جوان آنلاین: تغذیه مهم‌ترین رکن در سلامت افراد است و برای آنکه از سلامت کافی برخوردار و زندگی با کیفیتی داشته باشیم باید به تغذیه سالم اهمیت دهیم. از طرفی نداشتن تغذیه مناسب باعث بیماری‌های زیادی می‌شود که اگر در گذشته بیماری‌های عفونی و واگیردار جزء بیماری‌های شایع بود، اما سال‌هاست بیماری‌های غیر واگیر بر اثر سوءتغذیه، تغذیه ناسالم و عدم تحرک در صدر بیماری‌ها قرار گرفته است. شایع‌ترین این بیماری‌ها کبدچرب، بیماری‌های قلبی، عروقی و آرتروز‌های پیشرفته است. در کنار این بیماری‌ها، اما انواع سرطان‌ها نیز بر اثر التهاب و تغییر شکل سلولی ایجاد می‌شود، به همین دلیل کارشناسان تغذیه و پزشکان هشدار‌های زیادی برای چاقی و اضافه وزن می‌دهند، چراکه خود چاقی باعث التهاب و عاملی برای سرطان است.
چاقی چه تعریفی دارد؟
دکتر کوروش صمدپور، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در تعریف چاقی می‌گوید: «یک شاخص بین‌المللی به نام شاخص توده بدنی داریم. عدد این شاخص از تقسیم وزن بر مجذور قد بر اساس متر به دست می‌آید که اگر بین ۵/۱۸ تا ۲۵ باشد وزن نرمال و اگر ۲۵ تا ۳۰ باشد اضافه وزن و اگر ۳۰ تا ۳۵ باشد نشانه چاقی درجه یک و اگر ۳۵ تا ۴۰ باشد چاقی درجه دو و بالای ۴۰ نشان از چاقی مفرط است.»
وی در ادامه می‌افزاید: «متأسفانه در ۴۰ سال گذشته، انواع اضافه وزن و چاقی، بیش از پنج برابر شده است و حدود ۷۰ درصد آن‌ها از افراد بالغ و ۱۵ درصد آن‌ها از کودکان و نوجوانان هستند که در جای خود آمار زیادی است به همین دلیل ایران در بین کشور‌های جهان جزء کشور‌های دارای افراد چاق است و رتبه ششم را از نظر اضافه وزن دارد.»
این متخصص تغذیه برای رسیدن به وزن ایده‌آل تغییر در سبک زندگی را اصولی‌ترین راه بیان می‌کند: «چیزی که خیلی مهم است، تغییر سبک زندگی و تغذیه سالم همراه با فعالیت بدنی است. افرادی که تصمیم به لاغری دارند باید صبور باشند ولی بعضی این صبوری را ندارند به همین دلیل برای لاغری یا چاقی میانبر می‌روند. با تجربه ۳۴ سال طبابت باید بگویم افراد با رعایت اصول کاهش وزن، هم به هدف می‌رسند و هم سالم‌تر عمرشان را با کیفیت طی می‌کنند. در مقابل فردی که این اصول را رعایت نمی‌کند، در شروع میانسالی دچار آرتروز و کمردرد و پوکی استخوان می‌شود و در دوره میانسالی و کهنسالی زندگی با کیفیتی ندارد و همیشه با درد و محدودیت حرکتی روبه‌روست. قطعاً چاقی عامل بسیاری از بیماری‌هاست ولی رژیم لاغری نامناسب و اشتباه هم می‌تواند عامل بیماری‌های مشابه و حتی شدیدتر از بیماری‌های ناشی از چاقی باشد. اگر می‌خواهید لاغر شوید و تغذیه مناسبی داشته باشید راه درست را که همان تغییر در سبک زندگی همراه با فعالیت‌های ورزشی است انتخاب کنید و در صورت نیاز و تجویز پزشک، استفاده از مکمل‌ها هم بلامانع است. دسته دیگری هم هستند که به دلیل مشکلات شدید دیابت، ناراحتی قلبی و محدودیت‌های حرکتی توصیه به عمل جراحی می‌شوند، اما در کل بیش از ۹۵ درصد افراد چاق با تغییر در سبک زندگی و فعالیت‌های بدنی و آموزش‌های ساده می‌توانند از شرایط سخت خارج شوند و زندگی سالم و با کیفیتی داشته باشند.»
مصرف دارو‌های لاغری خارج از ویزیت پزشک ممنوع!
اضافه وزن و چاقی یکی از مشکلاتی است که افراد چه از بعد تناسب اندام و زیبایی، چه از بعد سلامتی به دنبال رفع آن هستند. به طور کلی وقتی مشکلی در جامعه موضوعیت پیدا می‌کند راه‌حل‌های زیادی پیشنهاد می‌شود. در واقع برای هر تقاضایی پاسخ‌هایی ارائه می‌شود که متأسفانه تقلب‌ها و آموزش‌های غلط هم به تبع آن زیاد می‌شود. به طور مثال برای رسیدن به تناسب اندام در فضای مجازی و کانال‌های ماهواره‌ای تبلیغات نامناسب زیادی دیده و شنیده می‌شود. همچنین تبلیغ انواع داروها و مکمل‌های لاغری! صمدپور با هشدار درباره مصرف این داروها می‌گوید: «خیلی از این داروها، مخصوصاً دارو‌هایی که در ماهواره تبلیغ می‌شود، حاوی مواد مخدر شیشه است. شاید در ابتدا فرد با کاهش اشتها، بی‌خوابی و پرحرفی مواجه شود و انرژی خوبی دریافت کند ولی این ماده مخدر وابستگی می‌آورد و در ادامه توهم و عوارض سوء آن پیدا می‌شود. توصیه می‌شود چه برای لاغری و چه برای چاق شدن در خارج از سیستم داروخانه، بدون ویزیت پزشک و متخصصان تغذیه، دارویی تهیه نکنید. برای سلامت بودن چند اصل از جمله تغذیه سالم، فعالیت بدنی، دوری از دخانیات، مدیریت استرس و تقویت مهارت‌ها لازم و کافی است و با رعایت این اصول، زندگی سالم‌تر و با کیفیت‌تر می‌شود.»
این متخصص تغذیه از بین گروه‌های سنی افراد چاق به کودکانی که دارای اضافه وزن هستند اشاره می‌کند و درباره تغذیه ناسالم و اثرات آن می‌افزاید: «کودکان وقتی به سمت تغذیه ناسالم می‌روند که در دوران کودکی تحت تأثیر الگوی نامناسب خانواده بوده‌اند و از آنجایی که تبلیغات مواد غذایی ناسالم در کشور گسترده است و این خوراکی‌ها مورد اقبال کودکان است، هر دو عاملی برای جذب این قشر آسیب پذیر به سمت مواد غذایی ناسالم می‌شود. از طرفی غذا‌های ناسالم با ماهیت چرب و شور در دسته بندی‌های زیبا می‌تواند برای بچه‌ها جذاب باشد، بنابراین اگر این کنترل از طرف والدین صورت نگیرد، همانطور که شاهدیم کودکان یا روز به روز چاق‌تر می‌شوند یا دچار انواع بیماری‌ها مانند چربی خون و آنزیم‌های کبدی می‌شوند که بیشتر آن‌ها بعد از مراجعه و در نتیجه انجام آزمایش در کودکان چاق مشخص می‌شود که قبل‌تر والدین بی‌اطلاع بوده‌اند. در نتیجه کودکان به دلیل آنکه حق انتخاب ندارند والدین، وسایل ارتباط جمعی و مدارس نقش مهمی در آموزش تغذیه سالم خواهند داشت.»
رفتار والدین الگویی برای مقابله با مقاومت کودکان در برابر مصرف غذای سالم
وی در جواب شکایت والدین درباره مقاومت کودکانشان در مصرف مواد غذایی سالم و اهمیت به وعده‌های غذایی هم می‌گوید: «خانواده می‌تواند خودش الگوی مناسبی برای مصرف مواد غذایی سالم باشد. وقتی میز غذا یا سفره غذا توسط مادر چیده می‌شود و انواع نوشابه یا نوشیدنی‌های حاوی قند فراوان، انواع سس‌ها، غذا‌های آماده و نیمه آماده روی آن گذاشته می‌شود، قطعاً الگویی نامناسب برای کودکان شکل می‌گیرد. وقتی پدر و مادر به بهانه مشغله کاری و فرصت کم قبل از خروج از خانه می‌گویند صبحانه نمی‌خوریم، کودک به نخوردن این وعده غذایی مفید عادت می‌کند. اپلیکیشن‌های سفارش غذا هم تهدید بزرگی است که از سوی مادران شاغل یا بی‌حوصله به خاطر ضیق وقت یا راحتی سفارش داده می‌شود و آن غذا‌های نامناسب به خورد کودکان می‌رود. همه این رفتار‌ها کم‌کم الگو می‌شود و اثراتش را به شکل بیماری‌های شایعی که درباره آن صحبت کردیم یا ناتوانی‌های جسمی و ذهنی نشان داده می‌شود. به همین دلیل این دسته از کودکان سر کلاس زود خسته می‌شوند و تمرکز ندارند و کارایی ذهنی و جسمی شان پایین می‌آید.» وی در ادامه می‌افزاید: «شاید راحت‌ترین کار قرار دادن کیک و بیسکوئیت به عنوان تغذیه داخل کیف و کوله پشتی فرزند دانش‌آموزش باشد، اما مادران تلاش کنند لقمه سالم نان، پنیر، گردو، بادام و میوه را بگذارند و هفته‌ای یک‌بار کیک ترجیحاً کیک خانگی بلامانع است. بعضی وقت‌ها شکایت می‌شود کودکان آموزش ناپذیر هستند ولی در مراجعات وقتی با آن‌ها از مضرات بعضی خوراکی‌ها صحبت می‌شود آن‌ها استقبال می‌کنند و نتیجه کار مثبت است.»
دستگاه‌ها برای تبلیغ غذای سالم ایفای نقش کنند
صمدپور با تأکید بر نقش دستگاه‌های مربوطه برای ترویج غذای سالم می‌گوید: «شرکت‌های تولیدکننده مواد غذایی، کیک، شیرینی و تنقلات، سود‌های کلانی می‌برند و دارای قدرت مالی هستند به همین دلیل تبلیغات گسترده‌ای انجام می‌دهند. گاهی در بعضی تبلیغات شاهدیم از کلمه رژیمی برای خیلی از محصولات استفاده می‌شود که صحت ندارد، چراکه قند آن شیرین کننده مصنوعی است و روغن و آرد سفید آن هم مضرات خودش را دارد. در ریشه‌یابی این مشکل نقش دستگاه‌های سیاستگزار مورد بحث قرار می‌گیرد. یکی حکومتی و در واقع تصمیماتی است که در وزارت بهداشت و صنایع گرفته می‌شود. قاعدتاً در هیچ کشوری نمی‌شود تبلیغات را قطع کرد ولی می‌توان تمهیداتی برای آن در نظر گرفت. به عنوان مثال آموزش و پرورش و صدا و سیما تریبون وزارت بهداشت شوند و آموزش غذای سالم بدهند. در اکران فیلم‌ها نیز می‌توان این آموزش‌ها را به صورت غیرمستقیم ارائه داد. رادیو سلامت و بخش‌های مختلف تلویزیون باید برنامه‌های آموزشی خود را تقویت کنند و این برنامه‌ها و تبلیغات غذای سالم در ساعت مُرده پخش نشود و بین یک فیلم پربیننده قرار بگیرد ولی شاهدیم به جای تبلیغات غذای سالم تغذیه‌های مضر مانند چیپس و پفک تبلیغ می‌شود! این در حالی است که در بسیاری از کشور‌ها در ساعت خاصی که برنامه خاص کودکان است تبلیغات مضر اجازه پخش ندارد. سال‌ها قبل، بین وزارت بهداشت و آموزش و پرورش تصمیماتی گرفته و در مدارس بوفه سالم راه‌اندازی شد، اما به دلایل متعددی از جمله سوددهی این بوفه‌ها دیگر بوفه‌ای سالم نشد و در آن انواع ساندویچ‌ها همراه سس‌ها و چیپس و پفک عرضه شد در حالی‌که به راحتی این مورد را می‌توان کنترل کرد. مجموعه این عوامل از جمله خانواده، مدرسه و مسئولان حکومتی می‌توانند تغذیه سالم را آموزش و بار هزینه را برای آینده کشور با پرورش افراد سالم کاهش دهند.»
بازبینی تعرفه‌های بیمه برای درمان چاقی
این متخصص تغذیه همچنین به بحث پرداخت تعرفه‌های بیمه برای درمان چاقی و در اصل پیشگیری از عوارض چاقی که می‌تواند هزینه‌های بیشتری داشته باشد وارد می‌شود و می‌گوید: «متأسفانه هزینه‌های پیشگیری با تغذیه سالم مشمول بیمه نمی‌شود و این کار زیبایی محسوب می‌شود! در حالی‌که مراجعه فرد به پزشک تغذیه تنها به هدف لاغری نیست و در اصل او با اخذ برنامه غذایی می‌خواهد از ابتلا به بسیاری از بیمار‌ها پیشگیری کند. به طور مثال اگر فردی به دلیل کبد چرب نزد متخصص گوارش برود هم ویزیت و هم داروی او از طرف بیمه پرداخت می‌شود، اما اگر همین بیمار نزد پزشک تغذیه برود و بخواهد خودش را با غذای سالم درمان کند این کار زیبایی محسوب می‌شود! در خصوص آنژیوگرافی قلب، درمان شیمی درمانی و خیلی بیماری‌های صعب العلاج دیگر هم همین طور است و شخص اگر بخواهد آنژیو یا تعویض عروق قلب را انجام دهد، بیمه میلیون‌ها تومان هزینه می‌کند، اما اگر قبل‌تر او برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها به پزشک تغذیه مراجعه می‌کرد بیمه ریالی پرداخت نمی‌کرد! لازم به گفتن است اگر بخشی از این سرمایه‌ها برای پیشگیری و تغذیه سالم و بخشی برای فعالیت‌های بدنی از جمله ورزش‌های همگانی هزینه شود قطعاً هزینه‌های دیگر از جمله درمان کاهش خواهد یافت.»
لطفا کمی به مطالعه و فهم از جهان امروز بپردازیم 
