته‌اند. به گزارش پی‌آی‌اس‌ای «هیچ کشوری روند مثبت فزاینده‌ای را در هیچ درسی نشان نداد و بسیاری از کشورها حداقل در یک درس ضعیف و ضعیف‌تر شدند.» حتی در کشورهایی، چون فنلاند، سوئد و کره‌جنوبی که به عملکرد خوبشان شهرت دارند، مدتی است نمرات پی‌آی‌اس‌ای در یک یا چند درس رو به کاهش گذاشته است.
چه عاملی نمرات دانش‌آموزان سراسر جهان را اینچنین پایین می‌آورد؟ گزارش پی‌آی‌اس‌اِی به سه دلیل گوشی‌های همراه را مقصر اصلی داستان می‌داند. دلیل اول: پی‌آی‌اس‌ای دریافت امتیاز ریاضی دانش‌آموزانی که روزانه کمتر از یک ساعت از اوقات «فراغت» خود را در مدرسه با دستگاه‌های دیجیتالی سر می‌کنند، حدود ۵۰ نمره بالاتر از دانش‌آموزانی است که بیش از پنج ساعت در روز چشم به صفحه نمایش می‌دوزند. دلیل دوم: به نظر می‌رسد که صفحه نمایش‌ها باعث نوعی حواس‌پرتی در میان همه دانش‌آموزان شده‌اند، حتی دانش‌آموزانی که مدام چشم به آن‌ها ندوخته‌اند و دلیل سوم اینکه تقریباً نیمی از دانش‌آموزان کشور‌های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی گفتند وقتی از دستگاه‌های دیجیتال خود دوریم، احساس «کلافگی» یا «اضطراب» داریم (همچنین نیمی از این دانش‌آموزان گفتند که از زندگی رضایت کمتری دارند.) این اضطراب تلفن همراه با نمرات ریاضی رابطه معکوس داشت (اضطراب بالاتر، نمرات ریاضی پایین‌تر.)
در مجموع، دانش‌آموزانی که بیشتر با تلفن همراه خود کار می‌کنند در مدرسه نمرات بدتری می‌گیرند، حواس دانش‌آموزان دیگر را پرت می‌کنند و احساس بدتری نسبت به زندگی خود دارند.
به طور کلی، تکیه بر یک نظرسنجی خاص برای طرح ادعای بزرگی، چون «گوشی‌های همراه بچه‌ها را کند ذهن‌تر می‌کند» کار بخردانه‌ای نیست. زمان خوبی است که متذکر شویم نمرات پی‌آی‌اس‌ای نزد همه کارشناسان آموزش در سراسر دنیا اعتبار ندارد. به قول معروف «هوش را با آزمون نمی‌سنجند» و یک آزمون استاندارد جهانی برای سنجش توانمندی دانش‌آموزان در کشورها، فرهنگ‌ها، سبک‌های یادگیری و زبان‌های مختلف ناگزیر شامل سؤالاتی است که برخی توانایی‌ها را دست بالا و برخی دیگر را دست پایین می‌گیرد، اما آخرین نظرسنجی پی‌آی‌اس‌ای تنها مدرکی نیست که نشان می‌دهد گوشی‌های همراه در مدارس سلاح‌های حواس‌پرتی جمعی هستند. طبق یافته‌های پژوهشی، دانش‌آموزانی که مشغول گوشی‌های‌شان هستند کمتر یادداشت برمی‌دارند و کمتر مطالب کلاس در خاطرشان می‌ماند، «رفتوآمد» بین رسانه‌های اجتماعی و تکالیف درسی با معدل پایین ارتباط مستقیم دارد، دانش‌آموزانی که در کلاس‌ها زیاد پیام متنی می‌فرستند در آزمون‌ها ضعیف‌تر عمل می‌کنند و دانش‌آموزانی که در روند آزمایش‌ها تلفن‌های همراه‌شان را تحویل می‌دهند در آزمون‌ها نمرات بهتری می‌گیرند. همانطور که هایت روانشناس در آتلانتیک نوشته است، صرف حضور یک گوشی هوشمند در دیدرس ما باعث می‌شود تمام تمرکزمان معطوف آن شود. حتی گوشی قفل شده در جیب‌مان یا روی میز کارمان بی‌صدا فریاد می‌زند و حواس تکه‌پاره و پخش‌و‌پلای ما را به سوی خود می‌کشد.
اکنون، نتایج حاصل از یک دهه تحقیقات مشاهده‌ای به‌کرات نشان داده است که بین استفاده از گوشی همراه و رضایت از زندگی، احساس شادمانی، توجه به تکالیف مدرسه، یادسپاری درس‌ها، یادداشت‌برداری در کلاس، رفتوآمد بین چند کار و پیشرفت دانش‌آموزان رابطه معکوس وجود دارد. هر‌چه «وابستگی به دستگاه» بیشتر باشد، هزینه‌های شناختی و احساسی فرد هم بیشتر می‌شود.
